پیراسته فر
علمی،تحقیقی و تحلیلیپیراسته فر
علمی،تحقیقی و تحلیلیملاصالح مازندرانی کیست؟
«آخوند ملا محمد صالح مازندرانی» درسال ۱۰۸۶قمری(۱۰۵۴شمسی) درگذشت،مدفنش در بقعه پدر زن (ملا محمدتقی مجلسی) پایین پا، در ایوانچه است.
آیاعالمی که چنان به درجات بالایی می رسدودارای تألیفاتی است که استادش به اوتعلق خاطرپیدامی کند و روابط صمیمی برقرارمی شودواستمراراین مؤانست ومجالست(استادوشاگرد) منجربه ازدواج بادخترفاضله استادش می شود،میتوان باورکردکه«کندذهن»بود!؟
ملاصالح مازندرانی کیست؟
«مُلاّ محمد صالح» معروف به «مُلّاصالح مازندرانی»، فرزند «مُلّا احمد بن شمس‌الدین طبرسی سروی»، مازندرانی است.از پسوند «سروی» بر می‌آید که اهل«ساری» مازندران می‌باشد.
«مُلاّ محمد صالح» دانشمندی پارسا، زاهد، محقق، جامع معقول و منقول و دارای اخلاق فاضله و صفات حمیده بود. لقبش «حسام الدین» بود.
«مُلّاصالح مازندرانی» دامادِعلامه محمدتقی مجلسی بود.
ملا محمد صالح بعدازتحصیلات اولیه حوزوی درمازندران به حوزه علمیه اصفهان(بزرگترین حوزه درایران بود)مهاجرت کرد.
وی دوران سختی پشت سرگذراند واما باجدوجهد علمی به موفقیتهای خوبی دست ویا واین موجب شد که دردروس مشهورترین استاد«مُلا محمد تقی مجلسی» شرکت کندتاحدی درتحصیل موفق شدکه نوشته اند برترین شاگرد علامه بود واین برتری سبب رفاقت استادوشاگردشد وچنان این رفاقت محکم بود که به منزل استادش آمدوشدداشت ودراین دوران بودکه استادش به این شاگردفاضلش پیشنهاد دامادی داد.
«آیت الله سید مصطفی حسینی-دشتی-بوشهری»(درکتاب معارف و معاریف)نوشت:یکی از فقهای شیعه، دانشمند بزرگ و زاهد مجاهد، «ملا صالح بن ملا احمد سروی طبرسی شخصیتی جامع معقول و منقول که در دقت نظر شهرت داشته» و شرح اصول و روضه کافی او بهترین گواه این مدعی است. آن چنان محتاط بود که گویند: وی خود می‌گفته می‌خواستم فروع کافی را نیز شرح کنم، ولی چون خود را در مرتبه اجتهاد ندیده و این کار به چنان ملکه‌ای نیاز داشت، از آن صرف نظر نمودم؛ در صورتی که از شرح اصول و روضه‌اش معلوم است که وی در این فن نیز اطلاعات وسیع داشته است.
ازدواج ملاصالح مازندرانی
«آمنه بیگم»(دخترِعلامه محمدتقی مجلسی)که اززنان فاضله زمانش بود.
درباره این ازدواج نوشته‌اند: چون علامه محمد تقی مجلسی، متوجه شد که شاگرد دانشمندش، میل به ازدواج دارد، روزی بعد از فراغت از تدریس به وی گفت: اگر اجازه دهی دختری را برای شما خواستگاری کنم، تا از رنج تنهایی آسوده شوی. شاگرد جوان سر به زیر انداخت و با زبان حال، آمادگی خود را اعلام داشت.
«ملا محمد تقی مجلسی» به اندرون خانه رفت و آمنه بیگم را که در علوم دینی و ادبی به سرحدّ کمال رسیده بود، فرا خواند و گفت: دخترم! شوهری برایت پیدا کرده‌ام که در نهایت فقر و تنگدستی است واما ازنظرتحصیلات در منتهای فضل و صلاح و کمال درسی است.
علامه مجلسی به دخترش گفت: قبولی این ازدواج بسته به اجازه تو است.
« آمنه بیگم»رضایت خودرااعلام کرد وعقدشان جاری شد.
فرزندان(ملاصالح مازندرانی+آمنه بیگم)
از این ازدواج، ۶فرزند عالم و فاضلی متولد شدند.
۱-شیخ محمد حسین.
۲-شیخ محمد سعید(معروف به اشرف).
درباره «محمد سعید اشرف بن صالح»(متوفای ۱۱۱۶ قمری): «عالم فاضل ثقة محدث شاعر ادیب کامل رحل من الاصفهان الی الهند»و محمدحسین بن محمد صالح مازندرانی دارای کتابهای قضا و قدر، حاشیه بر معالم و دیوان ملا محمدحسین است.
۳-شیخ محمد هادی.
درباره محمد هادی بن محمد صالح (متوفای ۱۱۲۰ قمری) اینطور آمده است: «عالم فاضل جلیل کان ظریفا حسن الجواب».«یعد من زمرة العلماء و الزهاد و من المع خطاطی الخط النسخ.» .
«محمدعلی مدرس تبریزی»در«ریحانة الادب» نوشت: «محمد هادی بن محمد صالح، عالمی است ادیب، فاضل، مقدس، جلیل، از مشاهیر فضلای فقها به جهت ترجمه قرآن به مترجم ملقب شده است». او دارای کتابهای شرح کافیه ابن حاجب و ترجمه شافیه و ترجمه قرآن شریف و ترجمه صحیفه سجادیه، شرح بر میراث قواعد علامه و حدود و دیات و شرح تلخیص المفتاح و شرح فروع کافی و غیره می‌باشد.
۴- ملا نور الدین محمد.
۵- ملا حسین علی .
درباره حسن علی بن ملا صالح مازندرانی (متوفای ۱۱۱۶ قمری) آمده: «کان عالما فاضلا من بیت علم و فضل».
۶-شیخ ملا عبدالباقی.
شیخ محمد صالح کتاب شرح معالم را در دوران جوانی خود نوشت و کتاب حاشیه بر معالم را در اواخر عمرش تدوین کرده است.
کتاب «اصول کافی» و «روضة الکافی» تالیف «شیخ کلینی» (متوفای ۳۲۸ قمری) را به طور کامل شرح زده و در آن اعتراضات زیادی بر «شرح صدرالمتالهین» وارد کرده است،همچنین بر بعضی از قسمت های فروع کافی نیز شرح زده است.
شیخ آقابزرگ طهرانی(در الذریعة)نوشت: «خرج منه شرح کتاب العقل و الجهل و التوحید و الحجة و الایمان و الکفر و الدعاء و الزکاة و الصوم و الخمس و جمیع کتاب الروضة»(از آن شرح کتاب عقل و جهل و توحید و حجت و ایمان و کفر و دعا و زکات و روزه و خمس و همه کتاب روضه آمده است.)
استادان ملاصالح مازندرانی
۱. محمدتقی مجلسی(متوفی ۰۳ اردیبهشت ۱۰۳۹اصفهان )
۲. شیخ بهایی(متوفی سال۱۰۰۰ شمسی دراصفهان)
۳. ملا عبدالله شوشتری(متوفی اسفند ۹۹۰ شمسی)
۴. ملا حسنعلی شوشتری(متوفی ۱۰۳۵ شمسی)
شاگردان ملاصالح مازندرانی
علامه محمد باقر مجلسی(متوفی تیرماه ۱۰۳۶)
۲. فیض کاشانی (متوفی۲۶ شهریور ۹۷۷)
۳. میرزا عبدالله اصفهانی تبریزی افندی(متوفی ۱۰۹۶ شمسی)
تألیفات ملاصالح مازندرانی
۱- حاشیه بر شرح لمعه.
۲- حاشیه بر شرح «مختصر الاصول» عضدی.
۳- حاشیه بر «معالم».
۴- شرحی بر اصول کافی.
۵- شرحی بر فروع کافی.
۶-شرح «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق
۷. شرح «قصیده دریّه» ابی‌بکر محمد بن حسین بن دریّه ازدی بصری
«وفات ملاصالح مازندرانی»:آخوند ملا محمد صالح مازندرانی درسال ۱۰۸۶قمری(۱۰۵۴شمسی) درگذشت ومدفنش در بقعه پدر زن خود (ملا محمدتقی مجلسی) پایین پا، در ایوانچه است.
توضیحات مدیریت سایت-پیراسته فر:آیت الله رسول فلاحتی(امام جمعه رشت)روز پنجشنبه ۲۴ اسفند ۱۴۰۲(سوم رمضان ۱۴۴۵) درجلسه تفسیرش که درمصلی رشت برگزارمی شود،درلابلای تفسیر آیه ۳۷ سوره احزاب«وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَیْهِ أَمْسِکْ عَلَیْکَ زَوْجَکَ وَاتَّقِ اللهَ وَتُخْفِی فِی نَفْسِکَ مَا اللهُ مُبْدِیهِ وَتَخْشی النَّاسَ وَاللهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَاهُ فَلَمَّا قَضَى زَیْدٌ مِّنْهَا وَطَراً زَوَّجْنکَهَا لِکَىْ لاَ یَکُونَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ حَرَجٌ فِی أَزْوَاجِ أَدْعِیَائِهِمْ إِذَا قَضَوْا مِنْهُنَّ وَطَراً وَکَانَ أَمْرُ اللهِ مَفْعُولا» که به ماجرای ازدواج وطلاق زینب(دخترجهش)با زید(غلام آزادشده پیامبر)می پرداخت...به دلائل طلاق ورودکرد ویکی ازآنهم«هم کفو»نبودن را گفت وواردمصادیق شد که اسمی از«ملاصالح مازندرانی»برد وگفت:ایشان کُندذهن بودتاحدی که اسم بچه هایش رانمیدانست وراه خانه اش راهم فراموش میکرد!..
مفسرقرآن درادامه گفت:اما استادش ،دخترفاضله اش رابعقدایشان درآورد!
اینجانب احساس کردم که این موضوع یک جفا به آن عبدصالح وعالم است که تصمیم گرفتم یک مختصری اززندگینامه اش بنویسم ومنتشرکنم.
واما:آیا ملاصالح مازندرانی«کِندذهن»بود؟
اولاً ازاسمش معلوم است(مُلاصالح)که کندذهن نبوده وبلکه عالم بوده است.
ثانیاً:یکی از دلائل علاقه ورفاقت علامه مجلسی(استادش) به ایشان،همین برتری علم وفضلش بود واین «ستاره»بودن دربین شاگردانش ،اُنس والفتی بین شاگردواستاد برقرارکرد که ابرازتمایل کردکه دخترفاضله اش را به عقدایشان درآورد وعلاقمندی دختر(آمنه بیگم)به ازدواج باایشان نشان می دهد که ایشان(آقاداماد)ازفضلا وبرجستگان علمی بود.
ازدلائل دیگر اینکه علامه مجلسی درمعرفی ایشان به دخترش می گوید:ملاصالح اگرچه ازنظرمالی تنگدست است واماازنظرتحصیلی ازدرجات بالایی برخورداراست.
دلیل دیگر:هر ۶ فرزندان مشترک این زوج ازعلمای برجسته شدند.
دلیل دیگربر «بطلان کُندذهن بودن ملاصالح مازندرانی»:تألیفات چندجلدکتاب است که علمایی که دستی برقلم دارندتألیفاتش راستوده اند.
واما شایددراواخرعمر به فراموشی ویا«آلزایمر»مبتلاشده باشد(اسم بچه هایش ویاآدرس منزل را نتواندبیادبیاورد) که علمایی درعصرخودمان داشتیم که چنین بودند واین ازاعتبارات علمی این دانشمندان چیزی کاسته نمی کند.