درچه ایامی"کرونا" نیست وچه ایام خشمگین است وخطرناک؟

رازهایی اززندگی«کرونا» ودستیابی به« نقاط کور» ویروس کرونا.

کرونای«هوشمند»درایامی که نیست.

این «کرونا»آنقدرفهیم است که درمناسبتهای مهم،ملی ومذهبی مزاحمتی برای مردم ایجادنکند،بطورمثال درایام تاسوعاوعاشورا ولیالی قدر،غیب می شود ومقررات پلیس دراین ایام لغومی شود،درهنگام انتخابات هم باروکوچش رامی بنددد که دردسترس مردم قرارنگیرد.شایدکرونامهربان نشده(همان شترگاوپلنگ دکترنمکی باشد)،اما، پلیس راهوربه تکنولوژی«نقاط کور»این ویروس منحوس ،دسترسی پیداکرده!الله اعلم.​

 ​

اگرباورندارید وبه« هوشمندی ویروس کرونا»شک داریدبه اطلاعیه پلیس دقت کنید:

 ​

جریمه کرونایی

​

«جانشین پلیس راهور ناجا» از اجرای دوباره محدودیت تردد شبانه از امشب(دوشنبه شب) در سراسر کشور خبر داد.

​

«سردار سید تیمور حسینی» جانشین پلیس راهور ناجا در گفت‌وگو با خبرنگار انتظامی خبرگزاری فارس در خصوص آخرین وضعیت اجرای محدودیت‌های کرونایی اظهار داشت: طرح محدودیت تردد شبانه که در سه شب گذشته به دلیل اجرای انتخابات لغو شده بود از امشب اجرا شده و محدودیت تردد شبانه از ساعت ۲۲ تا ۳ صبح اجرا شده و متخلفان جریمه ۲۰۰ هزار تومانی خواهند شد.

​

وی در پاسخ به دیگر پرسش «خبرگزاری فارس »در خصوص محدودیتهای سفرهای بین استانی اعلام کرد: 

​​​

بنا بر مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا سفر به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع است؛ 

 ​

بر همین اساس خروج خودروهای بومی و ورود خودروهای غیر بومی به این دسته از شهرها ممنوع بوده و جریمه یک میلیونی تردد به شهر قرمز و ۵۰۰ هزار تومانی سفر به شهر نارنجی اعمال خواهد شد.

​

 جانشین پلیس راهور ناجا تصریح کرد: سفر به سه استان گلستان، گیلان و مازندران فارغ از رنگ بندی کرونایی ممنوع است. ​

 ​

«سردار سید تیمور حسینی» گفت: ماموران گشتی پلیس راه و راهور ناجا و سیستم ها و دوربین‌های هوشمند جاده‌ای تخلفات رانندگان را اعمال قانون خواهند کرد./یکشنبه، ۳۰ خرداد ۱۴۰۰فارس.

 ​

​نگارنده-پیراسته فر:ایکاش این ویروس هوشمند،باهمان نگاه پرلطفش،هرازچندگاهی درمراسم عروسی هاهم همکاری وهماهنگی می کرد،حتی ماهی  ۲ شب،متواری می شد که جوانان باخاطره ای خوش به سرخونه وزندگیشون می رفتند.

پلیس راهور ناجا:شهروندان نگرانی نداشته باشند؛ ممنوعیت تردد شبانه در ۲۷ و ۲۸ خرداد ماه لغو شده و جریمه ای ثبت نمی شود.

وقتی کرونانباشد،جریمه هم منتفی است!

 ​

«سرهنگ عین‌الله جهانی» معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا در مصاحبه با خبرنگار انتظامی خبرگزاری فارس(۲۸ خرداد ۱۴۰۰) در واکنش به نگرانی تعداد معدودی از شهروندان مبنی بر دریافت پیامک با مضمون تخلف تردد شبانه در ۲۷ خرداد ماه اظهار داشت: بر اساس تدابیر ابلاغی و برنامه‌ای که به سیستم  اجرائیات پلیس راهور و دوربین‌های ثبت تخلف داده شده و از قبل نیز به شهروندان اطلاع رسانی گردیده  است، تردد شبانه در روزهای بیست و هفتم و بیست و هشتم خرداد ماه از ساعت ۲۲ تا ۳ صبح هیچ منعی نداشته و جریمه ای مبنی بر تردد در این دو شب ثبت نمی‌شود.

​

معاون اجتماعی و فرهنگ ترافیک پلیس راهور ناجا تصریح کرد: اگر احیاناً پیامکی برای شهروندی مبنی بر تخلف تردد شبانه ارسال شده و حاوی عبارت «در حال بررسی است» بود،  بداند که این موضوع در بررسی سیستمی توسط پلیس راهور، حذف می‌شود./پایان.

*به منظور تسهیل در برگزاری مراسم شب‌های قدرطرح منع تردد شبانه (از ساعت ٢٢ تا ٣ صبح) صرفاً در شب‌های قدر اجرایی نمی شود./شنبه۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۰( ١٨ رمضان ١٤٤٢)تسنیم

کج شدن رحم (retroverted uterus)رتروورس

 افتادگی رحم "پرولاپس مثانه"چیست؟

«رتروورسه» شدن رحم (retroverted uterus)یعنی  رحم جابجاشد، به سمت عقب پیچیده شده،معمولاً میگن :رحم کج شده، رحم خمیده به عقب.

 رحم (uterus)

«رحم » جسم گلابی شکلی است با مخاطی ضخیم که «محل لانه گزنی تخم» و تشکیل جفت و پرورش جنین است.

امادرفرآیند خونریزی ماهیانه(پریود)، این مخاط با عروق خونی فراوانی که دارد، کنده شده و ریزش پیدا می کند(علائم فقدان بارداری).

امادرصورت بارداری (آندومتری به بالای۱۸میرسد)  به دلیل هورمون های ترشح شده بوسیله جفتی که در جسم رحم کاشته شده است، مخاط رحم فرونمی ریزد، بلکه رشد بیشتری کرده و تخم را درون خود پرورش میدهند.

ضخامت آندومتر(لایه پوشاننده رحم) در حالت عادی ، ۱ تا ۴ میلی متر است که با شروع دوره فولیکولاسیون ضخامت بیشتر می شود تا ۳۰ میلی متر خواهد رسید و تا انتهای فاز لوتئال در همین حد باقی می ماند اما با شروع خونریزی ناگهان دیواره رحم فرو میریزد و به همان ۱ تا ۴ میلی متر خواهد رسید.درهفته چهارم ضخامت رحم تا ۱۴ می رسد

به زبان ساده-فولیکول یعنی تخمک آزادنشده ازتخمدان،سایز مناسب برای بارداری تقریباً ۱۸است

​
تخمک همون فولیکول است که  آزاد می شود و در تخمدان بصورت یک جسم زرد مشاهده می شود که همان جسم زرد ،هورمون پروژسترون ترشح می کند و ضخامت اندومتر را بالا می برد تا رحم آماده جایگزینی تخمک بارور شده بشود  

معمولاً در هر ماه فقط یک تخمک آزادمی شود،در هر فولیکول تخمدانی یک تخمک (سلول جنسی زن) وجود دارد

فولیکول باید به حدود ۱۸  برسد که تخمک گذاری انجام بشود

​

رحم درون لگن در بالای مثانه و جلوی راست روده  قراردارد.اندازه طبیعی ،طول آن حدود ۸در۵ سانتیمتر است. ارتفاع ان شش تا هشت سانتیمتر و پهنا(ضخامت) ان سه تا چهار سانتیمتر است .وزن آن از ۶۰ تا ۱۰۰ گرم متفاوت است.

لوله فالوپ Fallopian tube یا لوله رحم یکی از دو لوله‌ای است که تخمک را از تخمدان به رحم منتقل می‌کند.

نام لوله‌های فالوپ، برگرفته از «گابریل فالوپیو» (فالوپیا) پزشک و جراح ایتالیایی قرن ۱۶ است

 سیلیاچیست؟

جداره داخلی لوله‌های رحم توسط برآمدگی‌هایی که «پرز‌»های ریز «مژه‌»مانندی  پوشیده شده است که «سیلیا» نامیده می‌شود. «سیلیا» به تخمک‌ها کمک می‌کند که به آرامی از تخمدان به سمت رحم حرکت کند؛ اگر سیلیا به علت عفونت آسیب ببیند، انتقال تخمک‌ها مختل می‌شود و تخم لقاح‌یافته موفق نمی‌شود به رحم برسد و در نتیجه حاملگی خارج از رحم رخ می‌دهد.

مژه (cilia)های لوله فالوپ  ،تخم را به سمت رحم هدایت می کند.

به تعبیردیگر:اگر بافت سیلیا به دلیل عفونت آسیب ببیند، تخمک نمی‌تواند به تنهایی رو به جلو حرکت کند و در لوله باقی می‌ماندوموجب عفونت می شود،عفونت همچنین می‌تواند با ایجاد بافت‌های آسیب دیده، باعث انسداد جزئی یا کامل لوله‌ی فالوپ شود، که خود مانع از رسیدن تخمک به رحم می‌شود.

​

در طی حاملگی رحم تغییرات زیادی را متحمل میشود مثلا در نه ماهگی ارتفاع ان به بیش از سی سانتیمتر میرسد و وزنش تا ۱۱۰۰ گرم می رسد!

در طول عادت-ماهیانه نیز رحم محل خود را به راحتی تغییر میدهد. ”رباطهای نرم“ تا حدی به رحم انعطاف پذیری میدهند و در همان حال ان را معلق نگه میدارند.

​

سرویکس یا دهانه(گردن) رحم (cervix)

رحم توسط دهانه ی  سفت و محکمی -بطول حدودسه سانت بسته می شود. .دهانه رحم در انتهای وازن دیده و لمس می شود. مجرایی ظریف از داخل  دهانه رحم می گذرد و بدین ترتیب رحم را به به واژن  متصل می کند. از طریق همین مجراست که خون قاعدگی بیرون می آید یا اسپرمها  وارد رحم می شوند.

در واقع بخش مابین واژن و جسم رحم است. این دهانه سوراخی بسیار ریز دارد که فقط اسپرم میکروسکوپی می تواند از آن عبور کرده و وارد جسم رحم شود ولی پنیس penis(آلت تناسلی مردانه) هرگز قادر نیست از آن عبور کند. در هنگام زایمان این دهانه بوسیله هورمون های مترشحه در آن زمان به اندازه ای باز می شود که جنین را از خود عبور دهد.

 ​

معمولا رحم به صورت افقی روی مثانه قرار می گیرد. در هنگام کج شدن رحم، رحم به سمت ستون فقرات و راست روده چرخانده می شود

انتهای تحتانی دهانه رحم به داخل واژن پایین می آید. هنگامی که رحم نوک می زند ، می تواند باعث نازک شدن دهانه رحم نیز شود، اگر زاویه دهانه رحم یا رحم شما را برای رسیدن اسپرم به تخمک دشوار کند ، بارداری دشوارتر خواهد بود. 

       فیبروئید رحمی چیست؟

​

فیبروئید یا فیبروم رحمی، رشد توده‌‌های خوش‌خیم در دیواره رحم، یکی از بیماری‌های رایج در زنان است

حدود ۲۵ درصد زنان در سنین باروری مبتلا به علائم ناشی از وجود این رشد بافتی غیرسرطانی با قوام لاستیکی در دیواره رحم هستند. تعداد بسیار بیشتری از این زنان با وجود داشتن فیبروئید بدون علامت هستند.

 ​

فیبروئید می‌تواند کیفیت زندگی یک زن را به شکل وسیعی تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال فیبرویید‌های بسیار بزرگ می‌توانند اندازه رحم را تا حد رحمی که سه ماهه باردار است افزایش دهند و یبوست یا تکرر ادرار را سبب شوند.

 فیبروییدها همچنین احتمال ناباروری و زایمان زودرس را زیاد می‌کنند.

شایع‌ترین شکایت در فیبروئیدخونریزی غیرمعمول قاعدگی همراه با دفع لخته است که به آن «منوراژی» می‌گویند. این خونریزی شدید معمولا کم‌خونی فقر آهن را به دنبال دارد.​

 ​

اگرچه تاکنون علت ایجاد فیبروئید بدرستی معلوم نشده،اما ژن‌هایی که رشد سلول‌های عضلانی دیواره رحم را تسریع می‌کنند، می‌توانند در این امر دخیل باشند. ناهنجاری‌های عروق خونی رحم هم می‌تواند عامل موثری به حساب آید. وجود استروژن و پروژسترون می‌تواند به نوعی در این امر مدخلیت داشته باشند. فیبروئید به ندرت قبل از اولین قاعدگی بروز می‌کند. حاملگی رشد آن را افزایش می‌دهد و با یائسگی شروع به پسرفت می‌‌کند.

فیبروئیدها با توجه به محل بروز آنها تقسیم‌بندی می‌شوند. ممکن است در یک فرد بیش از یکی از آنها پیدا می‌شود.

​

شایع‌ترین شکل فییروئید، «فیبروئید داخل‌جداری» است که در دیواره رحم رشد نموده و گاه خونریزی شدید قاعدگی، تکرر ادرار و در برخی موارد دردهای ناحیه پشت و لگن را سبب می‌گردد.

 نادرترین فییروئید،« فیبروئید تحت‌مخاطی»  است. این نوع فیبروئید در زیر آندومتر رحم (پوشش داخلی رحم) ‌رشد کرده و می‌تواند به درون حفره رحمی گسترش یابد. این نوع خونریزی شدید قاعدگی را سبب می‌شود و ارتباط تنگاتنگی با نازایی دارد. برخی از فیبروییدها پایه‌دار بوده و بر روی ساقه‌ای سوار هستند.

«فیبروییدهای تحت‌صفاقی »در جهت خارج از رحم رشد نموده و گاه بر روی یک پایه قرار دارند. این نوع فیبروئید معمولا خونریزی نمی‌دهد، اما می‌توانند تولید فشار نمایند. همچنین به ندرت پیچ خورده و تحلیل رفته یا دردناک می‌شوند.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:«سکس رحم کج »ممکن است دردناک باشد،ازجمله کمردرد.

«رحم کج »باعث شود که «گردنِ رحم» به شکل متفاوتی درون واژن جایگیر شود. درد درهنگام«سکس» ممکن است ناشی از برخورد آلت تناسلی مرد در طول مقاربت به گردن رحم باشد.

«رتروورسه» شدن رحم (retroverted uterus)یعنی  رحم جابجاشد، به سمت عقب پیچیده شده،معمولاً میگن :رحم کج شده، رحم خمیده به عقب.

normal uterus رحم طبیعی

vagina واژن

bladder مثانه

cervix دهانه رحم

sacrum استخوان خاجی

rectum راست روده

pubic bone استخوان شرمگاهی

position موقعیت

«بارداری رحم کج»

واین درباردارشدن،مشکل پیش نمیاره ،یعنی هیچ تأثیری دربارداری ندارد واماممکن است درزمان بارداری مشکلاتی پیش بیاره/

درغیرازبارداری،ممکن است درتخلیه اداردچارمشکل بشی ویا پریودت دردناک باشه.

 ​

افتادگی رحم چیست؟
 افتادگی رحم (پرولاپس مثانه) ، کم تحرکی ، ژنتیک، انجام فعالیت های سنگین و افزایش سن و یائسگی مهمترین عامل تأثیرگزاردرافتادگی رحم می باشد، زمانی کهعضلات رحم، فرسوده و پاره می شوند، رحم و مثانه  یاهردو موجب ایجاد برآمدگی در ناحیه واژن و لگن می گردند.
افتادگی رحم زمانی رخ می دهد که عضلات کف لگن و رباط ها کشیده شده و ضعیف می شوند و دیگر نمی توانند به اندازه کافی از رحم محافظت کنند. در نتیجه این ضعف رحم به سمت پایین یا به خارج از واژن کشیده می شود.
جابجا شدن رحم بر اثر شل شدن لیگامان‌های رحمی رخ می‌دهد و این علت موجب می‌شود که رحم پایین تر از جای معمولی خود قرار بگیرد .
لیگامان‌(رباط)های رحم

لیگامان پهن broad. lig

از دو ساختار بال مانند تشکیل شده اند که از حاشیه های خارجی رحم به دیواره های جانبی لگن کشیده شده آنها حفره لگنی را به دو قسمت قدامی و خلفی تقسیم می کنند.

لیگامان آویزان کننده تخمدان suspensory lig. Of ovary

صفاقی که از زیر انتهای فیمبریا لوله های رحمی به جدار لگن کشیده می شود لیگامان اینفاندیبولوپلویک را بوجود می آورند که از درون آن عروق به نحو قابل توجهی هیپرتروفیه می شوند.

 ​

لوله‌ی فالوپ(لوله‌ی رحمی) مسئول انتقال تخمک به رحم است. لوله‌ی فالوپ دارای انشعابات شیپوری شکلی به نام «فیمبریا» است که در حفره‌ی لگن قرار گرفته و تخمک‌های آزاد را جذب می‌کند. سپس آن‌را به داخل لوله‌ی فالوپ هدایت نموده و تخمک از آن طریق به رحم وارد می‌شود.

لوله‌ی فالوپ، نه تنها تخمک‌ها را جمع‌آوری و حمل می‌کند، بلکه محلی برای آغاز باروری است. اسپرم‌هایی که از طریق واژن به سیستم تولید مثل وارد می‌شوند، به داخل لوله‌ی فالوپ هدایت شده و تخمک را بارور می‌کنند. تخمک، پس از بارور شدن به مسیر خود به سمت رحم ادامه داده، در آنجا لانه‌گزینی نموده و در این فضای امن به جنین تبدیل می‌شود.

سرویکال عرضی (کاردینال)  mackenrod

قاعده ضخیم رباط پهن در امتداد با بافت همبند کف لگن قرار دارد . متراکم ترین قسمت این لیگامان ،لیگامان کاردینال یا سرویکال عرضی یا mackenrod نامیده می شود.

لیگامان گرد Round lig

کمی زیر و قدام به محل انشعاب لوله های رحمی منشا می گیرند هر لیگامان گردبه سمت خارج و پایین به «کانال اینگوینال »گسترش می یابند و از آن می گذرد تا در نهایت در بخش فوقانی« لابیا»(لب) بزرگ پایان می یابد.

«کانال اینگوینال» مسیر کوچکی است که به صورت تحتانی و میانی به سمت دیواره ی تحتانی شکم گسترش یافته است. این کانال در سمت فوقانی  وموازی «لیگامان اینگوینال» بوده است.

«سالپنگیت»چیست؟

«سالپنگیت» یک بیماری التهابی است که باعث ضخیم شدن لوله فالوپ می شود.
عفونتهای سالپنگیت 
نوع  اول : شامل گره هایی است که در قسمت هایی از لوله فالوپ که دیواره نازک دارد، اتفاق می افتد و حرکت سلول تخم  را سخت تر و احتمال بارداری خارج رحمی را زیاد می کند.
 نوع دوم: سالپنگیت غیر گره ای است که به دلیل عفونت به وجود می آید و باعث بیماری التهابی لگن، انسداد لوله فالوپ و زخم آن می شود.
پیچ خوردگی(تورشن)لوله های فالوپ وقتی اتفاق می افتد که پیچ خوردگی موجب اختلال در جریان خون وارده به آن ناحیه می شود،خون کافی به این ناحیه نمی رسددرنهایت موجب «تورشن تخمدان» می شود.
اگرچه «سرطان لوله فالوپ»بندرت اتفاق می افتد اما ممکن است به دلیل دگرگیسی نواحی دیگر مثل سرطان تخمدان، سرطان سرویکس و سرطان رحم اتفاق بیفتد.

***
وظایف «صفاق» چیست؟
* محافظت از احشاء: حفاظت احشاء در برابر عفونت ها، به دلیل داشتن سلول های بیگانه خوار یا فاگوسیت (Phagocytic(Cells
* حرکت احشاء: ایجاد سطحی لغزنده برای حرکت آزاد احشای شکمی.
*تسهیل در ترمیم زخم ها: توسط سلول های فیبروبلاست.
* ذخیره چربی: این کار توسط چین های صفاقی صورت میگیرد.

دیواره‌های حفره شکم و قسمت اعظم احشا توسط غشای نازکی به نام «پرده صفاق» پوشانده می شود.

پرده صفاق از نظر بافتی از ۲ لایه که یکی خارجی‌تر و دیگری داخلی‌تر است ساخته شده است.

لایه خارجی که همان «صفاق جداری» است، لیفی (فیبروزی) است، نقش استحکامی دارد و سطح داخلی حفره شکم را می‌پوشاند.

لایه داخلی یا «صفاق احشایی» نقش ترشحی دارد و سروز ترشح می‌کند و سطح احشا را می‌پوشاند.

مایع سروزی باعث رطوبت و لغزندگی می‌شود و به احشا شکمی اجازه می‌دهد که با حداقل سایش بر روی هم و نیز در مقابل جدار شکمی بلغزند.

حرکت احشا: نقش اصلی صفاق ایجاد یک محیط لغزنده برای لغزش احشا نسبت به هم و همچنین حرکات احشا و افزایش اتساع (گشاد شدن) در بعضی از احشا است.

حفاظت از احشا: صفاق دارای سلول‌های فاگوسیت کننده (سلول‌هایی که عامل مهاجم را می‌خورند) از جمله لنفوسیت است که این سلول‌ها ایمنی همورال و سلولی را فراهم می‌کند.

صفاق چیست؟

صفاق یا پرتیونئوم وسیع‌ترین غشای سروزی بدن است.

صِفاق (یا پریتونئوم Peritoneum، یا آب‌شامهٔ شکم یا کاواک‌پوش) در کالبدشناسی، غشا نازکی است که دیواره‌های حفرهٔ شکم (کاواک) و بخش بزرگی از احشا (اندرونه) را می‌پوشاند و از بخش‌های مهم حفاظت می‌کند.

پرده «صفاق» از ۲ ورق تشکیل شده‌است:

یکی ورق کناری جداری یا صفاق جانبی که سطح درونی دیوارهٔ شکم و لگن را می‌پوشاند.

دیگری ورق اندرونه‌ای یا صفاق احشایی که احشا، درون شکم و لگن را مفروش می‌سازد.
چین‌های صفاقی

چین‌های صفاقی نسبت به وضعی که دارند نام‌های گوناگونی دارند ازجمله:

بند: چین صفاقی است که دیواره را به قسمتی از لولهٔ گوارشی متصل می‌نماید. بند از دو ورق تشکیل شده و در ضخامت آن عروق و اعصاب قرار دارد.

«بند‌ها»عبارتند از: بند معده، بند دوازدهه، بند روده، بند پس‌روده.

برخی از «چین‌های صفاقی اعضای تناسلی» را نیز بند می‌نامند مثل بند تخمدان.

«رباط» چیست؟

رباط: چین‌های صفاقی هستند که بین دیواره و اعضایی که جزو لولهٔ گوارشی نیستند قرار دارند مثل رباط پهن که زهدان را به دیواره مربوط می‌سازد.

«چادرینه»چیست؟

چادرینه: چین صفاقی است که دو عضو داخل بطن (از دستگاه گوارش) را به یکدیگر مربوط می‌سازد مانند چادرینه کوچک یا چادرینه معدی کبدی.

«نیام»چیست؟

نیام یا تیغه: در بعضی مواقع دو یا چند ورق صفاقی که در مجاورت یکدیگر قرار گرفته‌اند بهم متصل شده تیغهٔ واحدی را تشکیل می‌دهند. عده‌ای از آن‌ها به آسانی از یکدیگر مجزا می‌شوند، ولی برخی کاملاً بهم چسبیده و غیرقابل تفکیک هستند
لایه سروزی چیست؟

«لایه سروزی »یا نیام Tunica پرده‌ای است که جدار خارجی حفره‌های بدن را می‌پوشاند و روی سطوح اعضای داخلی بر می‌گرداند. این پرده ماده‌ای آبکی ترشح می‌کند.

صفاق به قسمت‌های زیر تقسیم می‌شود:

*لایه خارجی یا صفاق جداری

*لایه احشایی یا صفاق احشایی

چین‌هایی از صفاق که به وسیله آن احشا آویزان می‌شود.

حفره صفاقی

«صفاق جداری»

صفاق جداری دیواره حفره‌های شکمی و لگنی را از داخل می‌پوشاند و به راحتی قابل جدا کردن از این دیواره‌هاست. صفاق جداری نسبت به درد بسیار حساس است.

«صفاق احشایی»

صفاق احشایی قسمتی از صفاق است که سطح خارجی احشا شکمی را می‌پوشاند و به‌صورت کامل با جدار احشا یکی شده و جزو ساختمان آن‌ها است. از این رو قابل جدا کردن از احشا نیست و نسبت به درد نیز حساس نیست.

چین‌های صفاقی

چین‌های صفاقی به‌طورمعمول پرده‌های صفاقی دو لایه‌ای هستند که قسمت‌های مختلف را به یکدیگر متصل می‌کنند.

احشا شکمی یا به وسیله چین‌های صفاقی در حفره آویزان هستند یا خارج حفره صفاقی قرار گرفته اند. ارگان (عضو)‌های خارج حفره صفاق که تنها یک سطح یا بخشی از یک سطح آن‌ها به وسیله صفاق پوشیده می‌شود، اعضای خارج صفاقی خوانده می‌شود.

«مزو »چیست؟

مزو (بند) چین‌های وسیع صفاقی و دو لایه را می‌گویند که در هر قسمت لوله گوارش که باشد نام خاص خود را دارد.

به عنوان مثال؛ مزوکولون عرضی به چین صفاقی که کولون عرضی را در بر گرفته گفته می‌شود.

«حفره صفاقی»

حفره صفاقی یک فضای مجازی و بالقوه است که بین صفاق جداری و احشایی قرار دارد.

سطوح آزاد حفره صفاقی به دلیل ترشحات سروزی لغزنده است و از این رو احشا داخل صفاقی به راحتی در مقابل هم می‌لغزند.

حفره صفاقی را به دو حفره کوچک و بزرگ تقسیم می‌کنند. قسمتی از حفره صفاقی که در پشت و جلوی پانکراس معده است به نام حفره صفاقی کوچک و بقیه حفره صفاقی، حفره صفاقی بزرگ نامیده می‌شود.

در واقع حفره‌ای از شکم را که بلافاصله بعد از باز کردن حفره شکم در مقابل ما قرار می‌گیرد حفره صفاقی بزرگ می‌نامیم.

حفره صفاقی در زنان و مردان چه تفاوتی دارد؟

حفره صفاقی در مردان یک حفره کاملاً بسته و بدون ارتباط با خارج است در حالی که حفره صفاقی در زنان از طریق لوله رحمی با رحم و وا‍ژن و محیط خارج ارتباط دارد.
صفاق و حفره ی شکم
 صفاق را بصورت بادکنکی (یا بالون) در نظر گرفت که اعضای مختلف، از خارج بـه طـرف داخـل ایـن بادکنـک، فشرده شده اند.
* لایه جداری صفاق در ناحیه شکم، توسط ۶ عصب سینه ای تحتانی و اولین عصب کمر عصب دهـی مـی شـود؛ لایـه جداری صفاق در لگن، توسط عصب اوبتوراتور عصب دهی میشود (لایـه جـداری نسـبت بـه درد، حـرارت و فشـار حسـاس میباشد)؛ اما لایه احشایی صفاق، توسط رشته های عصبی اتونوم (خود مختار) عصب دهی می شود و نسـبت بـه درد، حسـاس نمی باشند ونسبت به کشش حساس هستند؛ (در صورت کشش بیش از حد مزانتر، حس درد از نوع احشایی میباشد).
*حفره صفاقی در مردان بصورت یک کیسه ی کاملا بسته (سطح داخلـی آن، توسـط بافـت پوششـی سنگفرشـی سـاده یـا مزوتلیوم پوشیده شده است) میباشد، اما در زنان، انتهای لوله های رحمی، بداخل حفره صفاقی باز میشوند .حفره صفاقی در جنس مؤنث از طریق لوله های رحمی، رحم و واژن به خارج از بدن مرتبط است.
حفره صفاقی به دو قسمت مجزا تقسیم میشود:
الف) کیسه یا حفـره ی بـزرگ (Greater Sac): قسـمت اصـلی و بزرگتـر حفره ی صفاقی میباشد.
ب) کیسه ی کوچک (Lesser Sac): قسمت کوچک حفره ی صفاقی مـیباشـد کـه در خلـف معـده و چادرینه کوچک قرار دارد. ارتباط بین این دو کیسه یا فضا، از طریق سوراخ اپی پلوئیک یا سوراخ وینسلو میباشـد. (حـدود سوراخ وینسلو عبارت است از: در قدام، ورید باب  در خلف، ورید اجوف تحتانی  و مهـره ی ؛ در ناحیـه فوقانی، لوب دم دار (Caudate Lobe) کبد؛ در ناحیه تحتانی، اولین قسمت دئودنوم و بخش افقی شریان هپاتیک).

 مری شکمی، معده، دئودنوم، کبد، طحال، روده کوچک، روده بزرگ، سکوم، کولون صعودی، کولون نزولی، کولون عرضـی، کولون سیگموئید و قسمت اعظم پانکراس، جزء اعضای داخل صفاق میباشند؛ عروق (مانند آئورت شکمی، ورید پورت) و اعصاب شکم و لگن و همچنین ساختارهای دستگاه ادراری (مانند کلیه ها)، جزء اعضای خلـف صـفاق میباشند (اعضای خلف صفاقی، اعضایی میباشند که به جدار خلفی شکم چسبیده و فقط از سمت قدام، توسط صفاق پوشـیده میشوند. این اعضاء، در خلف صفاق جای دارند).

دیدگاه آیت الله بهشتی درباره دکترشریعتی

​آیت الله بهشتی:بعضی ازعلمای حوزه،که ازدوستان صمیمی من بودند،بخاطرحمایتم ازدکترشریعتی،رابطه خودرابامن قطع کردند.

غمنامه  شهیدچمران رادرفراق  دکترشریعتی درادامه خواهیددید

مصاحبه ودیدگاه شهیدبهشتی درباره دکترشریعتی

۲اظهار نظر شهید بهشتی را می‌آوریم: یکی در قالب گفتگوست و دیگری بخشهایی از سخنرانی آن بزرگوار در جمع طلاب است که در کتاب «شریعتی؛ جستجوگری در مسیر شدن» آمده و با تلخیص تقدیم می‌شود.​

دکتر شریعتى از استعدادها و قریحه‌هاى سرشار، پرارزش و پرخروش زمان ماست. اجازه دهید نگویم‌ «بود»؛ چون او زنده است. همه این فعلها را متناسب با زنده بودن او، با زمان حال بیان خواهیم کرد. شریعتى خود را ساخته و پرداخته رنج مى‌دانست. پیرامون دکتر و کار او و افکار او و کتابهاى او و سخنرانى‌هاى او و حسینیه ارشاد جنجالى بود. خوب، این جنجال بر سر ما هم مى‌ریخت. مدام از ما مى پرسیدند: «درباره دکتر چه نظرى دارى؟ درباره کتابهاى او چه مى گویى؟ درباره طرز تفکرش چه مى‌گویى؟» من هم معمولاً با صراحت بیان مى‌کردم که: دکتر یک قریحه سرشار سازنده و آموزنده است؛ خطا، اشتباه و لغزش در کار او هست و نمى‌تواند نباشد. اما هیچ کس حق ندارد به خاطر این اشتباه‌ها و لغزش‌ها، ارزش‌هاى عالى و سازنده او را نادیده بگیرد، چه رسد به اینکه به او حمله کند. مکرر گفته بودم: آن چیز که قطعاً از اسلام منحرف است، روشى است که این آقایان در برخورد با دکتر در پیش گرفته‌اند. این قطعاً ضد اسلام است. این قطعاً با آن چیزى که قرآن به ما یاد مى‌دهد که «فبشر عبادی الذین یستَمِعون القول فیتّبعون احسنه اولئک الذین هداهم الله و اولئک هم اولوالالباب» ناسازگار است.

ما به خاطر این جریان حتى با بعضى از دوستان پر دانش قدیمى خود نیز به هم زدیم. یکى از دوستان واقعاً اهل مطالعه من که او نیز کمالاتى دارد و من به خاطر کمالات و مطالعه فراوانش، همواره او را دوست مى‌داشته‌ام، بر سر این موضع‌گیرى که نسبت به دکتر داشتم، اوقاتش با بنده تلخ شد و حتى درس خود را در مؤسسه‌اى که تدریس مى‌کرد (مدرس ارزنده‌اى است) ترک کرد و دیگر نیامد و قهر کرد. گفت من دیگر به اینجا نمى‌آیم و آرام آرام رابطه‌اش را نیز با من کم کرد!

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:این دوست قدیمی که با شهیدبهشتی قهرکرد،مؤسسه راترک کردچه کسی بود؟

 ​

حجت الاسلام و المسلمین علی یونسی وزیرسابق اطلاعات:اولین بار که بنده با این شهید بزرگوار ملاقات کردم به چند سال پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در خانه شهید قدوسی بر می گردد. من به عنوان یکی از تحصیل کردگان مدرسه شهیدین، منتظریه یا حقانی(همه این سه اسم به یک مدرسه اشاره دارد) بودم و شهید بهشتی مسئول عالی این مدرسه بود. مدرسه کاملا توسط شهید قدوسی اداره می شد ولی مسئول نهایی آیت الله دکتر شهید بهشتی بود. ما طلاب این مدرسه بیشتر با شهید قدوسی اداره می شدیم و مأنوس بودیم و در سال چند بار با شهید قدوسی در وقت های خاصی ملاقات می کردیم.

در این ملاقات من و سه نفر دیگر از طلاب مدرسه حقانی به نام های شهید شاهچراغی، دکتر مقدم و آقای جواد محدثی بودیم. این ملاقات هم عمدتا به این خاطر بود که نزاعی در مدرسه حقانی رخ داده بود و مدرسه حقانی به دو طیف و جریان تقسیم شده بودند. گروهی شدیدا طرفدار آیت الله مرحوم مصباح یزدی و گروهی هم مخالف ایشان بودند. تعلیمات و دروس آیت الله مصباح یزدی این دو جریان را در مدرسه حقانی ایجاد کرده بود و اداره این مدرسه برای شهید قدوسی مشکل شده بود و برای حل این نزاع مرحوم شهید بهشتی به قم آمدند و چند طلاب برجسته مدرسه را دعوت کردند که اصل مسأله را بپرسند و راه حلی برای این اختلاف پیدا شود.

 ​

«آیت الله مصباح یزدی» مخالف شریعتی و آیت الله طالقانی و حتی مخالف فعالیت های سیاسی طلبه ها بود

آیت الله بهشتی از ما پرسیدند : چرا شما با برادر عزیزمان آقای مصباح که مدرس خیلی خوبی است مخالف هستید؟! اما ماهمه طلاب گفتیم، ما با ایشان مخالف نیستیم، بلکه با طرز تدریس و برخورد ایشان با مخالفین خودش مخالف هستیم.

حجت الاسلام  یونسی : آیت الله مصباح یزدی شدیدا مخالف شخصیت هایی مثل مرحوم شریعتی، آیت الله طالقانی و به طور کلی روشنفکران انقلابی آن روز مخالف بود و با این کار مخالف بود که طلاب به فعالیت های سیاسی وارد شوند.

علت مخالفت آیت الله مصباح بافعالیت سیاسی طلاب

ایشان(مصباح) اعتقاد داشتند طلبه ای که وارد مبارزات سیاسی شود ممکن است دستگیر شود و به زندان برود و در زندان تحت تأثیر گروه های مارکسیستی قرار بگیرند و لذا این کارها این مصلحت نیست.​

​​

در هر صورت آیت الله مصباح یزدی مخالف مبارزات و فعالیت های طلبه ها بودند و همین باعث شد که طلبه ها به دو گروه تقسیم شوند.این موضوع مربوط به حدود سال ۵۳ است اما اوج این مخالفت ها و دعواها به سال های ۵۲، ۵۳ و ۵۴ بر می گردد. 

وزیرسابق اطلاعات می گوید: بلاخره  شهید بهشتی از ما پرسیدند چرا مخالف هستید و ما عرض کردیم مخالف نیستیم و فقط ایشان تدریس کنند و نظرشان را بدهند، ولی نسبت به مخالفین خودشان تحمل داشته باشند.

​

در این دعوا قضاوت و داوری شهید بهشتی به نفع طلبه ها بود.

ایشان(شهیدبهشتی) فرمودند طلبه های ما مخالف آقای مصباح و درسش نیستند و مخالف موضع گیری و طرز برخورد ایشان هستند که آیت الله مصباح گفته بود، «یا من یا این طلبه ها در مدرسه باشند».

شهید بهشتی گفتند: ما ترجیح می دهیم طلبه ها باشند.

​

حجت الاسلام  یونسی : از آن موقع آیت الله مصباح از مدرسه حقانی بیرون آمدند(ترک کردند) و دعوا هم حل شد.

منبع:مصاحبه جماران باحجت الاسلام  یونسی،بمنا سبت چهلمین سالروز شهادت آیت الله دکتر بهشتی.

دیدگاه آیت الله بهشتی درباره دکترعلی شریعتی

تقدیر و ستایش من از دکتر به خاطر این است که او را جستجوگرى یافتم که اگر با زبان روشن و منطق بى‌غرضانه با او صحبت مى‌کردى، آماده آن بود که در نظراتش، در ساخته‌هاى پیشینش، تجدیدنظر کند و این خود یک بُعد زیبا و متعالى در هر انسانى است؛ زیرا حق و حق‌پرستى هم از نکته‌هاى بارز اسلام است. چرا جامعه ما به جاى استفاده مثبت از چهره‌ها و سرمایه‌هایش، سراغ انگ‌زدن‌هایى مى‌رود که به این استفاده مثبت ضرر مى‌زند؟ این شیوه، شیوه‌اى که من از اسلام آموخته‌ام، نیست و آن را نمى‌پسندم. من معتقدم از دکتر و بسیارى سرمایه‌هاى علمى دیگر مى‌توان استفاده مثبتِ سازنده کرد و این نکته‌هاى ابهام را مانع استفاده سازنده قرار نداد .

موضع من در برابر دکتر شریعتى و کارهاى او، موضع بهره‌بردارى صحیح است؛ نه لگدکوب کردن، نه لجن‌مال کردن و نه ستایش‌کردن و بالابردن، بلکه حسن استفاده از سرمایه‌اى در خدمت هدفى، با روشنگرىِ بدون کمترین محافظه‌کارى براى تمام نقطه‌هاى ضعف او که من در این زمینه تاکنون محافظه‌کارى نکرده‌ام و آن را روا نمى‌دارم. هر نقطه ضعفى در هر نوشته‌اى از دکتر مطرح شده و دوستان نشان داده‌اند، در جایى که سخن خوبى بوده، گفته‌ام خوب است و در جایى که حرف بدى بوده، گفته‌ام خطاست، غلط است، خام است و مکرر گفته‌ام و به خود ایشان هم گفتم که: «دکتر، اصولاً رَوشت خطاست؛ روشت نقص دارد؛ روشت را کامل کن»؛ ولى موضعم این موضع است که باید از مجموعه کار او بهره‌بردارى کرد؛ چون انصافاً در نوشته‌هاى دکتر تنبهات جالب، زیبا، خوب و مؤثر فراوان است در کنار خطاهاى بسیار و هیچ ضرورت و دلیلى در یک موضع‌گیرى حاد به جاى یک موضع‌گیرى نقاد نمى‌بینم...

​
همین حالا هم که دارم حرف مى‌زنم، حرفى است که دوست با دوست مى‌زند. مى‌گویم: شما طلاب مدرسه نمى‌توانید با این اسلوب بار بیایید، وگرنه لااقل بنده نمى‌توانم در چنین مدرسه‌اى ذره‌اى در کارها سهیم باشم. مدرسه‌اى که بخواهد یک مشت انسان لجوج، پرخاشگر بى‌جا، متعصب تربیت کند که نتوانند با همه دو کلمه حرف بزنند، چه ارزشى دارد؟ در این صورت چه خدمتى به اسلام و به حق کرده‌اند؟ به چه انگیزه‌اى؟

موضع‌گیرى جنجالى و جنجال‌آفرین و تحریکات‌دار که با شدت و حدّت همراه است، به نظر من با توجه به مجموع جوانب مختلف مربوط به این بحث و این شخص و این عصر، نتیجه عکس دارد. این نوع موضع‌گیرى‌ها بسیارى از افراد را به یاد چماق‌هاى تکفیرى مى‌اندازد که در تاریخ درباره عصر تفتیش عقاید کلیسا و قرون وسطى خوانده‌اند و موجب مى‌شود که زمینه‌هاى مثبت و ارزنده هدایت نسل جوان که امروز در دسترس دوستان علاقه‌مند قرار گرفته، تباه شود و به زمینه‌هاى ضد تبدیل شود، و باز به‌تدریج (فکر نکنید که این کار کارى است که در ظرف یک روز یا دو روز مى شود)، شریعتی با تبلیغات مسموم دیگرى که نهضت‌هاى مادى الحادى و قدرت‌هاى خودکامه سوء‌استفاده کننده از همه چیز (از جمله مذهب) دارند، بار دیگر میان همه مردم جوان درس‌خواندة مطالعه‌کن و اهل علم، همان جدایى شوم که بنده در شهر قم ناظر آن بودم (ناظر یعنى دیگر خبر نیست که کسى بخواهد براى من نقل کند) به وجود مى‌آید...

من به عنوان یک فرد کارشناس این فن می‌گویم. اگر قرار است در روحانیت کسی به عنوان صاحب‌نظر در مسائل مربوط به نسل جوانِ درس‌خوانده در ارتباط با مذهب نام برده شود، لااقل من که یکی از آنها هستم. عمرم را در این راه گذراندم. من به عنوان کارشناس صاحب‌نظر این فن می‌گویم: این خطرناک است.

«اتمام حجت» چیست؟! می‌گویم این، تمام رشته‌های این سی ـ چهل سال را پنبه می‌کند. اتمام حجّت یعنی چه؟ چه کسی گفته است اگر ما با بیان روشنگر، نقطه‌های انحرافی را بیان کنیم، کافی نیست؟ طول می‌کشد؟ طول بکشد. کار مفیدِ طولانی بهتر است یا کار پر خطر فوری؟ کدام یک؟                                                

مصاحبه دکتربهشتی پیرامون دکترشریعتی
آشنایى شما با دکتر از چه زمانى آغاز مى‏شود؟ 

آیت الله دکتربهشتی:نخستین آشنایى من با مرحوم دکتر شریعتى مربوط مى‏شود به سال ۱۳۴۹. در تابستان آن سال در مشهد با آقاى خامنه‏ اى و مرحوم دکتر شریعتى و بعضى از آقایان چند جلسه داشتیم و پیرامون مسائل و نیازها صحبت کردیم. در همان مواقع عده ‏اى از افراد علاقه‏ مند به تنظیم مواضع فکرى اسلامى جلساتى داشتند و خلاصه کارشان را در مجموعه ‏اى تنظیم کرده بودند. در آن مجالسى که داشتیم، گاهى هم پیرامون دین بحث و صحبت مى ‏شد؛ ولى به‏ طور عمده با دکتر(علی شریعتی) پیرامون حرکت اسلامى و جنبش اسلامى و نیازهاى آن در شرایطى که جنبش در آن موقع داشت و همچنین آینده جنبش گفتگو مى‏کردیم. به‏ هر حال جلسات خوب و سودمندى بود. از آن به بعد باز جلسات گفتگو و بحث داشتیم. مخصوصاً زمانى که دکتر به تهران آمدند، گاهى فرصت‏هایى براى تبادل‏نظر و گفتگو پیش مى‏آمد.​
نظرتان را در مورد طرز تفکر و عقاید دکتر شریعتى بیان بفرمایید.

این سؤال مکرر گفته شده و جواب آن نیز مکرراً بیان شده است. حالا هم همان جواب را مى‏گویم. مرحوم دکتر شریعتى یک قریحه سرشار و یک اندیشه پویا و جستجوگر و یک اندیشه ناآرام بود؛ اندیشه‏اى که همواره در پى فهمیدن و شناختن بود. مایه ‏هاى اصلى این اندیشه، یکى معارف اسلامى بود که دکتر در خانه پدرشان و در شهر مشهد با آنها آشنا شده بود (آشنایى بیش از یک جوان معمولى و در سطحى بالاتر) و مطالعاتى که در زمینه ادبیات و جامعه‏شناسى در رابطه با فرهنگ غربى و اروپایى داشت.
خصوصیت دکتر این بود که هویت و اصالت خود را در این مطالعات گم نکرده و دچار از خودبیگانگى نگشته بود. پیدا بود که در طول سالها مطالعه و تحصیل در زمینه جامعه‏ شناسى و معارف غربى، شیفته و دلباخته مطلق فرهنگ غربى نشده بود، بلکه اصالت فرهنگ غنى اسلام همواره براى او جاذبه نیرومند داشت. همین امتیاز سبب شده بود که دکتر بتواند با حفظ خویشتن خویش و هویت خود، در یک سیر و سلوک فکرى و معرفتى، گامهاى بلندى به جلو بردارد و نتایج جالب و زیبا و ارزنده‏اى را به‏ دست آورد.

آیت الله مرتضی مطهری درکناردکترعلی شریعتی(دکترناصرمیناچی -ازبنیانگذاران حسینیه ارشاد)نفروسط.

یک استعداد سرشار و قریحه دانا، در چنین حرکت و پویش سازنده‏اى، خود به‏ خود درباره مسائل مختلف نظر مى‏دهد و چه‏ بسا نظراتش در مورد یک مسئله‏ اى در زمان‏هاى مختلف، گوناگون مى‏شود. نخستین چیزى که از این بابت در ذهنم مانده، مطلبى است که دکتر در کتاب «یاد و یادآوران» بیان این است که چگونه دکتر شریعتى در یک سال که به حج مشرف مى ‏شود و در مراسم حج مى‏ بیند عده‏اى از حجاج شیعه در عرفات و مواقف دیگر حج، به یاد امام حسین هستند، زیارت وارث مى‏خوانند، زیارت عاشورا مى‏خوانند، در برخورد با این جریان اول بار این مطلب به ذهنش مى‏آید که آیا اینجا در این کنگره عمومى مسلمانان جهان، بجاست که شیعه، آن آهنگ و آرمان ویژه خودش، یعنى حسینى بودن را مطرح مى‏کند؟ آیا بهتر نیست که در آنجا، شیعه مثل دیگر مسلمانان همان دعاها و دیگر مناسک عمومى اسلام را به جاى آورند؟ سال بعد وقتى دوباره به حج مشرف مى‏شود و همین مناظر را مى‏بیند، یکمرتبه متوجه مى‏شود که عجب! حقیقت این است که مراسم پرشکوه حج، یک ظاهر و جسم است که باطن و روح آن در حسینى اندیشیدن و حسینى زیستن است؛ بنابراین توجه به امام حسین، به هر صورت، در مواقف مختلف حج یعنى توجه به روح این مناسک و عبادت بزرگ و در پیوند همه عبادت‏ها ولایت و امامت. ذهنش متوجه این مى‏شود که اگر حج، این مراسم بزرگ و باشکوه در خدمت خلافت اموى و عباسى و زمامداران طاغوتى قرار گیرد، حقى است که باطل از آن بهره‏بردارى مى‏کند؛ اما اگر همین مناسک حج در راستاى امامت حسین و حسینیان قرار گیرد، آن‏وقت حقى است که یک حق پرشکوه‏تر با آن همراه است؛ بنابراین به ‏نظرش مى‏آید که بسیار به‏جاست که در همان جا، در همان مواقف، دلها متوجه کربلاى امام حسین باشد و زیارت‏هاى مربوط به امام حسین خوانده شود ـ که در آن زیارت‏ها از شهادت و امامت حسینى یاد شود و دل و جان و ضمیر حج‏گزاران با روح حج، که امامت حسینى باشد، تجدید عهد کند. یعنى سال قبل به‏نظرش مى‏رسد که این کار نابجاست، در سال بعد به‏نظرش مى‏رسد که نه تنها به جاست، بلکه ضرورت حفظ محتواى راستین حج است. در این رابطه است که یک سخنرانى ایراد مى‏کند که به ‏صورت این کتاب منتشر مى‏شود؛ یعنى چگونه باید همیشه به یاد حسین و حسینیان بود.

یک اندیشه پویا و جستجوگر همیشه از این گردش‏ها و چرخش‏هاى صد و هشتاد درجه‏اى دارد و دکتر شریعتى در رابطه با مسائل بسیارى، یک چنین اندیشه‏اى داشت. خودش درباره مارکس مى‏گفت که وقتى مى‏گویید مارکس چه گفت، بگویید مارکس در چه سالى: مارکس در زمانى که مانیفست را مى‏نوشت (1848)، یا مارکس سال 1870، یا بعد؟ بنابراین در ذهن و اندیشه‏اش توجه داشته که براى انسان‏هاى جستجوگر در رابطه با مسائل مختلف در طول زمان نظرات مختلف پیدا مى‏شود. 

حالا او از مارکس سخن گفته، من مى‏خواهم بگویم که در تاریخ فقهمان، فقهاى برجسته‏اى داریم که آنها نیز داراى ذهن نقاد، قریحه‏اى سرشار و اندیشه‏اى پویا بوده ‏اند. «علامه حلّى» و «شیخ طوسى» دو فقیه معروف هستند و هر دو داراى کتاب‏هاى فراوان. ما مى‏بینیم که در مورد یک مسئله فقهى، علامه حلى در کتاب‏هاى مختلف، فتاوى گوناگون دارد؛ یعنى«اندیشه‏ اش پویاست»(این نشانه پویایی اندیشه است). 

و عجیب این است که او(علامه حلی) گاهى در یک کتاب فقهى مسئله ‏اى را برحسب نیاز در دو جا مطرح کرده:

یک بار در آغاز کتاب و یک بار در پایان آن، و تا کتاب را به آخر نرسانده داراى یک برداشت جدید مى ‏شده و درباره همان مسئله در پایان کتاب، در اواخر کتاب، یک فتواى جدید مى‏دهد.

این ویژگى اندیشه‏هاى پویا و پرتوان است، و «دکترشریعتی اندیشه ‏اى پویا و پرتوان داشت»

«حسن بن یوسف بن مطهّر حلّی» (متولد۶۴۸،متوفی۷۲۶ق) معروف به «علامه حلّی» فقیه و متکلم شیعه در قرن هشتم هجری بود. او بیش از ۱۲۰ کتاب در رشته‌های مختلف علمی دارد.

آنچه مى‏توانم در رابطه با دکتر بگویم دو نکته است: یکى اینکه بر حسب برخوردهایى که داشتیم و تا حدى که شنیده و یا نوشته‏ هایش را خوانده ‏ام، دکتر همواره رو به اصالت اسلامى پیش مى‏رفت؛ یعنى هر چه جلو مى‏رفت، به اصالت اسلامى نزدیکتر مى‏شد. دوم اینکه، برعکس آنچه گاهى درباره او گفته مى‏شد که آدمى است که حرف دیگران را نمى‏پذیرد، او حرفهاى مستند و منطقى افرادى را که صاحب‏نظر بودند، مى‏شنید و گوش مى‏داد و مى‏پذیرفت، به ‏شرط آنکه آن طرف در آن سطح و در آن حد از قدرت فکرى و قدرت تحلیل باشد که بتواند مشکلى را براى او بگشاید و مطلبى را برایش باز کند.

نظر روحانیت مبارز از دیرباز نسبت به دکتر شریعتى چه بوده است؟

نظر روحانیون در مورد دکتر چند دسته بود: یک دسته کسانى که دکتر را به‏ عنوان یک تحصیل‏کرده و روشنفکر در خط دفاع از اسلام مى‏ دانستند و او را ارج مى‏نهادند و کار او را خدمت مى‏دانستند. دسته دیگر کسانى که به‏ دلیل اشتباهات قابل ملاحظه ‏اى که در برداشت‏ هاى اسلامى دکتر بود، در عین آنکه کار او را ارج مى‏نهادند، سخت انتقاد مى‏کردند؛ اما انتقادى منصفانه و سازنده. یک دسته هم کسانى بودند که چون از دور با دکتر برخورد مى‏کردند، نسبت به او آن بینش گروه اول و دوم را نداشتند؛ به‏ طورى که در روحانیون مبارز نیز در رابطه با دکتر برداشت‏ هاى گوناگون وجود داشت.
ویژگى‏هاى دکتر شریعتى در چه چیزهایى بود؟
دکتر مردى سختکوش، پرتلاش، پرکار و پراحساس بود. او یک انسان به‌راستى هنرمند بود، و این جنبه هنرى، در قلمش و نوشته‏ هایش به‌خوبى مشهود است. او یک اندیشه پرجهش بود و این جهش‏ها به‌خوبى در نوشته ‏ها و گفتارش مشهود است. به‌راستى علاقه ‏مند بود به اینکه دور از تأثیر فرهنگ غرب و شرق، در سرزمین ما یک جنبش و انقلاب اصیل در پرتو اسلام و براساس تعالیم اسلام به وجود بیاید و به این کار سخت عشق مى‏ورزید و علاقه داشت. او به نسل جوان بسیار بها مى‏داد و با رنج و درد نسل جوان خوب آشنا بود و مى‏توانست بیانگر آرمان‏ها و آرزوها و رنج‏ها و دردها باشد. به‏ هر حال او یک سرمایه ارزنده بود. البته، همان‏طور که گفتم، دکتر یک پوینده و جوینده بود که در راه پویش و جویایى‏اش، در برداشت‏هاى اسلامى و اجتماعى‏اش، در مواردى اشتباهات قابل ملاحظه‏اى داشت و لازم است در رابطه با خواندن آثار دکتر به این نکات توجه شود.
نقش دکتر على شریعتى در انقلاب اسلامى چه بود؟
دکتر در طول چند سال حساس، هیجان مؤثرى در جو اسلامى و انقلاب اسلامى به‏وجود آورد، و در جذب نیروهاى جوان درس‏خوانده و پرشور و پراحساس به ‏سوى اسلام اصیل نقش سازنده‏اى داشت و دلهاى زیادى را با انقلاب اسلامى همراه کرد. این انقلاب و جامعه باید قدردان این نقش مؤثر باشد.

 نظر مجاهدین خلق درباره دکتر شریعتى چه بود؟
آن موقع‏ها جوان‏هایى که با مجاهدین ارتباط داشتند، مکرر مى‏ آمدند و از کار حسینیه ارشاد و افکار دکتر شریعتى انتقاد مى‏کردند و مى‏گفتند که این جریانى است که مخالفین انقلاب اسلامى به‏ وجود آورده‏ اند تا از گرایش جوان‏ها به انقلاب و قیام مسلحانه ـ که تز مجاهدین و فدائیان خلق بود ـ جلوگیرى کنند و بکاهند؛ بنابراین از نظر اصولشان و برطبق نظراتشان نسبت به کار دکتر و آن برنامه‏ ها نظر مخالف داشتند. آنها دکتر را یک نوع حرکت انحرافى تلقى مى‏کردند.30 خرداد 1395روزنامه اطلاعات.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:دکترمصطفی چمران ارادت خاصی به دکترشریعتی داشت،که دیدگاهش رامتأثرازدکترعلی شریعتی می داند...

فرازی ازاظهارات شهیدچمران:

​

«ای علی! همیشه فکر می‌کردم که تو بر مرگ من مرثیه خواهی گفت و چقدر متأثرم که اکنون من بر تو مرثیه می‌خوانم!

 ای علی! من آمده‌ام که بر حال زار خود گریه کنم زیرا تو بزرگ‌تر از آنی که به گریه و لابه ما احتیاج داشته باشی! ... خوش داشتم که وجود غم‌آلود خود را به سرپنجه هنرمند تو بسپارم و تو «نیِ» وجودم را با هنرمندی خود بنوازی و از لابه‌لای زیر و بم تار و پود وجودم، سرود عشق و آوای تنهایی و آواز بیابان و موسیقی آسمان بشنوی. می‌خواستم که غم‌های دلم را بر تو بگشایم و تو «اکسیر صفت» غم‌های کثیفم را به زیبایی مبدل کنی و سوز و گداز دلم را تسکین بخشی. .

امام خمینی:سخنان دکترشریعتی جوان‌ها را بیدار و به دین اسلام علاقه‌مند می‌ کند.هیچکس معصوم نیست.

«آیت‌الله دکتر محمد صادقی تهرانی» با اشاره به آراء دکتر شریعتی و نظر امام خمینی نسبت به آثار او می‌گوید: در میان علما، آقای خمینی در رابطه با شخصیت دکتر شریعتی سکوت می‌کردند و گاهی اوقات «شبه تأییدی» داشتند.

«دکتر محمد صادقی تهرانی» :حتی یک بار«امام خمینی» در جواب سؤال در مورد شخصیت دکتر شریعتی  فرمودند: مطالب ایشان(دکترعلی شریعتی) جوان‌ها را بیدار و به دین اسلام علاقه‌مند می‌نماید. اگر هم اشتباهاتی باشد، ما هم اشتباه می‌کنیم. هیچکس معصوم نیست.

امام خمینی درادامه گفتند:«بنده برخی کتاب‌های ایشان(دکترشریعتی) را دیده‌ام البته صددرصد درست نیست (مانند تعبیر ایشان از خلیفه‌الله بودن انسان و یا اینکه خدا نه گونه و نه گانه دارد) اما این یک حقیقت است؛ چراکه همه ما انسان و جایزالخطا هستیم. همان اندازه که در ایران ایشان را وهابی دانسته و بلاد عرب از او به عنوان شیعه متعصب نام برده‌اند.»

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:منبع اخذشده«سایت مشرق(۲۹ خرداد ۱۴۰۱)بنقل ازخاطرات آیت‌الله دکتر محمد صادقی تهرانی.

«دکترعلی شریعتی» در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ در سن ۴۴ سالگی در انگلستان درگذشت و در زینبیه شهر دمشق سوریه به خاک سپرده شد.

پیکرمطهردکترعلی شریعتی ۴ تیر ۱۳۵۶ درلندن تشییع شد.

یک روز پس از تشییع جنازه در لندن در روز یک شنبه ۵ تیر ۱۳۵۶ جنازه شریعتی از لندن به دمشق منتقل شد. در فرودگاه دمشق امام موسی صدر، تنی چند از علمای شیعه لبنان، روحانیون حوزه علمیه نجف که ۵ صبح در فرودگاه در انتظار بودند از جنازه شریعتی استقبال کردند. پس از انجام تشریفات لازم جنازه شریعتی با مشایعت همراهان مستقیما به حرم مطهر حضرت زینب برده شد.

آیت الله دکتر محمد مفتح،آیت الله دکترمحمدصادقی تهرانی،دکترسید صادق طباطبایی ودکترمصطفی چمران،دکترابراهیم یزدی ازجمله ازحاضرین درمراسم بودند.

مصاحبه خواندنی مقام معظم رهبری درباره دکتر شریعتی

امروز ۲۹ خرداد۱۳۹۵، سی و ششمین سالروز درگذشت دکتر علی شریعتی است. گفت و گوی مجله سروش (شماره ۱۰۲ ، خرداد ۱۳۶۰ ) با حضرت آیت الله خامنه ای که در آن نقل قولی هم از امام خمینی  درباره دکتر علی شریعتی دیده می شود همچنان خواندنی است.

شهادت دکترعلی شریعتی: ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ 

 امروز ۲۹ خرداد۱۳۹۵، سی و ششمین سالروز درگذشت دکتر علی با توجه به اینکه شما با دکتر شریعتی سابقه دوستی و صمیمیت داشتید و با او از نزدیک آشنا بودید، آیا تمایل دارید در مورد چهره و شخصیت او با ما مصاحبه کنید؟

بسم الله الرحمن الرحیم. بله، من حرفی ندارم که درباره شخصیت شریعتی و معرفی شخصی از جوانب انسانی که برای مدت های مدیدی مرکز و محور گفت و گوها و قال و قیل های زیادی بوده، آشنایی های خودم را تا حدودی که در این فرصت می گنجد بیان کنم.

به نظر من شریعتی برخلاف آنچه که همگان تصور می کنند یک چهره همچنان مظلوم است و این به دلیل طرفداران و مخالفان اوست؛ یعنی از شگفتی‎های زمان و شاید از شگفتی‎های شریعتی این است که هم طرفدارانش و هم مخالفانش نوعی همدستی با هم کرده‎اند تا این انسان دردمند و پرشور را ناشناخته نگهدارند و این ظلمی به اوست.

مخالفان او به اشتباهات دکتر شریعتی تمسک می کنند و این موجب می شود که نقاط مثبتی که در او بود را نبینند. بی‎گمان شریعتی اشتباهاتی داشت و من هرگز ادعا نمی‎کنم که این اشتباهات کوچک بود. اما ادعا می‎کنم که در کنار آنچه که ما اشتباهات شریعتی می‎توانیم نام بگذاریم، چهره شریعتی از برجستگی‎ها و زیبایی هایی هم برخوردار بود. پس ظلم است اگر به خاطر اشتباهات او برجستگی های او را نبینیم. من فراموش نمی کنم که در اوج مبارزات که می توان گفت که مراحل پایانی قال و قیل های مربوط به شریعتی محسوب می شد، امام در ضمن صحبتی بدون این که نام از کسی ببرند، اشاره ای کردند به وضع شریعتی و مخالفت هایی که در اطراف او هست، نوار این سخن همان وقت از نجف آمد و در فرونشاندن آتش اختلافات موثر بود. در آنجا امام بدون این که اسم شریعتی را بیاورند این جور بیان کرده بودند: کسی را که خدماتی کرده (چیزی نزدیک به این مضمون) به خاطر چهار تا اشتباه در کتاب هایش بکوبیم این صحیح نیست، این دقیقا نشان می داد موضع درست را در مقابل هر شخصیتی و نه تنها شخصیت دکتر شریعتی؛ ممکن بود او اشتباهاتی بعضا در مسایل اصولی و بیانی تفکر اسلامی داشته باشد، مثل توحید، یا نبوت و یا مسایل دیگر. اما این نباید موجب می شد که ما شریعتی را با همین نقاط منفی باید بشناسیم. در او محسنات فراوانی هم وجود داشت که البته مجال نیست که الان من این محسنات را بگویم، برای اینکه در دو مصاحبه دیگر درباره برجستگی های دکتر من مطالبی گفته ام. این درباره مخالفان.

اما ظلم طرفداران شریعتی به او کمتر از مخالفانش نبود؛ بلکه حتی کوبنده تر و شدیدتر هم بود. طرفداران او به جای اینکه نقاط مثبت شریعتی را مطرح کنند و آنها را تبیین کنند، در مقابل مخالفان صف آرایی ها کردند و در اظهاراتی که نسبت به شریعتی کردند سعی کردند او را یک موجود مطلق جلوه بدهند. سعی کردند حتی کوچک ترین اشتباهی را از او نپذیرند. سعی کردند هرگونه اختلافی را که با روحانیون یا با متفکران بنیانی و فلسفی اسلام دارند در پوشش حمایت و دفاع از شریعتی بیان کنند. در حقیقت شریعتی را سنگری کردند برای کوبیدن روحانیت و یا کلا متفکران اندیشه بنیانی و فلسفه اسلام.

خود این منش و موضع گیری کافی است که عکس العمل ها را در مقابل شریعتی تندتد و شدیدتر کند و مخالفان او را در مخالفت حریص تر کند.

بنابراین من امروز می بینم کسانی که به نام شریعتی و به عنوان دفاع از او درباره شریعتی حرف می زنند، کمک می کنند تا شریعتی را هر چه بیشتر منزوی کنند. متاسفانه به نام رساندن اندیشه های او یا به نام نشر آثار او یا به عنوان پی گیری خط و راه او فجایعی در کشور ما صورت می گیرد. فراموش نکرده ایم که یک مشت قاتل و تروریست به نام "فرقانی ها" خودشان را دنباله رو خط شریعتی می دانستند.

آیا شریعتی به راستی کسی بود که طرفدار ترور شخصیت عظیمی مثل شهید مطهری باشد؟ او که خودش را همواره علاقه مند به مرحوم مطهری و بلکه مرید او معرفی می کرد. من خودم از این مطلب را شنیدم، مخالفان را می شود با تبیین و توضیح روشن کرد. می شود با بیان برجستگی های شریعتی، اگر در میان مخالفان معاندی وجود دارد، او را منزوی کرد.

اما این گونه موافقان را به هیچ وسیله ای نمی شود از جان شریعتی و از سر شریعتی دور کرد. بنابراین من معتقدم چهره شریعتی در میان این موافقان و این مخالفان چهره مظلومی است و اگر من بتوانم در این باره یک رفع ظلمی بکنم به مقتضای دوستی و برادری دیرینی که با او داشتم، حتما ابایی ندارم.

عده ای معتقدند که معمولا شخصیت ها از دور یا پس از مرگ مبالغه آمیز و افسانه ای جلوه می کنند. آیا به نظر شما در مورد شریعتی نیز می توان این نظر را صادق دانست و آیا چهره او نیز دستخوش چنین آفتی شده است؟

البته من تصدیق می کنم که بخشی از شخصیت شریعتی مبالغه آمیز و افسانه آمیز جلوه می کند، در میان قشری از مردم، اما متقابلا بخش های ناشناخته ای از شخصیت شریعتی هم که آنها به قدر آنچه که بوده اند هم بروز نکرده اند و رویش امروز حساب نمی شود، مثل فرقانی ها هستند، در یک سطح دیگری، کسانی که امروز در جنبه های سیاسی در مقابل یک قشری یا جریانی قرار گرفته اند و خودشان را به شریعتی منتسب می کنند. از آن جمله هستند بعضی از افراد خانواده شریعتی، اینها در حقیقت از نام و از عنوان، از آبروی شریعتی دارند سوءاستفاده می کنند برای مقاصد سیاسی و این طرفداری و جانبداری است که یقینا ضربه اش به شخصیت شریعتی کمتر از ضربه مخالفان شریعتی نیست، وجود دارند.

شریعتی را ممکن است به عنوان یک فیلسوف، یک متفکر بزرگ، یک بنیانگذار جریان اندیشه مترقی اسلام، معرفی بکنند. اینها البته همان طوری که اشاره کردید، افسانه آمیز و مبالغه آمیز است و چنین تغیراتی باب مرحوم دکتر شریعتی نیست. اما متقابلا شریعتی یک چهره دردمند پرسوز پیگیر برای حاکمیت اسلام بود، ااز جمله منادیانی بود از طرح اسلام به صورت یک ذهنیت و غلفت از طرح اسلام به صورت یک ایدئولوژی و قاعده نظام اجتماعی رنج می برد و کوشش می کرد تا اسلام را به عنوان یک تفکر سازندگی ساز و یک نظام اجتماعی و یک ایدئولوژی راهگشای زندکی مطرح کند. این بعد از شخصیت شریعتی آنچنان که باید و شاید شناخته نشده است و روی این بخش وجود او تکیه نمی شود. می بینید که اگر از یک بعد از سوی قشری از مردم شریعتی چهره اش مبالغه آمیز جلوه می کند، باز بخش دیگری از شخصیت او و گوشه دیگر از چهره او حتی ناشناخته و تاریک باقی مانده است. بنابراین می توانم در پاسخ شما بگویم بله، در صورت مشروط در مورد شریعتی هم این بیماری وجود داشته است، اما نه به صورت کامل و قسمت هایی از شخصیت او آنچنان که باید هم حتی شناخته نشده است.

نقش دکتر شریعتی در آغازگری ها چه بود؟ آیا او را در این مورد با اقبال یا سید جمال می توان مقایسه کرد؟

البته شریعتی یک آغازگر بود. در این شک نباید کرد. او آغازگر طرح اسلام با زبان فرهنگ جدید نسل بود. قبل از او بسیاری بودند که اندیشه مترقی اسلام را آنچنان که او فهمیده بود فهمیده بودند. چنین کسانی اما هیچ کدام این موفقیت را پیدا نکردند که آنچه را فهمیده بودند در غالب واژه ها و تغییراتی که برای نسل امروز ما و یا بهتر بگویم نسل آن روز شریعتی، نسلی که مخاطبین شریعتی را تشکیل می داد گیرایی داشته باشد مطرح کنند. موفق نشده بودند به زبان آنها این حقایق را بیان کنند. جوری که برای آنها قابل فهم باشد این مسایل را بگویند. شریعتی آغازگر طرح جدیدترین مسایل کشف شده اسلام مترقی بود به صورتی که برای آن نسل پاسخ دهنده به سوال ها و روشن کننده نقاط ابهام و تاریک بود.

اما اینکه ما او را با سید جمال یا با اقبال مقایسه کنیم، نه! اگر کسی چنین مقایسه ای بکند ناشی از این است که اقبال و سید جمال را به درستی نشناخته است. دقیقا در یکی از جلسات یادبود مرحوم دکتر، شاید چهلم او بود، در مشهد سخنرانی، سخنرانی کرد و او را حتی از سید جمال و از کواکبی و از اقبال و اینها هم برتر خواند، بلکه با آنها غیر قابل مقایسه هم دانست. همان وقت هم این اعتراض در ذهن کسانی که شریعتی را به درستی می شناختند پدید آمد؛ زیرا تعریف از شریعتی به معنای این نیست که ما پیشروان اندیشه مترقی اسلام را تحقیر کنیم.

با توجه به دوستی و ارتباط عمیق و نزدیک بین شما و مرحوم شریعتی، شما در مجموع چه احساسی نسبت به خط حرکت مبارزاتی و ایدئولوژیکی و عقیدتی شریعتی دارید و جمعا آن را چگونه برآورد می کنید؟

از مطالبی که گفتم فکر می کنم بتوان گفت که احساسات من نسبت به مرحوم شریعتی چه می باشد، من همیشه شریعتی را یک عنصر پیکاری ناپذیر در خط گسترش فکر اسلامی می دیدم و احساس می کردم.

از سال 1336 که من شریعتی را از نزدیک شناختم و با هم دوست شدیم (قبل از اینکه به فرانسه برود) در جلسات کوچکی در حاشیه کار پدرش آقای محمد تقی شریعتی که در کانون نشر فرهنگ اسلامی داشت، او را فردی می دیدم که یک انگیزه تمام نشدنی در او وجود دارد برای آن چیزی که او از اسلام درک می کند.

البته تلاش های او را در خارج از کشور من نمی دانم، در حدود 5 الی 6 سال در خارج از کشور بود، یعنی همان سال 1336 بود که به خارج از کشور رفت و اواخر سال 1342 بود که به ایران برگشت. بعد از آنکه ایشان به ایران مراجعت کردند، چهار الی پنج سالی به طور محدود فقط در دفتر کارش در مشهد بود و بعد در سطح ایران این تلاشش به خوبی مشهود شد.

او یک انسان تلاشگر و در راه عقیده و فکر اسلامی خستگی ناپذیر و ارعاب ناپذیر بود. وجودی بود که در یک مقطع زمان واقعا به وجود او نیاز بود و او خلایی را پر کرد. البته این به آن معنی نیست که کار شریعتی بی عیب و نقص بود. یقینا کار او اگر فارغ از بقیه تلاش هایی که در جامعه انجام می داد، مورد ملاحظه قرار بگیرد، یک کار کاملی نخواهد بود؛ اما در کنار تلاش هایی که آن روز انجام می گرفت، حقیقتا یک جریان برای گسترش فکر اسلامی بود.

ایسنا ۲۹ خرداد ۱۳۹۲ بنقل از عصر ایران/

*اختلاف نظر(بهشتی-مطهری)درباره دکترشریعتی

همین‌طور است. ما رفتیم دادگستری که شکایت کنیم و با مرحوم آقای بهشتی ملاقات کردیم. ایشان گفتند شما بروید طبقه پائین پیش آقای موسوی اردبیلی که دادستان هستند، ولی توصیه کردند که سعی کنید در روشتان‌ مثل خود دکتر باشید. ببینید که در مورد آقای مطهری چه تعبیر زیبائی به کار می‌برد. می‌گفت ایشان خیلی «کافر غضب» هستند. من فهمیدم مرحوم بهشتی هم نسبت به برخوردهای احساسی مرحوم مطهری انتقاد دارند، اما این را بسیار مؤدبانه مطرح کردند. این آراء را در کتاب «شریعتی: متفکری درحال شدن» هم که مؤسسه آقای بهشتی منتشر کرده، دیده‌ام و یا در بحث تصحیح آثار دکتر، ایشان توصیه کرده ‌بودند که اگر کسی هم می‌خواهد در مورد آثار دکتر نظری بدهد و نقدی کند، باید در حاشیه آثار باشد، نه اینکه در آنها دست ببرد. به هر حال، از نظر خانوادگی، دوستی ما با مرحوم مطهری و خانوادة ایشان قدیمی بود. عرض کردم که اتفاقاً، من خودم فرزندان آقای مطهری را برای تشییع ایشان بردم.

*آیا کسی از گروه فرقان با دکتر شریعتی یا شما ارتباطی داشت؟

خیر. البته دکتر در جامعه به عنوان «معلم انقلاب» مطرح بود و اقوالش توسط همه گروه‌ها مورد استناد قرار می‌گرفت و این پدیده، امری رایج بود. به‌علاوه در اوایل، مشخص نبود این ترورها کار چه کسانی است. برخی فکر می‌کردند ممکن است کار بقایای نظام سابق باشد. بعدها مشخص شد که چنین گروهی وجود دارد، مسئول آن هم یک طلبه‌  و مرکز فعالیت آن در مسجد قلهک بوده است. دکتر محمد ملکی بعضی از اعضای این گروه را می‌شناخت و من در خاطرات آقای محمدمهدی جعفری هم در باره‌شان مطالبی از این دست را خوانده‌ام. بیش از این، شناختی از این گروه نداشتم.

​

*بالاخره توانستید رابطه دکتر با فرقان را تکذیب کنید؟

بله. فوراً اطلاعیه‌ای دادیم که نباید از آراء دکتر سوءاستفاده شود. دکتر همیشه این نگرانی را داشت که نکند حوادثی پیش بیاید که رژیم سابق بخواهد از اختلافات او و روحانیون بهره‌برداری کند. متاسفانه بعد از انقلاب، این نگرانی به وقوع پیوست و این به چهره دکتر و افکارش ضربه ‌زد. اگر گروه فرقان می‌خواست با آرای مرحوم مطهری مبارزه کند، این کارشان اثر معکوس داشت و موجب اقبال بیشتر به آثار آقای مطهری شد. به قول دکتر «بد دفاع کردن» همیشه بدتر از «خوب حمله کردن» است و نتیجه معکوس می‌دهد. دوستان نادان همیشه بدتر از دشمنان دانا ضربه می‌زنند!

*شما قبلاً در یکی از مصاحبه‌ها از سفرتان به نوفل لوشاتو و دیدار با امام خمینی، خاطراتی را نقل کرده بودید. برخورد امام چگونه بود؟

همان طور که اشاره کردم، من دو ملاقات با ایشان داشتم. در ملاقات اول که تازه به نوفل لوشاتو آمده بودند، برخورد خیلی گرمی داشتند و از احوال استاد شریعتی پرسیدند و از وضع خود من پرسیدند که چه می‌خوانی؟  من گفتم: فلسفه. گفتند فلسفه شرق و اسلام را فراموش نکن. همچنین در باره دکتر گفتند: «خیلی‌ها پیش من آمدند که علیه ایشان مطلبی بگیرند و من ندادم.»

همان طور که اشاره کردم، من دو ملاقات با ایشان داشتم. در ملاقات اول که تازه به نوفل لوشاتو آمده بودند، برخورد خیلی گرمی داشتند و از احوال استاد شریعتی پرسیدند و از وضع خود من پرسیدند که چه می‌خوانی؟  من گفتم: فلسفه. گفتند فلسفه شرق و اسلام را فراموش نکن. همچنین در باره دکتر گفتند: «خیلی‌ها پیش من آمدند که علیه ایشان مطلبی بگیرند و من ندادم.»

پیش از آن هم با آقای اشراقی در آشپزخانه نوفل‌لوشاتو نشسته بودیم و ایشان می‌گفتند که فرزندان آقا، کتاب‌های دکتر را برایشان می‌خواندند، به‌خصوص آقا مصطفی و آقا کاملا در جریان فعالیت‌های دکتر هستند. خیلی‌ها آمده‌اند که علیه دکتر از ایشان مطلبی بگیرند که زیر بار نرفته‌اند. برداشت ما این بوده که ایشان می‌خواهند در مورد این مسئله، مثل قضیه کتاب «شهید جاوید» کاملاً سکوت کنند که مجادله‌ای ایجاد نشود،  چون طرفداران دکتر، هم در بیت ایشان و هم در جامعه که جذب انقلاب شده بود و همین ‌طور در انجمن‌های اسلامی دانشجویان، زیاد بودند. در باره تسلیت‌هائی هم که پس از درگذشت دکتر برای امام ‌فرستاده شدند، ایشان پاسخ دادند که در فقدان دکتر شریعتی تسلیت‌های زیادی به من رسیده که به همه نمی‌توانم جواب بدهم. جامعه سیاسی و دانشجوئی و جوان آن موقع طبعاً از ایشان انتظار داشت که صریح‌تر از دکتر دفاع کنند.اشاره کردم به رابطه خانواده ایشان با آثار دکتر.

ماحرای"خط سوم"حاج احمدآقا 

 در سال ۱۳۵۸ آقای «شیخ‌علی تهرانی» و  مرحوم «حسن‌لاهوتی» برای دیدن استاد شریعتی به منزل ما در خیابان جمال‌زاده آمده بودند. مرحوم سیداحمد زنگ زد که من هم می‌خواهم بیایم. یک عده‌ای هم آمده بودند استاد را ببینند. احمد‌آقا در مقابل انتقاداتی که مطرح ‌شد و در مورد مسائلی که از جمله در زندان‌ پیش آمده بود، در مقابل آن جمعیت سخنرانی کرد و گفت: «این دعواهائی که بین حزب جمهوری و بنی‌صدر مطرح شده، هیچ‌کدام اصالت ندارند. راه سومی هست که آن راه درستی است و آن راه شریعتی است.» البته بعد جنجال راه افتاد و ایشان توضیحاتی داد و توجیهاتی کرد، ولی در مجموع این دیدگاه را بیان کرد. از آنجا که به هرحال آرای ایشان به عنوان کسی که از طرف ‌آیت‌الله خمینی، رویدادها را تعقیب می‌کرد، مطرح شد، واکنش‌های مختلفی را هم در پی داشت؛ مثلا سازمان مجاهدین واکنش نشان داد و مطلبی در ارگان خود نوشت به نام «خط سوم: راه یا سراب؟» آنها فکر کرده بودند که شاید خط ‌فکری دکتر پیمان و امثالهم منظور نظر است که بیایند و امور را به نحو دیگری اداره کنند. از سوی دیگر عده‌ای از روحانیون هم واکنش نشان دادند و بحث و جنجالی به پا شد.

*عده‌ای بر این باورند که در زمانة ما، نسبت به دکتر شریعتی، اقبالی همانند گذشته وجود ندارد.  این ارزیابی را چگونه می‌بینید؟

فکر می‌کنم که در نسل چهارم که متولدین دهه‌ 70 به بعد هستند، به‌طورکلی نسبت به گذشته و مسائل فکری و فرهنگی آن زمان، نوعی انقطاع و کم‌توجهی دیده می‌شود، اما در میان متولدین سال‌های دهه‌ی60، با اینکه دکتر را ندیده‌اند، اقبال به آثار و افکار او همچنان وجود دارد.

نکته جالب برای من که مدت‌ها در خارج کشور بودم و برگشتم، این است که در بسیاری از روستاها و شهرهای کوچک، در مراسم عزاداری و سوگواری، از ادبیات و شعارهای دکتر استفاده می‌شود؛ ادبیات دکتر در اعماق گروه‌های متوسط جامعه رسوخ کرده است؛ درحالی که این میزان اقبال عمومی به کسی، در میان روشنفکران بسیار نادر است. هنوز از آثار دکتر استقبال می‌شود و همچنان تیراژ کتاب‌هایش، به‌خصوص از نوع کویریات، بسیار بالاست. اجتماعیات و اسلامیات کمتر، اما باز هم فروش خود را دارد. مثلا کتاب «حج» دکتر مورد اقبال است و کسانی که به حج می‌روند، مایلند که این کتاب را بخوانند. آثاری مثل «کویر، هبوط در کویر، حج، نیایش، گفتگوهای تنهائی، نامه‌ها» و متونی چون «امت و امامت» که محل مناظره‌ فکری است، از این نظر که بخوانند و ببینند مسئله چه بوده که چنین مناقشاتی‌ را برانگیخته، همچنان مورد توجه هستند. اتفاقا در نظرسنجی‌هایی که شده، یکی از اقشاری که به مطالعه این آثار توجه خاص نشان می‌‌دهد، شما‌ر چشمگیری از روحانیون و طلاب جوانند!

مصاحبه احسان شریعتی بافارس۹۵/۰۳/۲۹

در گفت و شنود حاضر، دکتر احسان شریعتی سعی دارد تا نگاه پدر به رویکرد مبارزات مسلحانه را مبنای کشف دیدگاه او نسبت به عملکرد فرقانیان قرار دهد، موضوعی که او را ناگزیر از پرداختن به مقولاتی چون بازخوانی دیدگاه شریعتی در بارة روحانیت، آغاز و انجام رابطة او با استاد شهید مطهری و نیز بازگوئی خاطرات روزهای ترور فرقان نموده است.

​

  *بسیاری از صاحبنظران، این انگاره را که گروه فرقان بر اساس دیدگاه‌های دکتر شریعتی دست به ترور زده باشد، رد می‌کنند، مگر عده‌ای که با او مخالفت جدی و قاطع دارند، ولی در این میان برخی معتقدند که بخش‌هائی از اندیشه‌ دکتر، این ظرفیت را دارد که گروه‌هائی مثل فرقان را بپروراند، یعنی با دمیدن بر کوره احساسات مخاطبین، آنها را به‌قدری عصبانی کند که دست به ترور کسانی بزنند که از قضا برخی از آنها از دوستان دکتر بوده‌اند. دیدگاه شما در باره این تلقی چیست؟

به‌طورکلی، تفکر دکتر  یک خط‌ مشی فرهنگی، آگاهی‌بخشِ و خشونت‌پرهیز است و با این معیار باید ‌مشی‌ و روش‌های‌ گروه‌های مدعی تداوم راه او را ‌سنجید. کسی که با این خط‌مشی آشنا باشد، می‌داند که در اواخر دهه 40 و دهه 50 که گفتمان حاکم بر مبارزات، مشی قهرآمیز مسلحانه بود، دکتر از نقطه‌نظر استراتژیک، شیوه‌ مبارزات چریک‌ شهری سبک امریکای لاتینی را نمی‌پذیرفت و معتقد بود که به‌جز در مواردی چون  انقلابات ویتنام، الجزایر و فلسطین که خود مردم در برابر اشغالگر خارجی یا دیکتاتور وابسته داخلی مقاومت می‌کنند و مسلح می‌شوند، مانند روزهای انقلاب در بهمن‌ 57، مبارزه‌ مسلحانه روشنفکران جدای از مردم در نطفه خفه می‌شود و مهم‌تر آنکه به رهبری فکری- سیاسی مبارزه، صدمه‌ جدی جبران‌ناپذیری وارد ‌می‌آید.

یادم هست در جوانی با بر و بچه‌های گروه‌های چریکی آن زمان، در باره خط‌ مشی چریکی- که در آن زمان به این‌نام، معروف و در بین گروه‌های سیاسی ایرانی و مخصوصاً فدائیان خلق، به ‌عنوان «نظریه‌ مسعود احمدزاده» مطرح بود- بحث می‌کردیم. این گرایش متاثر از انقلاب کوبا و چه‌گوارا و نظریات رژیس‌دبره بود که بنا به تجربیات امریکای لاتین، به تئوری‌ «موتور کوچک موتور بزرگ را به حرکت می‌آورد» باور داشتند. البته بعدها در آرای خود تجدیدنظرکرد، زیرا این تئوری‌ در همه ‌جا، حتی در همان امریکای جنوبی هم جواب نمی‌داد، ولی در ایران منعکس شده بود و گروه‌هائی هم به آن پیوسته ‌بودند.

​

احسان شریعتی درمیان دکترمصطفی چمران ودکترابراهیم یزدی،سوریه،مزاردکترشریعتی

پس از سرکوب 15 خرداد 42، هم در میان نیروهای مذهبی و هم نیروهای چپ و ملی‌گرا، ‌مشی مبارزه مسلحانه مسلط شده بود. در چنین فضائی هم، هرچند دکتر با مبارزان همدلی و همسویی داشت، اما این نظریه را به عنوان راه و مشی غالب مبارزه رد می‌کرد و در عوض روش انقلاب فرهنگی- اجتماعی را درپیش گرفت که همان پروژه نوزایی و بازسازی سیدجمال و اقبال‌لاهوری و برنامه ‌"چه‌ باید کرد؟" حسینیه ارشاد بود. یادم هست که پس از آزادی دکتر از زندان، روزی در روزنامه‌ها خبری منتشر شد که گروهی به نام «هدفی‌ها»، یک روحانی را در اصفهان ترور کرده‌اند. دکتر تازه از زندان آزاد شده بود و همواره از سوی دستگاه منتظر توطئه‌ای بود. او بسیار ناراحت بود و می‌گفت که این می‌تواند توطئه‌ای باشد و بخواهند آن ‌را به ما نسبت بدهند.

*اشاره شما به ترور آیت‌الله شمس‌آبادی است؟

بله، و پیش از اینکه خبرهای دقیق این ماجرا بیاید، یادم هست که از این بابت که چنین سوء‌استفاده‌هایی از سوی رژیم گذشته بشود، بسیار نگران بود. با توجه ‌به ‌اینکه بخش‌هائی از روحانیت ‌سنتی هم با حرکت حسینیه ارشاد مخالف بود، دکتر نگران بود که شاید رژیم، این ترور را به‌نوعی به حرکت فکری او و ارشاد ربط بدهد؛ درحالی‌که این حادثه هیچ ربطی به او نداشت. غرضم از بیان این نکته تاریخی این است که دکتر حتی نسبت به موارد مشابه هم بسیار حساس بود.

اصولاً نگاه دکتر به روحانیت و انتقاداتی که نسبت به این نهاد از دیدگاه اسلامی و قرآنی و تاریخی و اجتماعی دارد،  بحث پیچیده‌ و چندجانبه‌ای است. در این میان در استنباط از واژگان و فرمول‌بندی‌های دکتر سوء‌تعبیرهائی شده، از جمله تز «اسلام منهای روحانیت» که به‌نام دکتر مشهور شده و در اصل تز اسلام منهای «آخوند» است که در قاموس او معنای خاصی دارد و در نامه‌ای به پدرش آن را به کار برده ‌است.   همچنان که هر یک از اصطلاحات روحانی، آیه و...، یا عالم، طلبه، و ..، تعاریف خاص خود را دارند. باید با زبان او آشنا بود تا این اصطلاحات در متن خود و نه الزاماً به معنای رایج، فهمیده‌شوند.

*اشاره کردید که دکتر شریعتی نسبت به مبارزات چریکی دید مثبتی نداشت.

​

در مورد مجاهدین، دکتر برای نسل‌اول بنیانگذاران سازمان مجاهدین، به‌خصوص شخص حنیف‌نژاد، احترام‌خاصی قائل بود و هرچند رابطه تنگاتنگی با او نداشت، اما در مورد او برداشت مثبتی داشت و می‌گفت اینها چهره‌هائی هستند که می‌توانند از یک سو با جامعه‌ دینی و سنتی و از سوی دیگر با روشنفکران ارتباط ذهنی برقرار و گفت‌وگو کنند. و از آنجا که چهره‌های ایثارگری بودند، برای آنها به لحاظ اخلاقی و مبارزاتی ارزش بسیار قائل بود؛ اما از نظر فکری می‌گفت باید کار فکری و اعتقادی عمیق‌تری بکنند. یکی از ایرادهائی هم که به خط‌ مشی چریکی داشت، این‌بود که پیشگامان از میان می‌روند و کارها به دست نسل دومی‌ها می‌افتد که صرفاً پراگماتیست هستند و برای کارهای فکری- عقیدتی «وقت ندارند»! لذا اصطکاک‌ دکتر با مسئولان نسل دوم سازمان پیش آمد که بخشی از آنها بعداً تغییر ‌ایدئولوژی دادند و به مارکسیسم گرائیدند. در اینجا مناسبات دکتر با این گرایش، بر ‌خلاف نسل اولی‌ها که به مشی مسلحانه آنها انتقاد داشت، اما از نظر اخلاقی و مبارزاتی به آنها باور داشت، تغییر کرد.

خلاصه حرفم این است که ‌مشی مبارزاتی دکتر، حتی با گروه‌هائی که او را «پشت‌جبهه» فرهنگی خود و «ماکسیم‌گورکی انقلاب» (در قیاس با لنین) فرض می‌کردند، متفاوت بود. بسیاری از اعضای این سازمان‌ها از حسینیه ارشاد به مجاهدین ‌پیوستند. چهره‌هایی چون حسن ‌آلادپوش و محبوبه ‌متحدین که از شاگردان مستقیم ارشاد بودند و دکتر حتی داستان آنها را به شکل نمادین در داستان «حسن و محبوبه»  به عنوان مصادیقی از پیروان راه خود آورده‌است، اما در واقع، استراتژی شریعتی اساساً با سبک مبارزات نظامی- سیاسی آن دوران متفاوت بود.

*اشاره کردید که نگاه دکتر شریعتی نسبت به رفتارهای نسل دوم مجاهدین ... «خنجر از پشت خوردن»، چرا چنین تعبیری را در مورد این تغییر به کار برد؟

بله، دکتر در نامه‌هایی که به برخی از سمپات‌های آنها که در حسینیه ارشاد هم بودند، نوشته، در پاسخ به آنها گفته است که ما همیشه از بخشی از مارکسیست‌ها ضربه‌خورده‌ایم و به عنوان نمونه، جریان جنبش جنگل و نهضت‌ملی و نقش کمونیست‌ها و حزب توده  را مطرح کرده و در مورد مجاهدین هم گفته که مارکسیست‌شده‌ها به‌شکلی در مرکزیت مجاهدین نفوذ و کودتا و مجاهدین مسلمان و مقاوم را در درون سازمان ایزوله وحتی ترور کردند. اطلاعات دکتر هم در این زمینه درست بود و واقعا چنین حوادثی رخ داده بود. ولی دکتر همواره بین مجاهدین مسلمان و آنهایی که تغییر ایدئولوژی داده بودند، تفکیک‌ قائل بود.

*پس خنجر خوردن را به نفوذی‌های سازمان نسبت می‌داد؟

بله، دکتر فکر می‌کرد اپورتونیست‌هائی که ممکن‌بود حتی با ساواک هم همکاری کرده‌باشند، برای از بین بردن سازمان، چنین وضعیتی را پیش‌آورده‌اند. به هرحال، به‌رغم انتقاداتی که به کمبود کار ایدئولوژیک در سازمان داشت و برداشت‌های مکانیکی و سطحی آنها را رد می‌کرد، از نسل اول مجاهدین به‌عنوان چهره‌های عملی مثبت یاد می‌کرد، ولی به نسل دوم پراگماتیست که سازمان را مآلاً به انحراف ایدئولوژیک- استراتژیک کشاندند، طبعا انتقاداتی کیفی را وارد می‌دانست و متقابلاً بخش‌هائی از انتقادات آنها هم در بیانیه «اعلام تغییر مواضع ایدئولوژیک» سال 1354، علیه دکتر و مهندس بازرگان، منعکس شده‌است.

*بعد از تغییر ایدئولوژیک، بخش مسلمان سازمان با دکتر شریعتی ارتباط داشتند؟

بله، البته از بخشی که مسلمان مانده بودند، گروهی در زندان و گروهی خارج از زندان پراکنده بودند. اینها هنوز به عنوان مجاهدین خلق اعلام موجودیت نکرده، اما بین خودشان اصول و موادی را تدوین و اعلام کرده بودند. بعد از تغییر ایدئولوژیک، هنگامی که گروه اول از زندان بیرون ‌آمدند، من در خارج بودم. ما به عنوان طیف فکری شریعتی، با نمایندگان آنها در خارج ارتباط یافتیم و انتقاداتمان را در دو محور مطرح می‌کردیم: یکی در زمینه ایدئولوژیک که معتقد بودیم ضعف‌های درونی باعث شده که کار به اینجا بیانجامد و دیگر، در زمینه‌ تشکیلاتی که می‌گفتیم سازماندهی غیردموکراتیک موجب تسلط بر مرکزیت و تغییر ایدئولوژیک شده است. آنها در پاسخ می‌گفتند ما به دنبال بازسازی آن نوع سازمانی هستیم که دموکراتیک باشد و سانترالیسم مطلق به شکل سابق بر آن حاکم نباشد؛ بعد هم می‌خواهیم کار ایدئولوژیک اساسی کنیم. البته در مورد دکتر می‌گفتند چون آثار ایشان ذیل جدول‌بندی‌های ما به شکل تخصصی سیاسی، اقتصادی، تاریخی و .. قرار نمی‌گیرد، فقط در زمینه ادبیات و احیای ارزش‌های اسلامی و شیعی از ادبیات او استفاده می‌کنیم که البته این استدلال برای ما قانع‌کننده نبود، چون شریعتی را یک متدلوژی می‌دانستیم و نه ادبیات صرف، از این رو طیف فکری شریعتی به دنبال سازماندهی مستقل، مبتنی بر مشی خود رفت و جذب آنها نشد.

*پس در واقع آیا جوهره‌ تفکر شریعتی را دور نمی‌زدند، چون این تفکر با تفکر سازمان چندان سازگار نبود؟

به‌طورکلی تفکر دکتر آن طور که بعدها گرایش طیف فکری شریعتی ارزیابی و با سایر برداشت‌های مذهبی مرز‌بندی ‌کرد، نوعی اسلام «تطبیقی» بود و نه «انطباقی». اسلام انطباقی یعنی اسلامی که سعی در انطباق با لیبرالیسم و یا مارکسیسم دارد و در واقع پوششی فرهنگی- زبانی برای بیان بومی و دینی همان سیستم‌های فکری آماده و مسلط است. به عکس، روش اسلام‌شناسی شریعتی «قیاسی- سنجشی» بود. در اینجا جهان‌بینی و مکتبِ توحید و اسلام جوهر و پیام ویژه‌ خود را داشت و در یک دستگاه عام یا در یک «طرح هندسی» می‌شد آن را با سایر ایدئولوژی‌ها سنجید و قیاس کرد؛ بنابراین از لحاظ روش‌شناختی، هم دین‌شناسی و هم ایده‌شناسی دکتر با سایر نحله‌های نواندیشی تفاوت داشت. مجاهدین در مجموع، نه به ‌عنوان متفکر و ایدئولوگ، بلکه به عنوان مبارز یا رزمنده در نظر گرفته می‌شدند و حتی آثار متأخرشان چون «شناخت» و «راه‌انبیاء» و «نهضت‌ِحسینی» و «اقتصاد به‌زبانِ ساده» و..، جزوات عقیدتی ساده شده‌ای برای یک ارتش رهایی‌بخش بودند. می‌شود گفت تفکر جامع آنها حتی بعد از انقلاب هم به‌طور کامل مطرح نشد و در برخی حوزه‌های اصلی هم نظریات تکوین‌ یافته‌ای نداشتند و منتشر نکردند.  

​

امام موسی صدر نمازمیت دکترشریعتی رااقامه می کند

به هرحال بعد از ضربه سال 54، بخشی از افرادی که می‌خواستند مسلمان بمانند و بر اساس الگوی پیشین مجاهدین، تشکیلاتی را درست کنند، گروه‌های مختلفی را در شهرهای مختلف به وجود آوردند،‌ مانند ابوذر، مهاجرین و برخی از گروه‌هایی که پس از انقلاب «مجاهدین انقلاب اسلامی» را تشکیل دادند. در این میان، تفاسیری هم به نام تفاسیر «مسجد حجر»  از سوی همین گروه که بعدها به فرقان شهرت یافت، به خارج کشور می‌آمد و «انتشارات ابوذر»، آنها را به عنوان نشریات مجاهدین راستین منتشر می‌کرد. در این مقطع بود که گروه فرقان به‌تدریج نضج گرفت. البته آنها هنوز به عنوان یک گروه، شناخته نشده بودند، بلکه آثارشان به عنوان تفاسیر قرآن می‌آمد و تحلیل‌هایشان از نظر کیفیت، انقلابی، اما گاه سطحی ومکانیکی‌ بود.

گروه فرقان، بعد از اطلاعیه مشترک مرحوم مطهری و مهندس بازرگان در مورد ضرورت بازبینی آثار دکتر، اعلام موجودیت کرد و طی اعلامیه‌ای که در آن شدیداً به اطلاعیه این دو شخصیت حمله کرده بود، مطرح شد. در آنجا بود که اولین بار گروهی به این نام شناخته شد. پیشتر در خود آن تفاسیر که اشاره کردم، از نظر ایدئولوژیک، ارجاع خاصی به دکتر نبود و این تفاسیر به عنوان تفاسیر گروهی که طرفدار شریعتی باشند، مطرح نبودند، بلکه آنها به طور عام به عنوان یک گروه مسلمان مجاهد از سنخ مجاهدین شناخته می‌شدند.

​

*به نکته خوبی اشاره کردید. تا قبل از انتشار اعلامیه مشترک استاد مطهری و مهندس بازرگان و واکنش فرقان، این گروه هویت مشخصی نداشتند امابعدشریعتی را به عنوان شهید پنجم خود اعلام کردند.

بله، شهید اول و ثانی نشان از سوابق حوزوی‌شان داشت و شهیدان حنیف‌نژاد و شریف‌واقفی را تحت تأثیر مجاهدین شهدای سوم و چهارم می‌دانستند و در انتها دکتر را شهید پنجم اعلام کردند. خود همین ترکیب شهدا به ما نشان می‌داد که گروهی است که یک ریشه روحانی و طلبگی دارد و از مجاهدین خلق هم به عنوان الگوی سازمانی‌ تأثیر می‌گیرد. بعد هم نماد شریعتی را افزودند؛ ‌بنابراین می‌شود آنها را گروهی دانست که ترکیبی از عقاید و خط‌ مشی‌های مختلف را در هم می‌آمیختند.‌ اما پس از شهادت دکتر و اطلاعیه‌ آن دو بزرگوار، با نقل‌قول‌هایی‌ از دکتر علیه آخوندیسم، به عنوان گرایشی طرفدار دکتر معرفی شدند.

​

مهندس بازرگان در اواحر عمر

*ما تا مقطع صدور اعلامیه مطهری و بازرگان، از اینها اثری به عنوان وراث فکر شریعتی نمی‌بینیم!  اما فرقانی‌ها مدعی بودند که تِز «اسلام منهای روحانیت» را به‌طور مطلق از دکتر شریعتی گرفته‌اند

«اسلام منهای آخوند» یا معادل اقتصادی آن یعنی «اقتصاد منهای نفت»، تعبیری است از دکتر در زمانی که پس از تعطیل ارشاد مخفی بود، برای معرفی اسلام نوین غیرمنحصر به نهاد دینی همچون اقتصاد ملی غیر متکی به درآمد نفت، در نامه‌ای خصوصی به استاد محمدتقی‌شریعتی مطرح کرد. آخوند و آخوندیسم در ادبیات دکتر معنای خاصی دارد که با روحانیت، متفاوت است و دکتر شریعتی آن را، به‌ویژه در مورد شماری از روحانیون که در جامعه‌ روحانیت، در رده دوم و جزو بدنه و در حاشیه بودند- چهره‌هایی مانند شیخ قاسم اسلامی و شیخ احمد کافی و ..، که علیه ارشاد به‌شدت فعالیت می‌کردند-  به کار می‌برد. گاهی اوقات، این افراد به‌خوبی شناخته شده هم نبودند، مثل نوه آیت‌الله میلانی که می‌گفتند جزواتی را با عنوان «دکتر چه می‌گوید؟» می‌نوشت و یا شخص دیگری که «پرسش و پاسخ (البته بدون پاسخ!) با دکتر علی شریعتی» را منتشر کرده بود، پرسش‌ها را نوشته ‌بود و جای پاسخ‌ها را خالی گذاشته بود و دکتر به شوخی می‌گفت منتظر پاسخ‌های بنده نشده و نصف کتاب سفید بود!

دکتر بین علما و نهاد روحانیت هم تفکیک قائل بود و اگر به روحانی‌سالاری می‌تاخت، برای دفاع از علم و تعهد و بازگشت به مفهوم اسلامی- شیعی مقام عالم بود : «بزرگ‌ترین امیدم به همین حوزه‌های علمیه است، انتقادهایم در باره علمای اسلامی و متون شیعی نیست. صحبت از روحانیت صفوی است، وگرنه عالم شیعه علوی هم اکنون نیز مایه امید و افتخار من و امثال من است.... من همیشه قوی‌ترین و متعصبانه‌ترین دفاع را از روحانیت مترقی و راستین و از جامعه علمی اصیل اسلامی کرده‌ام و در اینجا حتی به خود شما هم گفته‌ام که دفاع و نگهبانی و جانبداری از این جامعه علمی، نه تنها وظیفه هر مسلمان مؤمنی است، بلکه از آنجا که آخرین و تنهاترین سنگری است که در برابر هجوم استعمار فرهنگی ایستادگی می‌کند، دفاع از آن، وظیفه هر روشنفکر مسئول است.» حتی در جایی اشاره می‌کند که: «در خارج از کشور در محفلی بودیم و عده‌ای داشتند به اسلام و روحانیت حمله می‌کردند و می‌گفتند ما از دیدن اینها حالمان بد می‌شود. من ‌گفتم: بدم می‌آید و خوشم می‌آید که مال زن‌های باردار است...، پای هیچ قرارداد استعماری، امضای یک آخوند نجف رفته نیست، ولی اسباب خجالت من و شما! امضای دکترها و مهندس‌ها هست.» البته در جای دیگر هم می‌گوید که اساساً روحانیون به دلیل در حاشیه بودن، در موضع مسئولیت اجرایی و نفیاً و اثباتاً در جریان تحول امور نبوده‌اند.

دکتر به قول خودش، به تشیع صفوی یا روحانیت نزدیک به دستگاه حاکمه آن دوران و ادوار بعدی و در کل 400 سال گذشته انتقاداتی داشته و در «دریغ‌ها و آرزوها» می‌گوید که عملکرد روحانیت، به‌ویژه در 40 سال گذشته منفی‌تر بوده و جز تک چهره‌هایی که نماینده کل نهاد روحانیت نبوده‌اند، مثل آیات خمینی و طالقانی و زنجانی و..، و در گذشته، امثال سید جمال و میرزای شیرازی، اکثریت را شامل همان حکم می‌داند و تأکید می‌کند که بحث او در باره «نهاد» روحانیت و برآیند کارکرد تاریخی اوست.

​

به‌طورکلی او بر این باور بود که در اسلام، تفکیکی به نام روحانی و جسمانی و نهادهای روحانی و سلطنتی مانند غرب و مسیحیت کاتولیک نداریم، بلکه کارکرد علماء را داریم. معنای روحانیت در تشیع، با معنای آن در روحانیت مسحیت تفاوت دارد. روحانی‌ در شکل مسیحی و غربی‌اش نهادی است از بالا و دگم که دکترین و مواضع کلامی- فقهی رسمی را اعلام می‌کند و دستگاه تفتیش و انگیزیسیون دارد و ما چنین نهاد اجتماعی را در اسلام و تشیع نداریم و بررسی می‌کند که علما از دیدگاه قرآن و دین، چه مسئولیتی دارند و آیا این یک مسئولیت علمی و عقیدتی یا کارکردی است متعلق به یک نهاد طبقاتی و سیاسی که منافع ویژه‌ای دارد؟ اگر او در بارة آخوند و «آخوندیسم» برداشتی منفی دارد و اسلام «منهای آخوند» را به این معنا و نه منهای عالم دینی مطرح می‌کند، به این دلیل است که عالم دینی در نظر او همان کارکرد روشنفکر مسلمان را دارد. او نسبت به نهاد روحانیت که در تاریخ اسلام و تشیع یک پدیدة تاریخی است و از دوران صفویه به بعد شکل گرفته، انتقاداتی دارد. اینها تحلیل‌های شناخته شده‌ دکتر درباره موضوع روحانیت است که پیش از انقلاب زمانی مورد بحث بین روشنفکران و روحانیون قرار می‌گرفت. نکته مهم در اینجا این است که لفظ «منها» در اینجا به معنای «حذف» نیست بلکه نفی «انحصار» است.

​

شریعتی خود از هر دو طرف پدری و مادری متعلق به یک خانواده روحانی بود و پدربزرگ و عمو و پدر و ...، همگی تحصیلات حوزوی در سطح اجتهاد داشتند. خود دکتر هم مقدمات را در حوزه و نزد پدرش خوانده بود و با نظام آموزشی حوزه‌‌ آشنائی و ارتباط داشت که آثار و  اسناد و حتی عکس‌های آن موجود است؛ بنابراین دکتر همیشه نسبت به روحانیت بحث‌های انتقادی داشت و به قشری از روحانیت که متحجر بودند و حرکت حسینیة ارشاد را تکفیر می‌کردند و سخت در برابرش ایستاده‌بودند، به‌خصوص قشری که نزدیک به دستگاه هم بودند،‌ حملات تندی می‌کرد که اتفاقا باب طبع برخی از روحانیون هم بود. مثلا مرحوم حسن لاهوتی می‌گفت من هر وقت دو فراز از آثار دکتر را می‌خوانم، بسیار لذت می‌برم. یکی آنجا که احوال برخی از روحانیون را توصیف می‌کند و دیگر آنجا که از چشمان آن دختر اثیری «در باغ ابسرواتوار» در «کویر» سخن می‌گوید. این نشان می‌دهد که توصیفات دکتر از سر شناختِ مورد و "پدیدارشناسانه" بود، یعنی دعوت به به‌تعلیق درآوردن داوری و «بازگشت به خود امور!»

هیچ‌یک از این آراء، توجیه و زمینه‌ای را فراهم نمی‌آورد که گروهی بخواهد با توسل به آنها، دنبال حذف فیزیکی حریف عقیدتی باشد. زمانی آقای علی مطهری فرموده‌اند که دکتر شریعتی طرفدار حذف فیزیکی نبود، بلکه می‌خواست روحانیت را حذف معنوی کند؛ در حالی که به نظر من دکتر اصولاً دنبال حذف کسی نبود، بلکه می‌خواست از منظر عقیدتی، بهترین دفاع را از «عالم» به معنای متعالی کلمه در برابر موقعیت روحانی موجود بکند. ما در بیشتر متفکرین و عرفای بزرگ مسلمان و مسیحی، این نوع رابطه‌ تنش‌آلود با نهاد روحانیت رسمی را دیده‌ایم، مثلا کی‌یرکه‌گارد همیشه با این نهاد درگیری داشت، درحالی که او یکی از مجددین و احیا‌گران بزرگ و مدرن ایمان مسیحی است. این خط‌ مشی را ما در شیوه‌ همه پیامبران در قرآن هم مشاهده می‌کنیم. گروه فرقان بسیاری از سخنان تند قرآن را علیه روحانیون یهود و نصارا می‌آورد. البته قرآن به حذف دعوت نمی‌کند، زیرا ذات دین با اکراه و اجبار بیگانه است.

* تفکیک بین تشیع علوی و صفوی، امثال مجلسی‌ها (بحارالانوار ) «علی: حقیقتی برگونه اساطیر» یا «فاطمه فاطمه است»

دوران صفویه که برخی از مستشرقین مانند هانری کربن از آن به عنوان «رنسانس» صفوی نام برده‌اند، در زمینه‌های هنری، علمی و همچنین سیاسی، ایران جدیدی را آفرید. پس از آن دوران، هویت ملی ایرانی، مؤلفه مذهبی و محتوای دینی هم یافت و ایران عصر جدید با این دو بُعد شکل گرفته ‌است؛ اما در ارزیابی‌ها باید جنبه‌های فرهنگی و تاریخی‌ای را که  از نظر هویتی و فرهنگی می‌توانند مثبت باشند و جنبه‌هائی را که شریعتی از منظر عقیدتی نقد می‌کند، از هم تفکیک کرد. مثلا وقتی شریعتی فلاسفه مسلمان را با اصحاب پیامبر(ص) مقایسه می‌کند و از منظر تعهد اخلاقی- اجتماعی یا بینش عقیدتی و انسان‌شناختی مورد انتقاد قرار می‌دهد، مثلا ابوذر را در برابر ابوعلی سینا می‌نشاند، منظور به‌هیچ‌وجه تخفیف مقام و موقعیت بوعلی‌ها نیست. فیلسوفان ما از بوعلی تا ملاهادی، همان طور که شریعتی خود تصریح می‌کند، در سطح بین‌المللی و در مواجهه فکری با متفکران جهان از افتخارات ما هستند؛ اما وقتی ما با رجوع به سرچشمه اولیه وحی و ‌آموزه‌های قرآن به میراث فلسفه یونان می‌نگریم، می‌توانیم از نتیجه و مؤلفه‌هائی که به نام علوم و معارف و حکمت «اسلامی» از عصر فارابی و رئیس الحکماء تا کنون تکوین یافته، ارزیابی انتقادی داشته ‌باشیم.

بحارالانوار را که مجموعه‌ای است از روایات صحیح و سقیم و منظور مؤلف این بوده که تمام میراث شفاهی منقول شیعه حفظ شود، می‌توانیم با درصد بالائی از روایات و احادیث خلاف واقع آن از نظر تاریخی و عقیدتی، برخورد تفکیکی و منتقدانه کنیم، زیرا این ‌قول‌ها موجب سو‌ء تفاهم می‌شوند و نقل آنها باید توسط مجتهدین و اهل علم و فن حدیث و رجال که قدرت تشخیص و نقض و ابرام دارند، صورت گیرد. استاد حکیمی با این رویکرد که هر حدیث و روایتی باید با قرآن همخوانی داشته باشد، تا حد زیادی این کار را کرده‌ و  این تصفیه‌ها را انجام داده‌اند. این کار باید بر اساس یک متدلوژی علمی محکم در تقسیم روایات به صحیح و سقیم صورت بگیرد و این همان رسالت نقادی و تصحیح علمی متون در عصر جدید است که دکتر به آن اعتقاد داشت و انتقادات او هم متوجه بخش‌هائی بود که با روح قرآن سازگاری ندارند.

*اشاره کردید که منتقدین روحانی دکتر شریعتی عمدتا از بدنه روحانیت بودند، اما ... شما چه گفتنی‌هائی در این باره دارید؟

استاد مطهری با استاد محمدتقی شریعتی از قدیم مراوده و دوستی داشتند و حتی به توصیه استاد مطهری، برادر خانم ایشان، آقای دکتر روحانی، با عمه من، یعنی دختر استاد محمدتقی شریعتی ازدواج کردند. حتی در میان نامه‌های دکتر، نامه‌ای از آقای مطهری هست که از دکتر دعوت می‌کند که به حسینیه ارشاد بیاید. من از همان کودکی یادم هست که ما به فریمان می‌رفتیم. خاطرات زیادی از دوران کودکی از خانواده آقای مطهری داریم. زمانی در آنجا در اوقات تفریح، الاغ‌سواری می‌کردیم. علی‌آقای مطهری در کودکی به والدینش ‌گفته بود: «انسان خر سواری می‌کند!» (احسان و انسان را یکی گرفته بود). من در نوجوانی آثار آقای مطهری از جمله «داستان راستان»، «درس‌هائی از نهج‌البلاغه» و «عدل الهی» و ... را ‌خوانده‌بودم.

در دوران فعالیت حسینیه ارشاد، یک بار ایشان را در مشهد در خانه دکتر روحانی دیدم. چند نفر از شخصیت‌های مشهدی که دوست دو طرف بودند، حضور داشتند و آقای مطهری انتقاداتی را از وضعیت حسینیه ارشاد مطرح ‌کردند. در اختلافاتی که در حسینیه ارشاد پیش آمد، استاد مطهری مدتی از آنجا قهر کردند.

دکتر به‌طورکلی آثار آقای مطهری را مثبت ارزیابی می‌کرد، مثلاً مقاله‌های ایشان در باره حقوق زن و حجاب در اسلام را که در مجله زن‌روز چاپ می‌شد و یا آثاری مثل داستان راستان و خدمات متقابل ایران و اسلام را از زمره کتاب‌های خوب روحانیت روشن‌بین می‌دانست.

در توضیح این اختلاف باید بگویم که ایشان در مشهد می‌گفتند که من در نحوه مدیریت حسینیه ارشاد با آقای میناچی اختلاف دارم. ایشان به روزنامه‌ها آگهی می‌دهد که سخنرانی دکتر شریعتی در این تاریخ است، درحالی که دکتر شریعتی شناخته شده است و ضرورتی ندارد که برایش تبلیغ کنیم. خلاصه، ایشان انتقاداتی را نسبت به نحوه مدیریت حسینیه ارشاد مطرح می‌کرد، ولی هیچ اشاره‌ای به دکتر نداشت. دکتر هم در تمام مدت سکوت کرده بود و معتقد بود اینها نکاتی نیست که موجب سوءتفاهم شود.

این موضوع گذشت تا بعد از آزادی دکتر از زندان که ما برای دیدن آقای مطهری به منزل ایشان در خیابان دولت رفتیم. دکتر به ایشان گفت: «این احسان ما کتاب‌های شما را می‌خواند و می‌خواهد یک دوره هم درس طلبگی بخواند.» استاد مطهری گفتند: «الآن به مدیر مدرسه چیذر زنگ می‌زنم که ایشان برود آنجا ثبت نام کند.» ایشان زنگ هم زدند و قرار شد بروم آنجا و یک دوره جامع‌المقدمات بخوانم،‌ منتهی آنجا از خانه ما که در جمال‌زاده شمالی بود، خیلی دور بود و من باید سه چهار تا اتوبوس عوض می‌کردم تا به آنجا برسم و دیدم نمی‌توانم بروم و به جای آن به «دارالعلوم‌العربیه» در خیابان بهار رفتم و نزد استاد نجفی، عربی را شروع کردم. بار آخری هم که استاد مطهری برای بازدید دکتر به منزل ما آمدند، کتاب «بیست و سه سال» منتسب به دشتی را آورده بودند که دکتر جواب بدهد و می‌گفتند: «شما بهترین کسی هستید که می‌توانید این کتاب را از نظر تاریخی و جامعه‌‌شناسی جواب بدهید، این وظیفه شماست.»  اما پس از ترور ایشان، یادداشت‌ها و نامه‌های منفی‌ای علیه دکتر (وحتی استاد شریعتی) از ایشان منتشر شد. البته این را می‌دانستیم که آقای مطهری به‌طور کلی به حسینیه ارشاد و به دکتر انتقاد دارند، ولی نه در این حدی در اینجاها عنوان شده است و در زمان حیات آن دو، این نوع حرف‌ها اصلاً و علناً مطرح نبود.

*خود شما از نحوه مراودات و ارتباطات شهید مطهری و دکتر شریعتی و از نگاه دکتر به عملکرد و شخصیت آقای مطهری چه برداشتی دارید؟

دکتر به‌طورکلی آثار آقای مطهری را مثبت ارزیابی می‌کرد، مثلاً مقاله‌های ایشان در باره حقوق زن و حجاب در اسلام را که در مجله زن‌روز چاپ می‌شد و یا آثاری مثل داستان راستان و خدمات متقابل ایران و اسلام را از زمره کتاب‌های خوب روحانیت روشن‌بین می‌دانست.

دکتر به‌طورکلی آثار آقای مطهری را مثبت ارزیابی می‌کرد، مثلاً مقاله‌های ایشان در باره حقوق زن و حجاب در اسلام را که در مجله زن‌روز چاپ می‌شد و یا آثاری مثل داستان راستان و خدمات متقابل ایران و اسلام را از زمره کتاب‌های خوب روحانیت روشن‌بین می‌دانست.

در آن زمان آقای طالقانی، مهندس‌بازرگان و مجموعه نزدیک به حسینیه ارشاد از روشنفکران دینی محسوب می‌شدند و مرحوم مطهری در دوره‌ای، نزدیک به آنان بود، هرچند اختلاف سلیقه‌های فکری و ذوقی هم داشتند. دکتر اهل طنز و شوخی هم بود و مثلاً می‌گفت به‌جای تیتر «جاذبه و دافعه علی(ع)» می‌شد عنوان زیباتری انتخاب کرد، به‌خصوص در سفری که به حج داشتند، از این جور شوخی‌ها می‌کرد. دکتر البته این گله را داشت که چرا این گروه از روحانیون، در تهاجمی که از سوی روحانیت وابسته یا متصلّب علیه ارشاد می‌شود، موضع بینابینی می‌گیرند یا خود را کنار می‌‌کشند و یا حتی موضع مخالف می‌گیرند، درحالی که انتظار این بود که این‌گونه روحانیون نواندیش  از جریان روشنفکری مسلمان آن زمان دفاع بیشتری کنند.

*منظور آقای مطهری بود؟

آقای مطهری و دوستان ایشان که از سایرین به دکتر و ارشاد نزدیک‌تر بودند، گاهی دکتر را تأئید می‌کردند، گاه جناح مقابل را. البته پس از انقلاب برای ما کشف شد که خود ساواک هم در تعمیق این اختلافات نقش پنهان داشته، یعنی مأمورانی به بیوت مراجع می‌رفتند تا بدگوئی کنند و فتوای تکفیر دکتر را از آنها بگیرند، از جمله نزد علامه طباطبائی هم رفتند و حتی از ایشان هم چند خطی در تخطئه برخی آثار دکتر گرفتند، درحالی که ایشان از قدیم با استاد شریعتی دوست بود و اساساً اهل فتوا دادن علیه کسی نبود. ایشان بسیار آزادمنش و نرم‌خو بود و رضایت نداشت که بر مبنای حرف ایشان به کسی توهین کنند. من در رجوعی که بعد از انقلاب به پرونده‌های دکتر کردم، دیدم که ساواک هم عواملی داشت که در مجالس روحانیون شرکت می‌کردند و گزارش می‌دادند که در حسینیة ارشاد، دکتر یا دیگران چه و چگونه گفتند تا اختلافات را تشدید کنند.

*مدیریت کنونی حسینیه ارشاد، مشکل رفتن شهید مطهری از آنجا را متوجه اختلاف ایشان با دکتر شریعتی می‌داند شما چیزی به یاد دارید؟

برداشت من این بود که چند عامل مؤثر در هم ترکیب شده‌ بودند: اول، از نظر احساسی، موقعیت دکتر در ارشاد و استقبال جامعه و نسل جوان و ..، مرحوم مطهری را نگران و مردّد می‌کرد، علاوه بر این، هیاهوئی که علیه حسینیه ارشاد و دکتر به راه افتاده بود و بخشی از روحانیت، از جمله آقای مطهری را که از نظر فکری هم نسبت به دکتر انتقاداتی داشتند، نگران کرده ‌بود. به هرحال ایشان به عنوان یکی از هیئت‌ امنای آنجا می‌دید که از شریعتی استقبال می‌شود و احساس می‌کرد که مدیریت حسینیه هم که ملاحظات خود را داشت، حرف‌شنوی‌اش از ایشان  کمتر ‌شده و همه‌ اینها به شکل مقررات اداری و هزینه و بازدهی و ..، که جنبه‌ فرعی و بهانه داشتند، بروز می‌کرده‌ است.

* آیا اختلاف با مدیریت موجب ‌شد که شهید مطهری از حسینیه ارشاد برود؟

استاد مطهری می‌گفت حسینیه ارشاد باید ضوابطی داشته باشد که بودن و نبودن افراد در آن تغییری به وجود نیاورد. ایشان قبلاً‌ با حضور فخر‌الدین‌حجازی هم مخالفت کرده بود. در مورد دکتر هم ضوابطی را به مرحوم آقای همایون پیشنهاد داده بود که ایشان به شوخی در پاسخ گفته بود: «بد نیست در آخر اینها یک بند هم اضافه شود که سخنران نباید کچل باشد!» و این نشان می‌دهد که فقط شکل ظاهری قضیه، مخالفت با مدیریت حسینیه ارشاد بوده، اما در واقع، این‌طور که از نامه‌ها برمی‌آید، انتخابی که مرحوم همایون و میناچی در مورد دکتر کرده بودند، مورد انتقاد بوده است. شاید انتقادات دیگری هم در سطح مدیریتی که اشاره شد، مطرح بوده است.

*دربارة رابطه دکتر شریعتی و مهندس بازرگان چه تحلیلی دارید؟ 

از مهندس بازرگان و تفاوت دیدش با دکتر شریعتی این را به یاد دارم که دکتر زمانی می‌گفت من از نظر اقتصادی، دیدگاه‌هایم به آقای طالقانی نزدیک‌تر است تا به مهندس بازرگان. این مجموعه‌ای که بعداً‌ نهضت آزادی را تشکیل دادند، بخش مذهبی جبهه ملی یا نهضت مقاومت ملی بود که آیت‌الله زنجانی و آیت‌الله طالقانی و مهندس بازرگان و دکتر سحابی بودند، البته دکترپیمان و دکترسامی و دیگران هم در این طیف بودند.

* نامتجانس نبودند؟

پیشنهاد دکتر این بود که که اسمش نهضت «آزادی‌بخش» باشد، ولی به هرحال نامش نهضت آزادی شد. در سال 40 در خارج کشور هم شخصیت‌هایی‌چون ابراهیم‌یزدی و مصطفی‌چمران و صادق‌قطب‌زاده و صادق‌طباطبائی به این جریان پیوستند. دکتر هم در آن زمان در خارج بود و پیشنهاداتی هم داد که در نامه‌هایش به دکتر یزدی هست که مثلا ما باید یک نهضت آزادی‌بخش باشیم که ایدئولوژی و استراتژی رهائی‌بخش و رادیکال، اما نه الزاما با متد مسلحانه، بلکه از نوعی باشد که در الجزایر و فلسطین و این‌گونه جنبش‌های انقلابی وجود داشت. می‌گفت که در آن نهضت آزادی‌بخش، دیدگاه اقتصادی من به آقای طالقانی و مهندس سحابی نزدیک‌تر است تا به مهندس‌بازرگان.

*دیدگاه آیت‌الله طالقانی در کتاب «اسلام و مالکیت» مدنظر دکتر بود؟

بله، مهندس بازرگان نسبت به آقای طالقانی، دیدگاه لیبرال و راست‌تری در زمینه اقتصادی داشت. این تفاوت دیدی بود که دکتر با مهندس داشت، اما از نظر شخصیتی و نقش تاریخی او، به ایشان بسیار احترام می‌گذاشت و همیشه از کارهای قرآنی ایشان تعریف می‌کرد و می‌گفت در زمینه «سیر تحول قرآن»، تحقیقات ارزنده‌ای کرده‌اند. یادم هست آن زمان مهندس سحابی که به مشهد می‌آمد، نمودارهای قرآنی را می‌آورد و درباره پیشرفت پژوهش‌هایشان با هم بحث می‌کردند.  

بعدها شنیدم که وقتی در سال 48 ، دکتر نظریه «امت و امامت‌» را مطرح کرد، مهندس بازرگان و دوستانی هم که در بین مستمعین بودند، با این نظریه مخالفت کردند. این نوع تفاوت دیدگاه‌ها وجود داشت، ولی اینها موضوعاتی نبودند که به مناقشه و قهر بینجامد. این تفاوت دیدگاه‌ها بین همه روشنفکران و علماء محسوس بود.

دکتر شریعتی تا چه حد به آداب و مناسک دینی پایبند بود؟ این سئوال را از این جهت می‌پرسم که برخی از چهره‌های شاخص ملی مذهبی که در شماره پیشین یادآور با ما  گفت و گو کردند، اعتقاد داشتندکه دکتر به اندازة برخی از سران نهضت آزادی همچون مهندس بازرگان و دکتر سحابی، پایبند به لوازم شرع نبود؟

این یک واقعیت است که برخی از این‌ دوستان به معنای سنتی متشرع‌تر بودند. دکتر به احکام پایبند بود و لاقید نبود، اما یک تیپ متشرع هم نبود، از همین نقطه‌نظر هم گاه مورد انتقاد آقایان یا برخی از روحانیون قرار می‌گرفت که چرا یک جا نمازش قضا شده یا فلان مستحب را انجام نداده است. از این جور انتقادات به رفتار دکتر داشتند، ولی این به این معنا نبود که دکتر نسبت به این مسائل یکسره بی‌اعتنا بوده ‌باشد. انتقادی که متقابلا دکتر به برخی داشت این بود که در زمینه‌های شرعی گاه بسیار صوری و سنت‌گرا هستند. این اختلاف سلایق الان هم در طیف ملی- مذهبی‌ها وجود دارد، یعنی عده‌ای زیاد مقید و متشرعند، و برخی هم از آن سوی بام افتاده‌اند. دکتر در خط میانه حرکت می‌کرد.

*فرقان در سال 56 و پس از مرگ دکتر سر برآورد.  چه خاطراتی دارید؟

بعد از انتشار اولین اطلاعیه به نام فرقان، توجه جامعه، از جمله خانواده و طیف ما به این مسئله جلب شد، به‌خصوص که نقل قولی از دکتر بالای آن نقش بسته ‌بود. در آغاز اقامت آیت‌الله خمینی در نوفل‌لوشاتو، ما در آنجا بودیم و دو بار با ایشان ملاقات داشتیم که یکی از آنها بعد از آمدن آیت‌الله مطهری بود. آقای مطهری گویا از مسئله فرقان یا مسائل روشنفکری در جامعه ایران، گزارشی به آیت‌الله خمینی داده بود و لذا تفاوت برخورد ایشان با ما در آن دو ملاقات، کاملا محسوس بود. ما با عده‌ای برای مصاحبه به بیت آقا در پاریس رفته بودیم که آقای لاهوتی به من گفت: «الان آقای مطهری اینجا بودند و ذهن آقا نسبت به روشنفکرها کمی خراب شده است.» در آن مصاحبه که آقای دکتر منصور فرهنگ از آمریکا آمده بود، از آیت‌الله خمینی سئوال کرد: «نقش روشنفکرها امثال طالقانی، بازرگان و شریعتی در این جنبش چه‌بوده؟» آقای خمینی جواب دادند: «هیچ نقشی نداشتند!» پرسید: «عرفا چه نقشی داشته؟» جواب دادند: «آنها هم هیچ نقشی نداشته‌اند.»

در این جلسه یادم هست که آقای لاهوتی، سید احمدآقا، آقای خوئینی‌ها، دکتر یزدی و شاید آقای موسوی اردبیلی هم بودند. معلوم بود که اوقات آقا کمی تلخ شده بود. البته احمد‌آقا در ادامه مصاحبه از ایشان پرسید: «خود شما چه نقشی داشتید؟» ‌ایشان جواب دادند: «ما هم هیچ نقشی نداشتیم، ما 15 سال است که داریم اطلاعیه می‌دهیم و کسی گوش نمی‌دهد و الان عنایت الهی شامل حال ما شده و «وحدت کلمه‌»ای پیش آمده. در مورد آقایان اختلافاتی پیش آمد که الان نباید دامن زد.» بعد هم سخنرانی کردند و به گروه‌هائی اشاره کردند که «اسلام منهای آخوند» را مطرح می‌کنند که معلوم بود اشاره‌شان‌ به گروه فرقان است.

این حوادث خیلی سریع گذشت و گروه فرقان چند اعلامیه دیگر هم داد که «دیکتاتوری چکمه می‌رود و دیکتاتوری نعلین» می‌آید. این برای خیلی‌ها  عجیب بود که اولین گروهی که به مخالفت با رهبری انقلاب پرداخت، گروهی مذهبی بود، نه گروه‌های غیرمذهبی! پس از پیروزی 22 بهمن هم که ناگهان وارد عمل شدند و ترورها پشت سر هم اتفاق افتاد. اول هم معلوم نبود که اینها که هستند و چه می‌خواهند.

در شب حادثه ترور مرحوم مطهری، اتفاقاً شوهر عمه ما آقای دکتر روحانی منزلمان بود. فردای روز حادثه با ماشین خودم، پسران آقای مطهری را به مراسم تشییع بردم. رفتم ماشین را پارک کردم و برگشتم و دیدم صف طویلی از مردم در دانشگاه تهران تشکیل شده است، طوری که ما آخر صف تشییع‌کنندگان بودیم. اتفاقا مرحوم فخرالدین حجازی هم آمد کنار ما و گفت: «بله من هم با آقای مطهری اختلافاتی داشتم، ولی الان که صحنه را دیدم، حلال کردم».

بعد از چند روز دیدم که در نشریه «صبح آزادگان» به ما حمله شده و مرا به گروه فرقان نسبت داده‌اند! در آن زمان گروه‌های ناشناخته‌ای هم تشکیل شده بودند که بعضی از روحانیون را ترور می‌کردند، مثلا گروه 21 که می‌گفتند 21 تیر به روحانیونی که بر اساس اسناد با ساواک همکاری کرده، خالی می‌کند! نوعی آشوب پیش آمده بود که هر کسی هرچیزی می‌گفت و هرکاری می‌کرد، از این نظر دوستان توصیه کردند که شما سریع این موضوع را تکذیب کنید. مادر ما زنگ زد به این روزنامه و گفت که این را تکذیب کنید. آنها خندیدند و گفتند: «اگر ما بخواهیم خبرهایمان را تکذیب کنیم، باید هر روز دو تا روزنامه در بیاوریم. یکی صبح که خبر را می‌دهیم، یکی عصر که خبرهای صبح را تکذیب کنیم!»

​​

*اختلاف نظر(بهشتی-مطهری)درباره دکترشریعتی

همین‌طور است. ما رفتیم دادگستری که شکایت کنیم و با مرحوم آقای بهشتی ملاقات کردیم. ایشان گفتند شما بروید طبقه پائین پیش آقای موسوی اردبیلی که دادستان هستند، ولی توصیه کردند که سعی کنید در روشتان‌ مثل خود دکتر باشید. ببینید که در مورد آقای مطهری چه تعبیر زیبائی به کار می‌برد. می‌گفت ایشان خیلی «کافر غضب» هستند. من فهمیدم مرحوم بهشتی هم نسبت به برخوردهای احساسی مرحوم مطهری انتقاد دارند، اما این را بسیار مؤدبانه مطرح کردند. این آراء را در کتاب «شریعتی: متفکری درحال شدن» هم که مؤسسه آقای بهشتی منتشر کرده، دیده‌ام و یا در بحث تصحیح آثار دکتر، ایشان توصیه کرده ‌بودند که اگر کسی هم می‌خواهد در مورد آثار دکتر نظری بدهد و نقدی کند، باید در حاشیه آثار باشد، نه اینکه در آنها دست ببرد. به هر حال، از نظر خانوادگی، دوستی ما با مرحوم مطهری و خانوادة ایشان قدیمی بود. عرض کردم که اتفاقاً، من خودم فرزندان آقای مطهری را برای تشییع ایشان بردم.

*آیا کسی از گروه فرقان با دکتر شریعتی یا شما ارتباطی داشت؟

خیر. البته دکتر در جامعه به عنوان «معلم انقلاب» مطرح بود و اقوالش توسط همه گروه‌ها مورد استناد قرار می‌گرفت و این پدیده، امری رایج بود. به‌علاوه در اوایل، مشخص نبود این ترورها کار چه کسانی است. برخی فکر می‌کردند ممکن است کار بقایای نظام سابق باشد. بعدها مشخص شد که چنین گروهی وجود دارد، مسئول آن هم یک طلبه‌  و مرکز فعالیت آن در مسجد قلهک بوده است. دکتر محمد ملکی بعضی از اعضای این گروه را می‌شناخت و من در خاطرات آقای محمدمهدی جعفری هم در باره‌شان مطالبی از این دست را خوانده‌ام. بیش از این، شناختی از این گروه نداشتم.

​

*بالاخره توانستید رابطه دکتر با فرقان را تکذیب کنید؟

بله. فوراً اطلاعیه‌ای دادیم که نباید از آراء دکتر سوءاستفاده شود. دکتر همیشه این نگرانی را داشت که نکند حوادثی پیش بیاید که رژیم سابق بخواهد از اختلافات او و روحانیون بهره‌برداری کند. متاسفانه بعد از انقلاب، این نگرانی به وقوع پیوست و این به چهره دکتر و افکارش ضربه ‌زد. اگر گروه فرقان می‌خواست با آرای مرحوم مطهری مبارزه کند، این کارشان اثر معکوس داشت و موجب اقبال بیشتر به آثار آقای مطهری شد. به قول دکتر «بد دفاع کردن» همیشه بدتر از «خوب حمله کردن» است و نتیجه معکوس می‌دهد. دوستان نادان همیشه بدتر از دشمنان دانا ضربه می‌زنند!

*شما قبلاً در یکی از مصاحبه‌ها از سفرتان به نوفل لوشاتو و دیدار با امام خمینی، خاطراتی را نقل کرده بودید. برخورد امام چگونه بود؟

همان طور که اشاره کردم، من دو ملاقات با ایشان داشتم. در ملاقات اول که تازه به نوفل لوشاتو آمده بودند، برخورد خیلی گرمی داشتند و از احوال استاد شریعتی پرسیدند و از وضع خود من پرسیدند که چه می‌خوانی؟  من گفتم: فلسفه. گفتند فلسفه شرق و اسلام را فراموش نکن. همچنین در باره دکتر گفتند: «خیلی‌ها پیش من آمدند که علیه ایشان مطلبی بگیرند و من ندادم.»

همان طور که اشاره کردم، من دو ملاقات با ایشان داشتم. در ملاقات اول که تازه به نوفل لوشاتو آمده بودند، برخورد خیلی گرمی داشتند و از احوال استاد شریعتی پرسیدند و از وضع خود من پرسیدند که چه می‌خوانی؟  من گفتم: فلسفه. گفتند فلسفه شرق و اسلام را فراموش نکن. همچنین در باره دکتر گفتند: «خیلی‌ها پیش من آمدند که علیه ایشان مطلبی بگیرند و من ندادم.»

پیش از آن هم با آقای اشراقی در آشپزخانه نوفل‌لوشاتو نشسته بودیم و ایشان می‌گفتند که فرزندان آقا، کتاب‌های دکتر را برایشان می‌خواندند، به‌خصوص آقا مصطفی و آقا کاملا در جریان فعالیت‌های دکتر هستند. خیلی‌ها آمده‌اند که علیه دکتر از ایشان مطلبی بگیرند که زیر بار نرفته‌اند. برداشت ما این بوده که ایشان می‌خواهند در مورد این مسئله، مثل قضیه کتاب «شهید جاوید» کاملاً سکوت کنند که مجادله‌ای ایجاد نشود،  چون طرفداران دکتر، هم در بیت ایشان و هم در جامعه که جذب انقلاب شده بود و همین ‌طور در انجمن‌های اسلامی دانشجویان، زیاد بودند. در باره تسلیت‌هائی هم که پس از درگذشت دکتر برای امام ‌فرستاده شدند، ایشان پاسخ دادند که در فقدان دکتر شریعتی تسلیت‌های زیادی به من رسیده که به همه نمی‌توانم جواب بدهم. جامعه سیاسی و دانشجوئی و جوان آن موقع طبعاً از ایشان انتظار داشت که صریح‌تر از دکتر دفاع کنند.اشاره کردم به رابطه خانواده ایشان با آثار دکتر.

ماحرای"خط سوم"حاج احمدآقا 

 در سال ۱۳۵۸ آقای «شیخ‌علی تهرانی» و  مرحوم «حسن‌لاهوتی» برای دیدن استاد شریعتی به منزل ما در خیابان جمال‌زاده آمده بودند. مرحوم سیداحمد زنگ زد که من هم می‌خواهم بیایم. یک عده‌ای هم آمده بودند استاد را ببینند. احمد‌آقا در مقابل انتقاداتی که مطرح ‌شد و در مورد مسائلی که از جمله در زندان‌ پیش آمده بود، در مقابل آن جمعیت سخنرانی کرد و گفت: «این دعواهائی که بین حزب جمهوری و بنی‌صدر مطرح شده، هیچ‌کدام اصالت ندارند. راه سومی هست که آن راه درستی است و آن راه شریعتی است.» البته بعد جنجال راه افتاد و ایشان توضیحاتی داد و توجیهاتی کرد، ولی در مجموع این دیدگاه را بیان کرد. از آنجا که به هرحال آرای ایشان به عنوان کسی که از طرف ‌آیت‌الله خمینی، رویدادها را تعقیب می‌کرد، مطرح شد، واکنش‌های مختلفی را هم در پی داشت؛ مثلا سازمان مجاهدین واکنش نشان داد و مطلبی در ارگان خود نوشت به نام «خط سوم: راه یا سراب؟» آنها فکر کرده بودند که شاید خط ‌فکری دکتر پیمان و امثالهم منظور نظر است که بیایند و امور را به نحو دیگری اداره کنند. از سوی دیگر عده‌ای از روحانیون هم واکنش نشان دادند و بحث و جنجالی به پا شد.

*عده‌ای بر این باورند که در زمانة ما، نسبت به دکتر شریعتی، اقبالی همانند گذشته وجود ندارد.  این ارزیابی را چگونه می‌بینید؟

فکر می‌کنم که در نسل چهارم که متولدین دهه‌ 70 به بعد هستند، به‌طورکلی نسبت به گذشته و مسائل فکری و فرهنگی آن زمان، نوعی انقطاع و کم‌توجهی دیده می‌شود، اما در میان متولدین سال‌های دهه‌ی60، با اینکه دکتر را ندیده‌اند، اقبال به آثار و افکار او همچنان وجود دارد.

نکته جالب برای من که مدت‌ها در خارج کشور بودم و برگشتم، این است که در بسیاری از روستاها و شهرهای کوچک، در مراسم عزاداری و سوگواری، از ادبیات و شعارهای دکتر استفاده می‌شود؛ ادبیات دکتر در اعماق گروه‌های متوسط جامعه رسوخ کرده است؛ درحالی که این میزان اقبال عمومی به کسی، در میان روشنفکران بسیار نادر است. هنوز از آثار دکتر استقبال می‌شود و همچنان تیراژ کتاب‌هایش، به‌خصوص از نوع کویریات، بسیار بالاست. اجتماعیات و اسلامیات کمتر، اما باز هم فروش خود را دارد. مثلا کتاب «حج» دکتر مورد اقبال است و کسانی که به حج می‌روند، مایلند که این کتاب را بخوانند. آثاری مثل «کویر، هبوط در کویر، حج، نیایش، گفتگوهای تنهائی، نامه‌ها» و متونی چون «امت و امامت» که محل مناظره‌ فکری است، از این نظر که بخوانند و ببینند مسئله چه بوده که چنین مناقشاتی‌ را برانگیخته، همچنان مورد توجه هستند. اتفاقا در نظرسنجی‌هایی که شده، یکی از اقشاری که به مطالعه این آثار توجه خاص نشان می‌‌دهد، شما‌ر چشمگیری از روحانیون و طلاب جوانند!

مصاحبه احسان شریعتی بافارس۹۵/۰۳/۲۹

گل به خودی" وزیراطلاعات احمدی نژاد"تنورانتخابات راگرم کرد۲۸ خرداد ۱۴۰۰

«رئیسی» برنده انتخابات شد.میزان مشارکت ۴۸درصد.

«محسن رضایی» وهمتی «پیروزی آیت الله رئیسی» را تبریک‌ گفتند.

قالیباف:این پیروزی رابه محضر رهبر انقلاب و ملت ایران تبریک می گویم.

۵۹ میلیون و ۳۱۰ هزار و ۳۰۷ نفر واجدین شرایط انتخابات درکشور بودند.​

 ​

بُرش های دیدنی ازانتخابات​.

۲۸ میلیون و ۹۳۳ هزار و ۴ نفر، واجدان شرایط در انتخابات شرکت کرده‌اند. ۴۸.۸درصد

۱- ابراهیم رئیسی ۱۷ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۳۴۵ رای/ ۶۱.۹ درصد آرا

۲- آرای باطله  ۳ میلیون و ۷۲۶ هزار و ۸۷۰ رای/۱۲.۸۸ درصدآرا

۳- محسن رضایی ۳ میلیون و ۴۱۲ هزار و ۷۱۲ رای،/۱۱،۷۹درصدآرا

۴-محمود احمدی‌نژاد  ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار رای

۵- عبدالناصر همتی  ۲ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۲۰۱رأی./۸،۳۸درصدآرا

۶- سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی  ۹۹۹ هزار و ۷۱۸ رای./۳،۴۵درصدآرا

 ​

«حمیدرضا ترقی» عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی  گفت: از سه میلیون و ۷۰۰ هزار آرای باطله در انتخابات  ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار رای با نام «محمود احمدی‌نژاد»بود،یعنی آرای«احمدی‌نژاد» از آرای«همتی» بیشتر بود./مصاحبه بااعتمادآنلاین۸ تیر ۱۴۰۰

میزان مشارکت :هرمزگان ۵۸ درصد/خراسان رضوی ۵۴ درصد/خراسان شمالی ۶۰ درصد/قزوین ۵۰ رصد/آذربایجان شرقی ۴۴ درصد/گلستان ۵۷ درصد/یزد ۵۷ درصد/کرمانشاه ۴۵ درصد/سمنان ۵۲ درصد/کرمان ۵۷ درصد.

آیت الله خامنه ای(رهبرانقلاب):این انتخابات حقاً و انصافاً یک حماسه بود./۷ تیر ۱۴۰۰

درگیلان، یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۲۶۹ نفر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت داشتند،میزان مشارکت ۵۶.۹۳ درصد.

 ​​​

​​حضوررهبرانقلاب درپای صندوق آرای

​​​

مزارسرداردلها

​​​

آیت الله سیدابراهیم رئیسی -شهرری

 ​

حضورمردم درپای صندوق آرا

​

سید محمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق صبح امروز حوالی ساعت 10:30 برای رای دادن در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و همچنین انتخابات شورای شهر به حسینیه جماران وارد شد و رای خود را در صندوق مستقر در این حسینیه انداخت. 

خاتمی:مردم «همت»ی کنند

​

حمایت «صائب تبریزی» از«عبدالناصرهمتی»

 ​

محسن هاشمی رییس شورای شهر تهران  با حضور در مسجد اقدسیه در انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر شرکت کرد.

​

محسن هاشمی،رئیس شورای شهرتهران(فرزندآیت الله هاشمی رفسنجانی)بادست شکسته، درپای صندوق رأی

 ​

«گاف» وزیراطلاعات احمدی نژاد«کروبی» رااز«حصر»بیرون کشید

 ​

انتخابات دررشت

 ​

گلزارشهدای کرمان

عبدالناصر همتی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم به همراه همسرش سپیده شبستری

​

در شعبه حسینیه ارشاد برای شرکت در رای گیری حضور پیدا کردند.

​

محمدرضا عارف همراه همسرش در حسینه جماران

​

عارف گفت:جمهوریت مردم یعنی انتخابات است و انتخابات هم با صندوق رای تعریف می‌شود.

 ​

عارف وهمسرش

​

حجت الاسلام و علی اکبر ناطق نوری  با حضور در حسینیه ارشاد رأی خود را به صندوق انداخت.

حضورمردم...میزان رأی مردم است.​

 ​

سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری + ششمین دوره انتخابات شورای شهروروستا-رشت

حسن روحانی(رئیس جمهور) درحال رأی دادن ،برای جانشینش.

رؤسای جمهور درحال مذاکره

 ​

علی لاریجانی در ساعات اولیه رأی‌گیری سیزدهمین دوره‌ی انتخابات ریاست جمهوری با حضور در یکی از شعب اخذ رای شهر ساری استان مازندران، رأی خود را به صندوق انداخت.

 ​

​آیت الله آملی لاریجانی  صبح امروز رأی خود را به صندوق ۱۵۹۴ مستقر در ستاد مرکزی نظارت بر انتخابات سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری  همزمان با انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا، میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری انداخت.

 ​

«آیت الله جنتی» رئیس مجلس خبرگان رهبری بهمراه سخنگوی شورای نگهبان(کدخدایی)، درمحل صندوق اخذ رای در شورای نگهبان،رأی دادند.

​​​

بهزادنبوی:اینجانب، بعد از انصراف مسئولیت‌شناسانهٔ ایشان از نامزدی، به برادر گرامی جناب آقای دکتر عبدالناصر همتی رای خواهم داد، چراکه در اعتراض به صحنه‌آرایی خطرناکی که برای جمهوریت و ایران مخاطره‌آفرین است و برای باز ماندن دریچه‌های تنفس جامعه، رای دادن فرصت‌سازانه را موثرتر از قهر کم‌تاثیر می‌دانم.
بهزادنبوی نوشت:نه برای تکلیف شرعی،بلکه برای نجات ایران و اینکه کشور دچار سرنوشتی نشود بیاییدرأی بدهید  ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ 

علی مطهری : حضور بیشتر مردم همچین آثار اقتصادی و سیاسی خوبی دارد؛ همچنین اگر حضور گسترده‌تری پای صندوق‌های رای باشد، احتمال آنکه فرد اصلح رأی بیاورد، بیشتر است.

​​​

فرزندشهیدمرتضی مطهری:در شعبه حسینیه ارشاد که ما هستیم، میزان مشارکت بالا و خوب است ،میزان مشارکت هر چقدر بالاتر باشد دو فایده مهم دارد؛ هم اینکه پیامی به دنیاست که نشان می‌دهد، مردم پشت سر نظام هستند و هم در رفع تحریم‌ها موثر خواهد بود. 

نایب رئیس مجلس دهم در پاسخ به این سوال خبرگزاری فارس که چه پیشنهادی برای دولت آینده دارید، گفت: پیشنهاد ما این است که هم روابط خارجی را سامان بدهند که تاثیر آن در اقتصاد کشور خواهد بود و هم سیاست داخلی را تقویت کنند؛ البته باید به صورت همزمان به امور کل کشور برسند.

«آیت الله جوادی آملی» ظهر جمعه با حضور در شعبه اخذ رأی محله «احمد آباد» دماوند رأی خود را به صندوق انداخت.

«محسن مهرعلیزاده» با حضور در حسینیه جماران در انتخابات ۱۴۰۰ شرکت کرد.

«محمدجواد حق شناس »نیز رای خود را به صندوق مستقر در حسینیه جماران انداخت.

​علی جنتی(فرزندآیت الله جنتی)،یک روحانی باتحصیلات حوزوی،استاندارخوزستان وخراسان،،سفیرایران درکویت،قائم مقام صداوسیما،وزیرارشاددوران هاشمی،مبارزسیّاس،سالهادرلبنان وسوریه بود،ازهمرزمان امام موسی صدرومصطفی چمران می باشد.​

«فائزه هاشمی رفسنجانی»(نماینده دوره پنجم مجلس شورای اسلامی) که گفته بود در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ شرکت نخواهد کرد در ساعات پایانی با حضور در شعب رای گیری رای خود را به صندوق انداخت.

 ​

عطاءالله مهاجرانی(وزیرارشادخاتمی،معاون حقوقی رئیس جمهور-هاشمی- نماینده  اولین دوره مجلس شورای اسلامی ازشیراز) نوشت: تحریم انتخابات شکست خورد.شنبه، ۲۹ خرداد ۱۴۰۰

همه آمدندغیراز ۲ این فتنه گر.

پیام تبریک علی لاریجانی به رئیسی

بسمه تعالی

برادر گرامی، حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین

جناب آقای رئیسی دامت توفیقاته

با سلام و تحیت، پیروزی جنابعالی را در انتخابات ریاست‌جمهوری تبریک می‌گویم.

امیدوارم با توکل بر خداوند و تحت راهنمایی‌های رهبرمعظم در جهت پیشرفت ایران اسلامی و رفع مشکلات ملت عزیز موفق باشید./بنده‌ خدا،علی لاریجانی۲۹ خرداد ۱۴۰۰

پیام تبریک ناطق نوری به رئیسی

بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجت الاسلام و المسلمین آقای سید ابراهیم رییسی (دامت تائیداته)

سلام علیکم؛

انتخاب جنابعالی به عنوان رییس جمهور اسلامی ایران را تبریک عرض می نمایم. امید است حضور مردم در این انتخابات که تبلوری از امید به آینده ایران عزیز است، در کنار تدابیر موثر و متوازن دولت آینده به ثمرات مطلوب منتهی گردد.رفع مشکلات معیشتی و برداشتن موانع پیش رو، با به کارگرفتن تخصص تمامی نیروهای کارآمد و کاردان و به یمن همدلی و هم اندیشی، امری دست یافتنی خواهد بود.توفیق روزافزون جنابعالی و همه کسانی که دل در گرو ایرانی آباد و سرفراز دارند را از خداوند منّان مسألت دارم.علی اکبر ناطق نوری/یکشنبه، ۳۰ خرداد ۱۴۰۰

پیام تبریک رؤسای کشورها

 رئیس جمهور فدراسیون روسیه(ولادیمیر پوتین)رئیس جمهور روسیه،رئیس جمهور ترکیه(رجب طیب اردوغان)،رئیس جمهور  ونخست وزیرعراق(برهم صالح ومصطفی الکاظمی)،«نچیروان بارزانی» رئیس جمهور اقلیم کردستان عراق و«عبدالله عبدالله» رئیس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان،«میگل دیاز کانل» رئیس جمهور کوبا،«شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر،«هیثم بن طارق» سلطان عمان،«الهام علی اُف»رئیس جمهوری آذربایجان،«آرمن سرکیسیان» رئیس جمهور ارمنستان،«مهدی المشاط» رئیس شورای عالی سیاسی یمن،«بشار اسد» رئیس جمهور سوریه،«عمران‌خان» نخست وزیر پاکستان،«نیکلاس مادورو» رئیس جمهوری ونزوئلا،دانیل اورتگا» رئیس جمهوری نیکاراگو،،«نبیه بری» رئیس پارلمان لبنان.«شیخ خلیفه بن زاید آل  نهیان» رئیس دولت امارات،«شیخ محمد بن راشد آل مکتوب» جانشین رئیس دولت و رئیس شورای وزیران، حاکم دوبی و «شیخ محمد بن زاید آل نهیان» ولیعهد ابوظبی جانشین فرمانده کل نیروهای مسلح امارات در پیام های جداگانه ای این انتخاب را به ابراهیم رئیسی تبریک گفتند.(تایکشنبه، ۳۰ خرداد ۱۴۰۰)

«مایک پمپئو» وزیر امور خارجه دولت ترامپ (۳روزبعداربرگزارانتخابات ایران) در مصاحبه شبکه فاکس نیوز، درباره رویکردی که دولت جو بایدن ، در قبال ایران گفت: ما اهرم فشارهای زیادی برای این دولت بر جای گذاشتیم، یعنی هزار و خرده ای تحریم علیه مقامات ایران و اقتصادش. ما ائتلافی از کشورهای خلیج فارس و دوست و متحدمان اسرائیل ایجاد کردیم، تمام کارها را کردیم تا ایران را محدود کنیم و مانع در اختیار داشتن پول و منابع  تمام چیزهایی برای آن ها شویم که شاهدش بودیم. شما زمانی را یادتان می آید که چند سال پیش چرخ دستی های پول نقد به ایران دادند. به این دولت اهرم فشارهای زیادی برای اعمال فشار علیه ایرانی ها داده شده است. 
پمپئو ادامه داد: از غنی سازی گفتید، شاهد هستید که آن ها جدا می خواهند دوباره به آمریکا فشار بیاورند تا امتیازات بیشتری پای میز مذاکره بگیرند. آن ها همین هفته کسی به نام ابراهیم رئیسی را به عنوان رئیس جمهور جدیدشان انتخاب کردند.

توصیه وزیرخارجه ترامپ به جوبایدن: رئیسی کسی نیست که با او مذاکره کنیم. این حکومت، حکومتی نیست که با آن تعامل کنیم. ما باید کارزار فشار حداکثری را به کار ببندیم تا این حکومت را مجبور کنیم رفتارش را تغییر دهد. /ایسنا۳۱ خرداد ۱۴۰۰ ​

 ​

نتایج انتخابات "شورای شهررشت"۱۴۰۰ششمین دوره

برای ۱۱ کرسی شورای شهر دررشت ۲۸۳ نفرتأییدصلاحیت شدند.

اسامی ۱۱ منتخب شورای اسلامی شهر رشت به شح ذیل است: 
​​۱-محمد حسین واقف کارگرنیا با ۱۱۹۰۴ رأی
۲-رضا عاشری با ۱۱۳۴۸ رأی

 ​

۳- علیرضا تاج شهرستانی با ۱۰۹۷۸ رأی
۴-مجید عزیزی با ۱۰۸۶۹ رأی
۵-هادی رمضانی پاچکناری با ۱۰۸۰۴ رأی
۶-سید حسین رضویان با ۱۰۴۶۸ رأی
۷-سید امیر حسین علوی با ۹۹۶۸ رأی ۸-مهدی نوری هریس با ۹۹۳۴ رأی
۹- مسعود عباس‌نژاد کارسیدانی با ۸۸۱۴ رأی
۱۰- سید شمس شفیعی با ۸۷۶۹ رأی
۱۱-نادر حسینی مژدهه با ۸۱۹۴ رأی​

 ​

 اسامی اعضای علل‌البدل ششمین دوره شورای اسلامی شهر رشت: 
۱- حسن کریمی کرنق  با ۷۴۵۳ رأی
۲-محسن سماکچی با ۷۱۸۸ رأی
۳-محمد حسن  عاقل منش با ۶۸۹۷ ۴-امید حبیبی لاسکی با ۶۷۷۷ رأی
۵-مریم گیلان‌پور با ۶۳۲۳ رأی
۶-محمد محمودیان با ۶۲۴۹ رأی
۷-قنبر همتی با ۶۲۳۲ رأی

 ​

برای ۱۱ کرسی شورای شهر دررشت ۲۸۳ نفرتأییدصلاحیت شدند.

۵۹ میلیون و ۳۱۰ هزار و ۳۰۷ نفر واجدین شرایط انتخابات درکشور بودند.۱۴۰۰

محمود قاسم نژاد،رئیس ستاد انتخابات گیلان(خرداد ۱۴۰۰): تعداد کل واجدان شرایط رأی دادن در استان گیلان ،یک میلیون و ۹۸۸ هزار و ۵۳۴ نفر هستند.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:درخرداد ۱۳۸۴رییس ستاد انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری در شهرستان رشت گفته بود : بیش از ۵۰۰هزار نفراز جمعیت ۸۰۰ هزار نفری این شهرستان واجد شرایط رای دادن هستند.

درگیلان، یک میلیون و ۱۳۲ هزار و ۲۶۹ نفر در انتخابات ریاست جمهوری شرکت داشتند،میزان مشارکت ۵۶.۹۳ درصد.

نتایج آرای کاندیدهای -دوره چهارم- شورای شهر رشت ،...درادامه..

پرده ها وبنرهای کاندیداهای انتخابات ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر ونیزکاندیداهای ریاست جمهور،شهررشت رازینت داده است.

اگرچه ۳روزمانده به روزرأی گیری بنرهای بزرگ درسطح شهررشت جمع آوری شد.

برگزاری انتخابات  ششمین دوره انتخابات شوراهای اسلامی شهر+ریاست جمهوری، در روز جمعه، ۲۸ خرداد ۱۴۰۰​

 ​

اسامی نامزدهای شوراهای اسلامی شهرستان رشت 

۱- ابراهیم آبادگردورودخانی مشهور به بهزاد فرزند جانعلی کد نامزد ۱۲۴
۲- مهدی ابراهیم نژادچماچائی فرزند رضا کد نامزد ۱۲۵
۳-  میلاد ابراهیمی علی آبادی فرزند بهروز کد نامزد ۱۲۷
۴- اسماعیل ابراهیمی نصیرمحله مشهور به زهیر فرزند عباد کد نامزد ۱۲۸
۵-  اسحاق احتشامی فرزند احمدعلی کد نامزد ۱۲۹
۶-  علی احمدنیا فرزند رشید کد نامزد ۱۴۱

​

۷- حسین احمدیان مشهور به احمدیان خرطومى فرزند نبی کد نامزد ۱۴۵
۸- مرتضی احمدی سراوانی مشهور به مهندس فرزند غلامرضا کد نامزد ۱۴۶/آرای کسب شده ۲۸۴۹ رای
۹- سیدعلی اصغر اخباری آزادپیشخانی فرزند گلمیر کد نامزد ۱۴۷
۱۰- خانم کیمیا اخباری لاکانی فرزند اسمعیل کد نامزد ۱۴۸
۱۱- محمد آرتامهر مشهور به پشت چمن فرزند موسی کد نامزد ۱۴۹
۱۲- غلامرضا آزموده خشت مسجدی فرزند مختار کد نامزد ۱۵۱
۱۳- صمد آژیری فرزند حسین کد نامزد ۱۵۴
۱۴- سیدجواد اسحاقی فرزند سیدعبدالله کد نامزد ۱۵۶
 ۱۵- عارف اسدالهی ارم ساداتی مشهور به عارف فرزند قسمت کد نامزد ۱۵۷

۱۶- محمدرضا اسدی فرزند مهدی کد نامزد ۱۵۸​

 ​

​۱۷- علی اسفندیاری مشهور به میلاد فرزند اسماعیل کد نامزد ۱۵۹
۱۸- محمدصادق اسلامی کجیدی فرزند نعمت اله کد نامزد ۱۶۱/آرای کسب شده ۴۲۰۶ رای
۱۹-فرزام اسماعیل پورلیف شاگرد فرزند رضا کد نامزد ۱۶۲
۲۰- هادی اسماعیلی فرزند تقی کد نامزد ۱۶۴
۲۱- مهدی اسمعیلی ورکی فرزند محمود کد نامزد ۱۶۵
۲۲- ادریس اصلاحی طبالوندانی فرزند مجید کد نامزد ۱۶۷
۲۳- امیر اصلانی زیدهی فرزند اصلان کد نامزد ۱۶۸
۲۴- محمد افتخاری سدهی فرزند هادی کد نامزد ۱۶۹
۲۵- ناصر آفرین زادخشکنودهانی فرزند عباس کد نامزد ۱۷۱
۲۶- حسام افسوس بی ریا فرزند غلامحسین کد نامزد ۱۷۴
 ۲۷- خانم فرحناز افشین فرزند فرامرز کد نامزد ۱۷۵

 ​

۲۸ خانم فرزانه آقاجان لیافو فرزند سلیم کد نامزد ۱۷۶
۲۹ خانم فاطمه آقاجانی کیاسه فرزند مرادعلی کد نامزد ۱۷۸
۳۰ - یاسر آقائی پیرکوهی فرزند یحیی کد نامزد ۱۷۹
۳۱ - رضا اکبری چیرانی فرزند محمد کد نامزد ۱۸۱
۳۲ - مهدی الماسی فرزند علی اکبر کد نامزد ۱۸۲
۳۳ -مرتضی امام پورچاکری فرزند حسن کد نامزد ۱۸۴
۳۴ -خانم سیده زهرا امامی مؤیدی فرزند سیدزین العابدین کد نامزد ۱۸۵
۳۵ - بهروز امانی فرزند کاسعلی کد نامزد ۱۸۶
۳۶ -خانم مریم امانی پرچکوهی فرزند امان اله کد نامزد ۱۸۷
۳۷- مسعود امجد فرزند موسی کد نامزد ۱۸۹
۳۸ -خانم کبری امیراحمدی چماچار مشهور به اناهیتا فرزند حاجی قلی کد نامزد ۱۹۱
۳۹ - علی امینی دوست فرزند غلام کد نامزد ۱۹۲
۴۰ - رضا امینی سیاهمزگی مشهور به امیر فرزند احمد کد نامزد ۱۹۴
۴۱ - مهدی اوجاقی فرزند کریم کد نامزد ۱۹۵
۴۲ - مرتضی باباخانی گلنگشی فرزند محمد کد نامزد ۱۹۶
۴۳ - پویا بابائی اولم فرزند ولی اله کد نامزد ۱۹۷
۴۴ - ناصر باقرزاده لاکانی فرزند مهدی کد نامزد ۱۹۸
۴۵ - علیرضا باقری مشهور به على فرزند حسین کد نامزد ۲۱۲
۴۶ - محمد باقری چهارده فرزند شاهپور کد نامزد ۲۱۴
۴۷- سیدمحمدمهدی باکی هاشمی فرزند سیدتقی کد نامزد ۲۱۵​

 ​

۴۸ - علیرضا بخشی نژادعلی نودهی مشهور به سپنتا فرزند محمد کد نامزد ۲۱۶
۴۹ - مهرداد بردبارطاهرگورابی فرزند محمد کد نامزد ۲۱۷/آرای کسب شده ۵۴۹۰ رای
۵۰- محمدرضا برزگرمقدم بازقلعه فرزند حسن کد نامزد ۲۱۸
۵۱ - مجید بشردوست مشهور به فربد فرزند عبدالحمید کد نامزد ۲۱۹
۵۲ -آمصطفی بلورچی فرزند فریدون کد نامزد ۲۴۱
۵۳ - علی بهجتی ماسوله فرزند بهرام کد نامزد ۲۴۲
۵۴ -خانم معصومه پاداش ستوده فرزند هاشم کد نامزد ۲۴۵
۵۵- نیما پارساضیابری مشهور به رضا فرزند حسین کد نامزد ۲۴۶
۵۶-  فریدون پورسمیعی فرزند قربانعلی کد نامزد ۲۴۷
۵۷-  ابوالفضل پورمجیب اسطلکی فرزند عباس کد نامزد ۲۴۹/آرای کسب شده ۵۸۰۲ رای
۵۸-  سیدمحمد پورمحب حسینی مشهور به سید ابراهیم فرزند سیدقاسم کد نامزد ۲۵۱
۵۹ - رحیم پورمحمدی گواسرائی فرزند تقی کد نامزد ۲۵۲
۶۰-  رامتین پوریوسفی اباتری فرزند رامین کد نامزد ۲۵۴
۶۱ - محسن پیرزاده فرزند کریم اله کد نامزد ۲۵۶
۶۲- مجید پیرزاده کلشتری فرزند کریم اله کد نامزد ۲۵۷
۶۳- حسن پیره فرزند حسینعلی کد نامزد ۲۵۸
۶۴ - عقیل پیک تملی فرزند عزیز کد نامزد ۲۵۹
۶۵ -علیرضا تاج شهرستانی مشهور به ولى شکوفه سرایى- دکتر ولى- شکوفه سرایى-روخان کناری فرزند
محمدعلی کد نامزد ۲۶۱
۶۶ - آرش تجددی پاسکیابی فرزند عباس کد نامزد ۲۶۲
۶۷ -مهدی تربیت فرزند یداله کد نامزد ۲۶۴

 ​

۶۸ - محمدرضا ترک فرزند مراد کد نامزد ۲۶۵
۶۹ - مجتبی توفیقی فرزند حسین کد نامزد ۲۶۸/آرای کسب شده ۸۴۶ رأی
۷۰ - بهنیا ثابت رفتار فرزند حسین کد نامزد ۲۶۹
۷۱ - طاها جاوید فرزند انور کد نامزد ۲۷۱
۷۲ - محمد جباری جم مشهور به محمود فرزند ولی اله کد نامزد ۲۷۲
۷۳ - حجت جذب فرزند علی کد نامزد ۲۷۴/آرای کسب شده ۶۱۰۸ رای
۷۴ - علی جلیلی فرزند صورتعلی کد نامزد ۲۷۵
۷۵ - صابر جمالی شهربیجاری فرزند ابوالقاسم کد نامزد ۲۷۸
۷۶ - آرش جمشیدی کوکنه فرزند خیراله کد نامزد ۲۷۹
۷۷ - محمد جهانگیری سیاهمزگی مشهور به محسن فرزند عظیم کد نامزد ۲۸۱
۷۸ - مهدی جوادپور فرزند سمران کد نامزد ۲۸۲
۷۹ - محمدمهدی جوادی مشهور به گیلانی فرزند محمدرضا کد نامزد ۲۸۴
۸۰ - حسن حاتم جعفری فرزند محمدتقی کد نامزد ۲۸۵
۸۱ - حسین حاجتی مشهور به شهریار فرزند نورمحمد کد نامزد ۲۸۶
۸۲ - خانم مریم حاج نجفی فرزند حسین کد نامزد ۲۸۹
۸۳ - محمد حاجی جعفری مشهور به مهران فرزند حسین کد نامزد ۲۹۲
۸۴ - هادی حاجی عباسی صومعه سرائی فرزند محمد کد نامزد ۲۹۴/آرای کسب شده ۱۴۲۲رأی
۸۵ - امیر حامدی مهره فرزند اسمعلی کد نامزد ۲۹۵
۸۶ - احمد حبیبی ستوا فرزند اسمعیل کد نامزد ۲۹۶
۸۷ - امید حبیبی لاسکی مشهور به فیضاله فرزند باقر کد نامزد ۲۹۷
۸۸ خانم مریم حسن پورچوبه ثانی فرزند محمد کد نامزد ۲۹۸
۸۹ - حسین حسنی فرزند محمد کد نامزد ۴۱۲
۹۰ - خانم مهدیه حسنی فرزند جهانبخش کد نامزد ۴۱۴
۹۱ - سیدجلال حسنی پورکردمحله فرزند سیدتقی کد نامزد ۴۱۵
۹۲ - حمیدرضا حسین زاده پیربازاری مشهور به حمید بلند فرزند احمد کد نامزد ۴۱۶
۹۳ - محمود حسین زاده صیقلانی فرزند عزیز کد نامزد ۴۱۷
۹۴ - یاسین حسینی فرزند طالب کد نامزد ۴۱۸
۹۵ - نادر حسینی مژدهه فرزند حسین کد نامزد ۴۱۹
۹۶ - سیدمحمد حمیدی عدلی فرزند سیداسمعیل کد نامزد ۴۲۴
۹۷ - حامد خاتمی دلیوند فرزند یعقوب کد نامزد ۴۲۵
۹۸ - خانم سمیه خاکسار مشهور به …. فرزند مجتبی کد نامزد ۴۲۶
۹۹ - محمدرضا خاکسارنجفی فرزند عزیزعلی کد نامزد ۴۲۷/آرای کسب شده ۴۶۳۱ رای

​​​

۱۰۰ - مجتبی خانجانزاده فرزند محمدرسول کد نامزد ۴۲۸
۱۰۱-  خانم صغری خانزاده خرطومی فرزند حسین کد نامزد ۴۲۹
۱۰۲ - محمد خان میرزائی فرزند رسول کد نامزد ۴۵۱
۱۰۳ - نادر خدادادی لزرجان فرزند تاروردی کد نامزد ۴۵۲
۱۰۴ خانم مرجان خنده جام فرزند محمود کد نامزد ۴۵۴
۱۰۵ - هادی خوشرفتارسلیماندارابی فرزند احمد کد نامزد ۴۵۶
۱۰۶ - خانم زینب خوش روش گشتی فرزند فرخ کد نامزد ۴۵۷
۱۰۷ - احمد خوش گفتارپسیخانی مشهور به آرش فرزند محمد کد نامزد ۴۵۹
۱۰۸ - عباس خیرخواه صیقلانی فرزند عنایت کد نامزد ۴۶۱
۱۰۹ - فرزاد داداش زاده فرزند طاهر کد نامزد ۴۶۲
۱۱۰ - علی درجزی قاضیانی مشهور به دستجردی فرزند عیسی کد نامزد ۴۶۴آرای کسب شده ۲۷۵۰ رای
۱۱۱ - محمد دفاعی پشته مشهور به محمد دفاعى فرزند خدابخش کد نامزد ۴۶۵
۱۱۲ - حامد دلدارمسرور فرزند محمد کد نامزد ۴۶۷
۱۱۳ - خانم معصومه رجبی پاپکیادهی فرزند حسن کد نامزد ۴۷۱
۱۱۴ - فرداد رجبی پسیخانی فرزند حسن کد نامزد ۴۷۲
۱۱۵ - حسن رجیون پلکوئی فرزند محمد کد نامزد ۴۷۴
۱۱۶ - جلیل رحمان پور فرزند عسگر کد نامزد ۴۷۵
۱۱۷ - علی رحیم زاده متحد فرزند عبدالرضا کد نامزد ۴۷۶
۱۱۸ - رضا رسولی مشهور به استاد رسولى فرزند محمود کد نامزد ۴۷۹/آرای کسب شده ۵۸۳۲ رای
۱۱۹ - مهدی رشادکوچصفهانی مشهور به فرزان فرزند نصرت اله کد نامزد ۴۸۱/آرای کسب شده ۳۷۷۷ رای

 ​

۱۲۰ - عزیز رضائی فرزند فیروز کد نامزد ۴۸۴
۱۲۱ - سیدحسین رضویان مشهور به مجری تلویزیون _سید فرزند سیدمرتضی کد نامزد ۴۸۵
۱۲۲ - محمدعلی رفعتی ساجدی مشهور به پیمان فرزند مهدی کد نامزد ۴۸۶
۱۲۳ - کیانوش رفیعی مشهور به استاد رفیعی فرزند احمد کد نامزد ۴۸۷
۱۲۴ - عبدالرضا رفیعی پورچیرانی فرزند اسمعیل کد نامزد ۴۸۹/آرای کسب شده ۳۱۹۸ رای
۱۲۵ - هادی رمضانی پاچکناری فرزند پرویز کد نامزد ۴۹۲
۱۲۶ - مرتضی رمضانی شیرکوهی فرزند علی کد نامزد ۴۹۴
۱۲۷ - محمد رنجی شیشه گورابی فرزند عبدالرضا کد نامزد ۴۹۶
۱۲۸ - محمد رئوف قصابسرائی مشهور به محمد رئوف فرزند محمدحسن کد نامزد ۴۹۷
۱۲۹ - ستار زال نژاد فرزند فریبرز کد نامزد ۴۹۸
۱۳۰ - خسرو زندی فر مشهور به آرش فرزند قاسم کد نامزد ۵۱۴
۱۳۱- آیدین زیبائی دیوشلی فرزند درویشعلی کد نامزد ۵۱۵
۱۳۲ - مازیار سادیس میانبری فرزند مهدی قلی کد نامزد ۵۱۶
۱۳۳ - محمدمهدی سرگل مشهور به حجت فرزند حسن کد نامزد ۵۱۷
۱۳۴ - حسین سرمست نوکنده فرزند حسن کد نامزد ۵۱۸
۱۳۵ - محسن سماکڃی مشهور به مهیار فرزند محمدتقی کد نامزد ۵۲۱
۱۳۶ - سجاد سمیعی خطیبانی فرزند احمد کد نامزد ۵۲۴
۱۳۷ - سیدعلی سیدنژاد مشهور به دکتر سیدنژاد فرزند سیدمحمود کد نامزد ۵۲۵
۱۳۸ - رضا شادپاشاکی فرزند علیجان کد نامزد ۵۲۶
۱۳۹ - خانم عاقله شادپورذوالپیرانی فرزند رحیم کد نامزد ۵۲۷
۱۴۰ - خانم رقیه شادمان فرزند تقی کد نامزد ۵۲۸
۱۴۱ - محمد شاه محمدی فرزند محمود کد نامزد ۵۲۹
۱۴۲ -خانم زهرا شعبان پورششکل فرزند محمود کد نامزد ۵۴۵
۱۴۳ - امید شعبان مرکیه فرزند اسمعیل کد نامزد ۵۴۶
۱۴۴ - محمد شفیعی حق شناس فرزند محمود کد نامزد ۵۴۷
۱۴۵ - سیدشمس شفیعی دوگاهه مشهور به استاد دانشگاهد فرزند سیدحسین کد نامزد ۵۴۸
۱۴۶ - شمس الله شمسینی غیاثوند فرزند علی کد نامزد ۵۶۱
۱۴۷ - وحید شیرزادسیبنی فرزند بهزاد کد نامزد ۵۶۵
۱۴۸ -خانم فاطمه شیرزاده مشهور به فاطمه شیرزاد فرزند رجبعلی کد نامزد ۵۶۷/آرای کسب شده ۴۷۶۷ رای
۱۴۹ - بهروز شیعه یان فرزند محمود کد نامزد ۵۶۸
۱۵۰ - محمدرضا صابری خشکبجاری فرزند محمد کد نامزد ۵۶۹

​​​

۱۵۱ - محمدرضا صادقی خطیبانی فرزند هرمز کد نامزد ۵۷۱
۱۵۲ -خانم لیدا صادقی لطف آباد فرزند عزیزاله کد نامزد ۵۷۲
۱۵۳ - شاهرخ صالحی چکوسری فرزند حسین کد نامزد ۵۷۴
۱۵۴ - حسین صدر فرزند هادی کد نامزد ۵۷۵
۱۵۵- سیامک صدرالهی فرزند علی صفر کد نامزد ۵۷۶
۱۵۶ - سهیل صدرائی مقدم بالاکویخی فرزند محمدعلی کد نامزد ۵۷۸
۱۵۷- محمد صفری فرزند سلیمان کد نامزد ۵۸۱
۱۵۸ - مازیار صیادی امیرکیاسر فرزند ناصر کد نامزد ۵۸۲
۱۵۹ - ابراهیم طاهررفتار مشهور به ایمان فرزند احمد کد نامزد ۵۸۴
۱۶۰ - سیدایمان طلوعی برازنده فرزند سیدمهدی کد نامزد ۵۸۵
۱۶۱ - منصور ظهیری شیرآباد مشهور به ظهیری فرزند فرجود کد نامزد ۵۸۶
۱۶۲ -خانم نگین عابدمینو فرزند اللهویردی کد نامزد ۵۸۷
۱۶۳ - رضا عاشری منگودهی مشهور به عاشوری فرزند محسن کد نامزد ۵۸۹
۱۶۴ - محمدحسن عاقل منش مشهور به مهران فرزند حسین کد نامزد ۵۹۲
۱۶۵ - مسعود عباس نژادکارسیدانی فرزند محمد کد نامزد ۵۹۴
۱۶۶ - سعید عبداله زاده خاکیانی فرزند حسین کد نامزد ۵۹۵
۱۶۷ - محسن عبدی کرنق فرزند رجبعلی کد نامزد ۵۹۶
۱۶۸ - مجید عزیزی مشهور به لیفکوئى فرزند محمود کد نامزد ۵۹۷
۱۶۹ - سلمان عسکری جیرهنده مشهور به سلمان فرزند مرتضی کد نامزد ۶۱۲/آرای کسب شده ۲۹۹۲ رای
۱۷۰ - سیدحمیدرضا علوی فرزند سیدجمال کد نامزد ۶۱۴
۱۷۱ - سیدامیرحسین علوی امندانی فرزند میرشمس کد نامزد ۶۱۵
۱۷۲ - سیدجمال علوی گیلوان فرزند سیدمرتضی کد نامزد ۶۱۶
۱۷۳ - نیما علی بلندی مشهور به بلندی فرزند ابوالقاسم کد نامزد ۶۱۷
۱۷۴ - سجاد علی پور مشهور به سجادی فرزند رحمت کد نامزد ۶۱۸/آرای کسب شده ۳۵۸۸ رای
۱۷۵ -خانم مریم علی پورلزرجانی فرزند قاسم کد نامزد ۶۲۱
۱۷۶ - حامد علیپورمامودان فرزند حسین کد نامزد ۶۲۴
۱۷۷ - بهرام علی دوست گلرودباری فرزند جعفر کد نامزد ۶۲۵
۱۷۸ - حسن عیوضی کرنق فرزند تجارعلی کد نامزد ۶۲۹/آرای کسب شده ۵۲۱۳ رای
۱۷۹ - نعمت اله غزالی فرزند علی کد نامزد ۶۴۱
۱۸۰ - اسماعیل غفوری فرزند باباخان کد نامزد  ۶۴۵ 

 ​

۱۸۱ -خانم ام البنین فتوحی سدهی مشهور به امنه فرزند احمد کد نامزد ۶۴۶
۱۸۲ - غلامرضا فرجاه فرزند محمد کد نامزد ۶۴۷
۱۸۳ -خانم فروغ فریدنیا فرزند صفر کد نامزد ۶۴۸
۱۸۴ - اصغر قاسمی شمس فرزند محمد کد نامزد ۶۵۱
۱۸۵ - مجتبی قدیمی فرزند ایوب کد نامزد ۶۵۲
۱۸۶ - داریوش قربانزاده فرزند کیانوش کد نامزد ۶۵۴
۱۸۷ - ناصر قربانعلی نضارپور فرزند ولی کد نامزد ۶۵۶
۱۸۸ - خسرو قربانی مشهور به حاج خسرو فرزند منصور کد نامزد ۶۵۷
۱۸۹ - مجید قصاب زاده فرزند عبدالحمید کد نامزد ۶۵۹/آرای کسب شده ۳۳۰۷ رای
۱۹۰ - حسن قنبری تمرین فرزند فتح اله کد نامزد ۶۷۱
۱۹۱ - علیرضا قهرمانی فرزند عیسی کد نامزد ۶۷۲
۱۹۲ - پوریا قویدل فرزند عطاءاله کد نامزد ۶۷۴
۱۹۳- داود قیاسی غیاث آباد فرزند شرین الله کد نامزد ۶۷۵
۱۹۴ - جواد کاظمی فرزند مهیار کد نامزد ۶۷۶
۱۹۵ - فرزاد کرمی طالقانی فرزند عینعلی کد نامزد ۶۷۸
۱۹۶ - میلاد کریمی فرزند بهروز کد نامزد ۶۷۹
۱۹۷ - امیررضا کریمی آذری فرزند فریدون کد نامزد ۶۸۱
۱۹۸ - سعید کریمی پرمهر فرزند عدالت کد نامزد ۶۸۲
۱۹۹- حسن کریمی کرنق فرزند عوضعلی کد نامزد ۶۸۴
۲۰۰ - سجاد کریمی لاسکی فرزند حبیب کد نامزد ۶۸۵
۲۰۱ - فرزین کوچکی گل افزانی فرزند هادی کد نامزد ۶۸۶
۲۰۲ - علی اکبر کیانی نژاد مشهور به پوریا فرزند علی کد نامزد ۶۸۷
۲۰۳ -خانم معصومه گل زاده فرزند هادی کد نامزد ۶۸۹
۲۰۴ -خانم مریم گیلان پور فرزند رمضان کد نامزد ۶۹۱
۲۰۵ - میرحسین مؤمنی زاده فرزند میرشمس کد نامزد ۶۹۲/آرای کسب شده ۱۲۰۶
۲۰۶ - میلاد محبوب ملکسری مشهور به میلاد فرزند شریف کد نامزد ۶۹۵
۲۰۷ - امید محبى اصل فرزند محمدحسین کد نامزد ۶۹۶
۲۰۸ - سیدمجید محجوب خطیبانی فرزند سیدمحمد کد نامزد ۶۹۷
۲۰۹ - علیرضا محرر فرزند قربانعلی کد نامزد ۶۹۸
۲۱۰ - مجید محمدپور فرزند محمدعلی کد نامزد ۷۱۲
۲۱۱ - عباس محمدزاده پردسری مشهور به مسعود فرزند احمد کد نامزد ۷۱۴
۲۱۲- رضا محمدزاده پیشوری فرزند احمد کد نامزد ۷۱۵
۲۱۳ - عرفان محمدی فرزند محمد کد نامزد ۷۱۶
۲۱۴ - محسن محمدی لیافوئی فرزند حسین کد نامزد ۷۱۹
۲۱۵ - طهمورس محمدی نوده فرزند ارسلان کد نامزد ۷۲۱
۲۱۶ - محمدباقر محمدی نوده فرزند ارسلان کد نامزد ۷۲۴
۲۱۷ - سامان محمودی فرزند محمد کد نامزد ۷۲۶
۲۱۸ - محمد محمودیان فرزند بهلول کد نامزد ۷۲۷
۲۱۹ - مهران محمودی ضیابری فرزند محمد کد نامزد ۷۲۸
۲۲۰ - علیرضا مددی مژدهی مشهور به على مددی فرزند مرتضی کد نامزد ۷۲۹
۲۲۱ - محمدجواد مرادی کلارده فرزند محمدابراهیم کد نامزد ۷۴۱
۲۲۲ - حسین مرزوان فرزند صفرعلی کد نامزد ۷۴۲
۲۲۳ - احمد مسیبی احمدسرائی مشهور به میثم فرزند علی کد نامزد ۷۴۶
۲۲۴ - حسین مطهری طشی فرزند منصور کد نامزد ۷۴۸
۲۲۵ - رضا مظفری ثابتی فرزند مهدی کد نامزد ۷۴۹
۲۲۶ - رضا معارفی فرزند محمد کد نامزد ۷۵۱
۲۲۷ - محسن معارفی فرزند محمود کد نامزد ۷۵۲
۲۲۸- سینا مقدادی کاسانی فرزند علی اکبر کد نامزد ۷۵۴/آرای کسب شده ۵۳۶۸ رای 
۲۲۹ - جلال مقدس فرزند رمضانعلی کد نامزد ۷۵۶/آرای کسب شده ۵۰۴ رأی
۲۳۰ - بهزاد مقدم نیا مشهور به بهزاد فرزند حسن کد نامزد ۷۵۷
۲۳۱ - علی اصغر مکرم رفتاری مشهور به رحیم فرزند علی اکبر کد نامزد ۷۵۸
۲۳۲ - محمدحسن مکرم رفتاری فرزند علی اصغر کد نامزد ۷۵۹
۲۳۳ - محمدعلی مکرم رفتاری مشهور به مهیار فرزند علی اصغر کد نامزد ۷۶۱
۲۳۴ - میلاد ملکی تکرمی فرزند علیرضا کد نامزد ۷۶۲
۲۳۵ - حسین ملکی میخوش فرزند خانحسین کد نامزد ۷۶۴
۲۳۶ -خانم مریم منصوری فرزند حیدر کد نامزد ۷۶۵
۲۳۷ -خانم شریعت مهدوی لیف شاگرد فرزند محمدکاظم کد نامزد ۷۶۷
۲۳۸ - عباس مهدوی نرگسی فرزند وحیدرضا کد نامزد ۷۶۸
۲۳۹- ایمان مهدی نژاد فرزند محمد کد نامزد ۷۶۹
۲۴۰ - مهرداد مهرگان فرزند مسیح کد نامزد ۷۸۱/آرای کسب شده ۵۶۹۹ رای
۲۴۱ - سیدمحسن موسوی فرزند مرحوم سیدجعفر کد نامزد ۷۸۴
۲۴۲ - سیدحامد موسوی کلان فرزند میرمصطفی کد نامزد ۷۸۵
۲۴۳ - سیدداود میرباقری مشهور به کارگردان فرزند سیداحمد کد نامزد ۷۸۷
۲۴۴ - حسین میربلوک لیڃائی فرزند حسن کد نامزد ۷۸۹
۲۴۵ -خانم سیده زهرا میرحسینی لاکانی مشهور به متین فرزند میریحی کد نامزد ۷۹۱
۲۴۶ - مجتبی میرزائی فرزند فرخ کد نامزد ۷۹۲
۲۴۷ - سجاد میرزائی سین فرزند قلی کد نامزد ۷۹۴
۲۴۸ - مجتبی میره جینی مشهور به یاشار فرزند ایرج کد نامزد ۷۹۵/آرای کسب شده ۳۰۲۴ رای
۲۴۹ - یوسف میره جینی مشهور به آقای هواشناس فرزند محمد کد نامزد ۷۹۶
۲۵۰ - محمدعلی ناصری کنارسری فرزند علی کد نامزد ۷۹۷
۲۵۱ -خانم سیده کلثوم ناصری کوهی مشهور به خانم سادات فرزند سیدجعفر کد نامزد ۷۹۸
۲۵۲ - سعید ناطقی کوجلی فرزند شاهین کد نامزد ۸۱۲
۲۵۳ - افشین ناظمی ثابت صومعه سرائی فرزند علی اکبر کد نامزد ۸۱۴//آرای کسب شده ۳۲۹۶ رای
۲۵۴ -خانم زهرا نامورعربانی فرزند جمشید کد نامزد ۸۱۵/آرای کسب شده ۳۳۲۸ رای
۲۵۵ - مرتضی نجدی گورابی مشهور به مهران فرزند حسین کد نامزد ۸۱۶
۲۵۶ - عابد نجومی ریک مشهور به عابد فرزند حیدر کد نامزد ۸۱۷
۲۵۷ - عرفان ندائی پس ویشه فرزند حجت کد نامزد ۸۱۸
۲۵۸ - کیهان نصررمزی فرزند حسن کد نامزد ۸۲۱
۲۵۹ - هوفر نقشی فرزند محمدنقی کد نامزد ۸۲۶
۲۶۰ - راشد نقی پورلاسکی فرزند کرم کد نامزد ۸۲۷
۲۶۱ - آرمان نوتاراج زاده کل تپه فرزند شهرام کد نامزد ۸۲۸
۲۶۲ - بیژن نوروزی فرزند ذبیح اله کد نامزد ۸۴۱
۲۶۳ - مهدی نوری هریس مشهور به رضا فرزند محمد کد نامزد ۸۴۲
۲۶۴ - مسعود نیک چهره گل افزائی فرزند یوسف کد نامزد ۸۴۵
۲۶۵ - حسن نیک خواه ذوالپیرانی فرزند ابراهیم کد نامزد ۸۴۶
۲۶۶ - محسن نیکروان فرزند غلامرضا کد نامزد ۸۴۷
۲۶۷ - جلال نیک فطرت شالدهی فرزند مهدی کد نامزد ۸۴۸
۲۶۸ - ابراهیم نیک نام فرزند جلال کد نامزد ۸۵۱
۲۶۹ - کاظم نیکومنش مشهور به نودهى فرزند غلامعلی کد نامزد ۸۵۲/آرای کسب شده ۴۲۸۰ رای
۲۷۰ - پدرام هادی زاده قاضیانی مشهور به حسام فرزند حسین کد نامزد ۸۵۴
۲۷۱ - خانم مریم هاساواری فرزند سیف الدین کد نامزد ۸۵۶
۲۷۲ - نقی هدایتی فرزند علی اصغر کد نامزد ۸۵۷
۲۷۳ - حمید همت پور فرزند قربانعلی کد نامزد ۸۵۸
۲۷۴ - قنبر همتی فرزند رضا کد نامزد ۸۵۹
۲۷۵ - علی هندی چولابی فرزند مرتضی کد نامزد ۸۶۱
۲۷۶ - محمدحسین واثق کارگرنیا مشهور به حسین کارگرنیا فرزند محمدعلی کد نامزد ۸۶۲
۲۷۷ - احمد واعظی نسب فرزند حسینعلی کد نامزد ۸۶۴
۲۷۸ - مرتضی ورزل دوست کتیگری مشهور به مهرداد،فرزند مظاهر کد نامزد ۸۶۷/آرای کسب شده ۴۷۴۴ رای
۲۷۹ - محمد وفائی آجی بیشه فرزند محمدعلی کد نامزد ۸۶۸
۲۸۰ - مهرداد یعقوبی مرکیه فرزند سلطانعلی کد نامزد ۸۶۹
۲۸۱ - عظیم یگانه مشهور به سعید فرزند رمضانعلی کد نامزد ۸۷۱
۲۸۲- رضا یگانه جولاتی فرزند محمد کد نامزد ۸۷۲
۲۸۳ - ابراهیم یوسفی مشهور به سعید فرزند خداشیرین کد نامزد ۸۷۴

توضیح نگارنده-پیراسته فر:دیدن نتایج آرای کاندیدهای دوره چهارم شورای شهر رشت ،خالی ازلطف نیست.

 نتایج شمارش آرا کاندیداهای انتخابات ( دوره چهارم )شورای شهر رشت بشرح ذیل می باشد
خرداد١٣٩٢
١-رضاجمشیدی چناری ٢٠٣٧٩رأی
٢-فرانک پیشگر ١۵٣۴۶ رأی
٣-محمودباقری خطیبانی ١۴۵۵۶رأی
۴-فرهادشوقی چهارده ١١۶٣١رأی
۵-اسمعیل حاجی پور ١١٢٣٠رأی
۶-محمد حسین واثق کارگرنیا ١١١٣٧رأی
٧-سید امیر حسین علوی امندانی ١٠٧٧٠رأی
٨-مجید رجبی ویسرودی ٩۶۵٧ رأی
٩-مسعود کاظمی لیچائی ٩۴٣٩ رأی
١٠-فاطمه شیرزاد ٨۶۵٨ رأی
١١-سید رضا موسوی روزان ٨۵٧٨ رأی
١٢-محمد علی رفیعی نوده ٨۵۶٩ رأی
١٣- عباس صابر ٨٢۵٨ رأی
١۴- منوچهر جمالی سوسقی ٨١۵۴ رأی
١۵- مظفر نیکومنش ٨٠۶١ رأی
١۶ حجت جذب ٨٠٠٩ رأی
١٧- رضا رسولی ٧٩۶۴ رأی
١٨- حسن کریمی کرنق ٧۴١٨ رأی
١٩ -قربانعلی الماس خاله ٧٣۶٩ رأی
٢٠- حسین میربلوک لیچایی ٧٠۶۵ رأی
٢١- مجید عزیزی ۶٧۶٨ رأی
٢٢- مرتضی احمدی سراوانی ۶٧۵١ رأی
٢٣- نقی اسدی هریس ۶۵٨۴ رأی
٢۴- مهرداد بردبار طاهرگورابی ۶۵٧٩ رأی
٢۵- جابر کوچکی نژاد ارم ساداتی ۶۴٩٣ رأی
٢۶- حسین سرباز مقدم ۶٣١۵ رأی
٢٧- کاظم غلام حضرت حجت ۶٢٧٨ رأی
٢٨- فرزاد لامعی ۶١٧٢ رأی
٢٩- سعید بدوی ۶٠٧٢ رأی
٣٠- مجتبی شفیعی کاس احمدانی ۵٩٨٢ رأی
٣١- بهزاد پارسا ترابانی ۵٧۶٩ رأی
٣٢- فاطمه میرزانژاد جیرهنده ۵۶٣۶ رأی
٣٣-سینا مقدادی کاسانی ۵۵۴٣ رأی
٣۴- محمد علی رضوانی نژاد ۵۴١۶ رأی
٣۵- حسین تحویلداری دیلمی ۵٣۶۵ رأی
٣۶- ایوب همتی کلوانی ۵٣١٢ رأی
٣٧- اصغر شکرگزار چوری ۵٢٩٧ رأی
٣٨- اسمعیل سیرتی رودبارکی ۵٠۶٣ رأی
٣٩ علیرضا باقری مالک ۵٠١۴ رأی
۴٠- ابراهیم مقدم نیا ۵٠١٣ رأی
۴١- شیرین ریحانی سرارانی ۵٠٠٠ رأی
۴٢- محمد حسین شاهکولی ۴٩٧۶ رأی
۴٣- حسین دارابی برکادهی ۴٩۵۴ رأی
۴۴- مهشید فلاح مقدم ۴۵١۵ رأی
۴۵- حسین برومند سروندانی ۴۴٨٨  رأی
۴۶-محرم دهقانی قنبرلو ۴۴٨١  رأی
۴٧- سید مسعود موسوی ۴٢٩٩  رأی
۴٨- محمد علی انتظام ۴٣۴۶ رأی
۴٩-سید محمد حسین طباطبائی سدهی ۴٣٢٠ رأی
۵٠- علیرضا جعفری ۴٢٣۴ رأی
۵١-زهرا جنگلی گوراب زرمخی ۴١١۵ رأی
۵٢- محمدرضا کریمی ۴٠٠٢  رأی
۵٣- اردشیر روحی ماسوله ٣٩٢۶  رأی
۵۴- ابوتراب جوان حق پرست ٣٧٠۴  رأی
۵۵-  کریم عاشوری برمچی ٣۶۴۴  رأی

۵٧- مجتبی گلستانی ٣۶٢٢  رأی

۵٨-محمد جواد سماکچی ٣۵۵٣  رأی

۵٩- حمیدرضا جعفرزاده توچاهی ٣۴٧٨  رأی

۶٠- کیانوش رفیعی ٣۴۶۶  رأی

۶١-باقر امینیان فتیده ٣۴۵٣  رأی

۶٢-حسین اسکندری ٣۴۴٧  رأی

۶٣- آیت کاظم زاده هریس ٣۴٢۴  رأی

۶۴- مظفر رفیعی ٣٣٨٢  رأی

۶۵-حسین خاکزاد ٢٣٨٢  رأی

۶۶- خسرو قربانی ٣٢٩۶  رأی

۶٧- علی نوری پور ٣٢٨٢  رأی

۶٨- مصطفی زبردست ٣٢۴٨  رأی

۶٩- علیرضا روشنفکر ٣٢٢٩  رأی

٧٠- محمد رضا عابدی محزون ٣١٢٧  رأی

٧١-نعمت الله محسنی خرمی ٣٠٨٠  رأی
٧٢- محمود ایزددوست کردمحله ٣٠٧١  رأی
٧٣- مالک غفارزاده ٣٠۶٨  رأی
٧۴- محمد همتی رودباری ٣٠٣۵  رأی
٧۵- کریم آقازاده دمیرچی ٢٩۵۶  رأی
٧۶- سید شجاع حسینی ٢٩٢۶  رأی
٧٧- کریم رسولی ٢٨۶۶  رأی
٧٨- محمد ندایی ٢٧۶۵  رأی
٧٩- میلاد فتحی هریس ٢٧۴۴  رأی
٨٠- محمد باقری هره دشت ٢٧۴۴  رأی
٨١- محمد رضا باقری ٢۶٩٣  رأی
٨٢- سیامک ایمانی پیرسرایی ٢۶٨٨  رأی
٨٣- حسین لطافتی کوهی ٢۶٣۵  رأی
٨۴- سیده هدیه تندکار ٢۶٠٨  رأی
٨۵ مهدی جواهرشناس ٢۵٨٣  رأی
٨۶- داریوش رفیعی ٢۵۶٧  رأی
٨٧- مصطفی بلورچی ٢۵۴٣  رأی
٨٨-علی کاظمی ٢۴٩۵  رأی
٨٩- هومن ررائی ٢۴٧٠  رأی
٩٠- امیر علی باقری ٢۴۶٩  رأی
٩١-فرج نوری ٢۴۶١  رأی
٩٢- حسین باخدا ٢۴۵١  رأی
٩٣- امید رضا گیاهی ٢۴١٩  رأی
٩۴-شهریار تقوی ٢٣۶۶  رأی
٩۵- سیده مریم پاکزاد ٢٣۵٧  رأی
٩۶- غلامرضا خانکشی پور ٢٣٢٩  رأی
٩٩- اسماعیل قاسمی ٢٣٢١  رأی
١٠٠-حسام فلاحتی ٢٢٩٨  رأی
١٠١-احمد اقایی ٢٢٨٧  رأی
١٠٢-جعفر جعفرنژاد ٢٢۵٧  رأی
١٠٣- علی دادرس ٢١۴٠  رأی
١٠۴- علی عبد نصرالهی ٢١١٣  رأی
١٠۵- علی داداش ١ور ٢٠٩٩  رأی
١٠۶- محمود رحمن نژاد ٢٠٨٢  رأی
١٠٧- ذکریا شاهدی ٢٠۵٧  رأی
١٠٨-حامد عبداللهی ٢٠٣٨  رأی
١٠٩- امین ساعی بوساری ١٩۶٠  رأی
١١٠- کیهان قدیرزاده ١٩٣٠  رأی
١١١- مجید رضاپور ١٩١۶  رأی
١١٢- مرتضی برگستان ١٩١۶  رأی
١١٣- سیف الله زارعی ١٨۵٨  رأی
١١۴- وجه الله سیف اللهی ١٨۴٣  رأی
١١۵- نیما ذبیحی ١٧٩٩  رأی
١١۶- ابراهیم خوشحال ١٧٨٨  رأی
١١٧- سید سیف الله آقازاده ١٧۶٧  رأی
١١٨- جلیل شادپورعلیزاده ١٧۵٠  رأی
١١٩- حامد خاکسار ١۶٩٢  رأی
١٢٠-کامران تیموری ١۶۶۴  رأی
١٢١- هوشنگ ملکی لاکانی ١۶٢۶  رأی
١٢٢- سید فخرالدین جوادپور ١۶۴٢  رأی
١٢٣- حمزه کریمی ١۶۴٠  رأی
١٢۴- منیو عزیززاده ١۶١١  رأی
١٢۵- قاسم غلامی ١۵۶٨  رأی
١٢۶- سودابه رجبی مقدم ١۵۴٣  رأی
١٢٧- مرتضی ولی محمدی ١۵۴٣  رأی
١٢٨- حسین پورقاسمی ١۴٩٧  رأی
١٢٩- سید مازیار علوی ١۴٧٣  رأی
١٣٠- محمدرضا نورافشان ١۴٣٠  رأی
١٣١- علی احدی ١۴٢١  رأی
١٣٢- امیرفرشاد پوریوسفی ١۴٠٨  رأی
١٣٣- کاظم سنائی راد ١٣۶٠  رأی
١٣۴- احمد مهدی پور ١٣۵۶  رأی
١٣۵-لیلا زرمخی ١٣۴۶  رأی
١٣۶- ناصر امینی ١٣٠٧  رأی
١٣٧- امیر عسگری زیارت ١٢٩٨  رأی
١٣٨- فاطمه بهروزی ١٢٨۶  رأی
١٣٩- فرزاد فکری کته سری ١٢٨۶  رأی
١۴٠- بابک کاظمی ١٢۶٠  رأی
١۴١-کامبیز لاجوردی ١٢۴٣  رأی
١۴٢- سید تقی معصومی ١٢٢٢  رأی
١۴٣-سید محمود کلانتری ١٢٠٠  رأی
١۴۴- فریدون مطهر ١٢٠٠  رأی
١۴۵- کوچکپور ١١٩١  رأی
١۴۶-مریم قدیمی ١٠٩٠  رأی
......
فرشته درویشی بلوچی ۴۶۶  رأی

ماجرای ائتلافها واختلافهای شورای شهر «دوره چهارم»رشتاین لیست با محوریت آقای کربلایی دبیر حزب موتلفه اسلامی استان گیلان جمع آوری شده و شنیده شده است این مجموعه از لیست ۳۵۰ نفری نامزدها تاکنون روی ۲۵ نفر از آنان به جمع بندی رسیده اند.

*-  محمد حسین واثق کارگرنیا/ فرمانده سابق انتظامی شهرستان رشت
*- اسمعیل آرمون نصفچی /رییس سازمان  نظام مهندسی کشاورزی استان گیلان
*- اردشیر روحی ماسوله / رییس اسبق سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان
*- حجت الاسلام رضوانی نژاد/ رایزن فرهنگی ایران در افغانستان/ قائم مقام  اسبق موسسه  عترت
*- حجت الاسلام کاظم غلام حضرت حجت/ مدرس دانشگاه /فعال فرهنگی
*-  باقر امینیان / رییس اسبق موسسه  علمی جهاد کشاورزی
*- مجید عزیزی/ رییس دفتر سردار آقازاده نماینده اسبق شهرستان رشت
*- مالک غفارزاده / رییس پژوهشکده تعلیم و تربیت آموزش و پرورش استان گیلان
*- فرهاد شوقی/ کارشناس عمران/فرزند شهید /عضو سازمان نظام مهندسی
*- خسرو قربانی / وکیل دادگستری و مشاور حقوقی
*- مرتضی برگستان / مشاور جوان استاندار سابق گیلان

ائتلاف شهر فردا :

هسته مرکزی این ائتلاف با محوریت یکی از فعالان انتخاباتی نزدیک به شهردار شهر رشت  تهیه می شود و شنیده شده است شهردار منتخب این گروه احتمالا شهردار فعلی رشت (دکتر ثابت قدم) باشد اعضاء ائتلاف :

*- مسعود موسوی : دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد/عضو هئیت ریسه نظام مهندسی
*- فرانک پیشگر : فومنی / مدیرگروه عمران دانشگاه آزاد فومن / دانشجوی دکتری محیط زیست دانشگاه آزاد
*- علی نوری پور : دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد
*- سکینه (هلن) حقدوست : کارشناس ارشد گردشگری / معلم مقطع دبیرستان
*- شهریاب صبوری : شاخص ترین فرد ائتلاف / لیسانس ادبیات / فرماندار اسبق شفت/ دبیر سابق ستاد مبارزه با مواد مخدر استان گیلان

*- دکتر جمالی  / پزشک مرکز اورژانس  بیمارستان پورسینا

*- دکتر رضا جمشیدی چناری : استادیار گروه عمران داشگاه گیلان / رئیس واحد فنی انجمن بینالمللی تونل و سد ایران
*- محمد حسین واثق کارگرنیا/ فرمانده سابق انتظامی شهرستان رشت
*- محسن نصر عبداللهی / بازیک اسبق فوتبال تیم سپیدرود / مدیر رستوران های زنجیره ای نصر
*- حجت جذب : دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق/مدیر ندارکات دخانیات گیلان /با جناق آقای هادی رمضانی عضو اسبق شورای شهر

*- حسین میربلوک : لیسانس کشاورزی /خواهرزاده دکتر حسن تامینی نماینده رشت

*- موسوی روزان : کاندیدای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی شهرستان رشت / مدیرکل اسبق سازمان زندانها استان گیلان
*- مسعود کاظمی لیچایی : مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهرداری رشت
*-  سید جلال خوشحال : مدیر اموال تملیکی استان گیلان
*- جعفرپور : کاندیدای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی شهرستان رشت

لیست اعتلای حقوق شهروندی :

با محوریت جمعی از جوانان فعال در عرصه انتخابات  شهر رشت :

اعضاء ائتلاف:

*- دکتر حسین متقی طلب : دامپزشک / مشاور عالی مدیریت / تنها دارنده مجوز صدور پروانه بهداشتی
*- حجت جذب : دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق/مدیر تندارکات دخانیات گیلان /با جناق آقای هادی رمضانی عضو اسبق شورای شهر
*-  مجتبی شفیعی /  کاندیدای  دوره نهم مجلس شورای اسلامی / پسر حاج آقا شفیعی امام جماعت مسجد امام رضا گلسار
*- حسین سربازمقدم : معاون بانک ملت استان
*- بیژن بیژن نساز : مدرس دانشگاه
*- سکینه (هلن) حقدوست : کارشناس ارشد گردشگری / معلم مقطع دبیرستان
*- حسین میربلوک : لیسانس کشاورزی / خواهرزاده دکتر تامینی نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی
*- رضا رسولی / شاگرد اول مهندسی عمران از دانشگاه گیلان / شاگرد اول فوق لیسانس عمران –حمل و نقل ترافیک از دانشگاه علم و صنعت ایران/عضو هئیت علمی دانشگاه

*- دکتر رضا جمشیدی چناری : استادیار گروه عمران داشگاه گیلان/دکتری عمران- مکانیک خاک و پی از دانشگاه علم و صنعت ایران
*- سید پویان حسینی / فوق لیسانس معماری/ عضو سازمان نظام مهندسی

لیست آذری زبان ها:

*- دکتر جعفرپور/ کاندیدای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی شهر رشت

*- مظفر نیکویی نیکومنش / بازنشسته نیروی انتظامی استان

*-  محمد رفیعی نودهی

*-  کریم آقازاده دمیرچی /کارمند آموزش و پرورش استان گیلان

 ائتلاف تخصص ، تعهد برای پیشرفت :

این ائتلاف به تازگی  شکل گرفته و مورد حمایت جامعه علمی و دانشگاهی رشته های عمران و معماری همچنین سازمان نظام مهندسی استان میباشد :

*-  رضا رسولی :  شاگرد اول مهندسی عمران از دانشگاه گیلان/ شاگرد اول فوق لیسانس عمران – حمل و نقل ترافیک از دانشگاه علم و صنعت ایران/ عضو هئیت علمی دانشگاه
*- دکتر رضا جمشیدی چناری : استادیار گروه عمران داشگاه گیلان/دکتری عمران- مکانیک خاک و پی از دانشگاه علم و صنعت ایران
*- سید پویان حسینی : فوق لیسانس معماری/ مدرس تمام وقت  دانشگاه / عضو سازمان نظام مهندسی

ائتلاف صالحین (شورای راهبردی حزب الله ) :

با محوریت اصول گرایان و شورای راهبردی حزب الله  شهر رشت در حال تنظیم و اعلام اسامی نامزدهای منتخب خود می باشد  اما پیش بینی می شود در اسامی این مجموعه  و جبهه حامیان ولایت نفرات مشترکی  حضور داشته باشند خبر ها شنیده شده از لیست ۱۵ نفره این مجموعه  حکایت میکند،اطلاعات بدست آمده حاکی از آن است که اعضای مرکزی درباره ۵ تن از افراد حاضر در لیست اختلاف نظر دارند و خواهان انتشار لیستی با ۱۰ نفر هستند اما افراد شاخص مجموعه اعتقاد به لیست ۱۵ نفره دارند البته صبح امروز لیستی از سوی پایگاه خبری گیلان آنلاین مبنی بر لیست صالحین منتشر شد که بشرح ذیل می باشد

*ـ حجت الاسلام محمدعلی رضوانی نژاد
*ـ محمد حسین واثق کارگرنیا
*ـ دکتر امینیان
*ـ اردشیر روحی
*ـ مهندس آرمون
*ـ غلامرضا خانکشی پور
*ـ حجت الاسلام غلام حضرت حجت
*ـ مرتضی برگستان
*ـ مهندس علی فرساد روح
*ـ خسرو قربانی
*ـ خصوصی

یاوران انقلاب اسلامی :

اخبار حکایت ازآن دارد که جبهه  انقلاب اسلامی گیلان که توسط بازنشستگان و موسسین یکی از نهادهای اثر گذار انقلاب تشکیل شده است در حال تهیه لیستی ۱۰-۱۵ نفره برای شورای شهر است که هنوز اطلاعاتی از محتویات و اسامی لیست بصورت قطعی در اختیار نیست اخبار واصله حاکی از آن است چند روز آینده نهایی میشود اما اسامی مطرح شده در این لیست بشرح ذیل می باشد :

*- اسماعیل حاجی پور : معاون اسبق فرماندار رشت، عضو سابق شورای اسلامی شهر رشت

*- اسماعیل آرمون : رییس نظام  مهندسی کشاورزی استان گیلان

*- مرتضی عسگری : مشاور دکتر قالیباف/ مدیرکل اسبق دخانیات گیلان

*- فرج نوری : پاسدار بازنشسته / مدیر عامل شرکت فنی مهندسی

*- کریم رسولی : پاسدار بازنشسته

*-  مظفر رفیعی : پاسدار بازنشسته / مسئول سابق سازمان بسیج سازندگی سپاه قدس گیلان

*- مجید عزیزی : رییس دفتر  سردار آقازاده نماینده اسبق شهرستان رشت

*- جابر کوچکی نژاد : برادر جبارکوچکی نژاد از نماینده مجلس شورای اسلامی شهرستان رشت

  ائتلاف مردم :

این ائتلاف با محوریت «موسوی روزان» در حال شکل گیری می باشد  :

*- موسوی روزان / کاندیدای نهمین دوره مجلس شورای اسلامی شهرستان رشت / مدیرکل اسبق سازمان زندانها استان گیلان

*- سید جلال خوشحال/ مدیر اموال تملیکی استان گیلان

*- محمود باقری / رییس هیات تکواندو استان گیلان / کارمند استانداری گیلان

*- رفعت باقری /شهردار تولم شهر

*- جابر کوچکی نژاد / برادر یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی شهرستان رشت

*- دکتر حمید امیدی / عضو اولین دوره شورای شهر رشت

*- مراد پور اکبر

*- پاداش /معلم

اصلاح طلبان :

اصلاح طلبان علی رغم سعی و تلاش جهت حضور در انتخابات شورای اسلامی کلانشهر رشت نتوانستند به یک جمع بندی واحدی برسند و تحت پرچم اصلاحات در انتخابات شرکت کنند البته این هم چند دلیل دارد که در این وجیزه زمان واکاوی آن نیست اما شنیده شده است هیچ یک از سران شاخص این مجموعه حاضر به حضور در فرمانداری و ثبت نام برای شورای شهر رشت نشدند البته یکی از انها در فرمانداری ثبت نام کرد که بلافاصله ثبت نام خود را پس گرفت بنظر  می رسد که در این دوره کاندیداهایی که موافق با جریان اصلاحات هستند سعی می کنند بدون پرچم اصلاحات و بشکل مستقل در انتخابات شرکت کنند.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:این تحلیل«دیارمیرزا»است،تاقبل ازنهایی شدن لیستها-خرداد۱۳۹۲.