برجام چیست؟مذاکرات هسته ای۱+۵

توافق نهایی برجام ۱+۵

سرانجام پس از ۱۳ سال و چهار ماه طولانی‌ترین مذاکرات و مساله سیاسی و بین‌المللی میان ایران و کشورهای غربی خاتمه یافت و دو طرف بر سر یک «برنامه جامع اقدام مشترک» به توافق رسیدند.

« تفاهم هسته‌ای لوزان» در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) در« وین» اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و آمریکا به علاوه آلمان) بسته شد
مذاکرات رسمی برای طرح جامع اقدام مشترک(joint comprehensive plan of Action) دربارهٔ برنامه اتمی ایران با پذیرفتن توافق موقت« ژنو »بر روی برنامه هسته‌ای ایران در نوامبر ۲۰۱۳ آغاز شد و به مدت ۲۰ ماه کشورها درگیر مذاکره بودند که در آوریل ۲۰۱۵ تفاهم هسته‌ای لوزان شکل گرفت. 

علت نامگذاری  ۱+۵  

(آمریکا، انگلیس،فرانسه، چین،  روسیه)پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحدهستند+ آلمان، عضودائم شورای امنیت نیست ولی درگروه برجام است.

برنامه جامع اقدام مشترک(برجام)

«ارنست مونیز»وزیرانرژی اتمی آمریکا

​
مقدمه و مفاد عمومی
الف. جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و آمریکا، و نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی)، در مورد این برنامه جامع اقدام مشترک «برجام» تصمیم گیری نمودند. این برجام بازتاب یک فرآیند گام به گام بوده و مشتمل بر تکالیف متقابل به نحو مندرج در این سند و پیوست‌های آن می‌باشد که قرار است توسط شورای امنیت مورد تایید قرار گیرد.
​
‌ب. اجرای کامل این برجام موجب حصول اطمینان از ماهیت صرفا صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.
‌ج. ایران مجددا تائید می‌نماید که هیچگاه و تحت هیچ شرایطی در پی سلاح‌های هسته ای، تولید و یا به دست آوردن آنها نخواهد بود.
‌د. اجرای موفقیت آمیز این برجام ایران را قادر خواهد ساخت تا به طور کامل حق خود بر انرژی هسته‌ای جهت مقاصد صلح آمیز را طبق مواد ذیربط معاهده عدم اشاعه هسته‌ای و همسو با تعهداتش در آن سند استیفاء نماید و در نتیجه با برنامه هسته‌ای ایران همچون برنامه هر دولت دیگر غیر دارنده سلاح‌های هسته‌ای عضو معاهده عدم اشاعه رفتار خواهد شد.
‌ه. این برجام موجب لغو جامع کلیه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و نیز شامل گام هایی برای ایجاد دسترسی در حوزه‌های تجارت، فناوری، مالی، و انرژی خواهد شد.
‌و. گروه ۱+۵ و ایران مجددا بر تعهد خود نسبت به اهداف و اصول ملل متحد به نحو مندرج در منشور سازمان ملل متحد تاکید می‌نمایند.
‌ز. گروه ۱+۵ و ایران اذعان می‌نمایند که معاهده عدم اشاعه هسته‌ای کماکان مبنای اساسی رژیم عدم اشاعه هسته‌ای و رکن بنیادین پیگیری خلع سلاح هسته‌ای و استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‌ای می‌باشد.
‌ح. گروه ۱+۵ و ایران بر عهده می‌گیرند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، بر مبنای احترام متقابل اجرا نمایند، و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و هدف این برجام خودداری نمایند. گروه ۱+۵ از تحمیل الزامات مقرراتی و آئین نامه‌ای تبعیض آمیز، به جایگزینی تحریم‌ها و اقدامات محدودیت سازی که مشمول این برجام می‌شوند، خودداری خواهند ورزید. این برجام بر پایه اجرای برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو) که در تاریخ ۳ آذر  ۱۳۹۲ در ژنو مورد توافق قرار گرفت، استوار می‌گردد.
‌ط. کمیسیون مشترکی متشکل از گروه ۱+۵ و ایران به منظور نظارت بر اجرای این برجام تشکیل خواهد شد و وظایف پیش بینی شده در این برجام را ایفا خواهد نمود. کمیسیون مشترک به موضوعات ناشی از اجرای این برجام رسیدگی نموده و مطابق با مفادی که در پیوست مربوطه شرح داده شده است، عمل خواهد کرد.

 ​
ی. از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته خواهد شد تا نسبت به اقدامات داوطلبانه مرتبط با هسته‌ای به نحو مورد توافق در این برجام، نظارت و راستی آزمایی نماید. از آژانس درخواست خواهد شد که به طور منظم به شورای حکام، و آنگونه که در این برجام مقرر شده است به شورای امنیت اطلاع رسانی نماید. کلیه قواعد و مقررات مربوطه آژانس در خصوص حفاظت از اطلاعات توسط کلیه طرف های دخیل به طور کامل رعایت خواهد شد.

​
‌ک. کلیه مفاد و اقدامات مندرج در این برجام صرفاً برای اجرای آن بین گروه ۱+۵ و ایران می‌باشد و نمی‌بایست به منزله ایجاد رویه برای هیچ دولت دیگری، یا برای اصول بنیادین حقوق بین الملل و حقوق و تعهدات وفق معاهده عدم اشاعه هسته‌ای و سایر اسناد مربوطه، و همچنین اصول و رویه های شناخته شده بین المللی تلقی گردد.
‌ل. به جزئیات فنی اجرای این برجام در پیوست‌های این سند پرداخته می‌شود.
‌م. اتحادیه اروپایی، کشورهای گروه ۱+۵ و ایران در چارچوب این «برجام»، به نحو مقتضی در زمینه مصارف صلح آمیز انرژی هسته‌ای همکاری کرده و در طرح‌های مربوط به همکاری‌های هسته‌ای صلح آمیز که مشترکا توسط طرفین تعیین می‌شوند، از جمله از طریق مشارکت آژانس، تعامل خواهند نمود.

​

‌ن. گروه ۱+۵ پیش نویس قطعنامه ای تاییدکننده این برجام را برای تصویب به شورای امنیت ارائه خواهد کرد که تاکید می‌نماید که انعقاد این برجام نشانگر یک دگرگونی بنیادین در بررسی این موضوع توسط شورای امنیت بوده و تمایل شورا برای برقراری یک رابطه جدید با ایران را اعلام می‌نماید. این قطعنامه شورای امنیت، همچنین لغو تمامی مفاد وضع شده وفق قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت از روز اجرا؛ ایجاد برخی محدودیت‌های خاص؛ و خاتمه بررسی موضوع هسته‌ای ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل ۱۰ سال پس از روز توافق برجام را مقرر خواهد نمود.

​
‌س. مفاد پیش بینی شده در این برجام برای دوره‌های زمانی مربوطه به شرحی که خواهد آمد و جزئیات آن در پیوست‌ها ذکر شده است، اجرا خواهد شد.
‌ع. گروه ۱+۵ و ایران هر دو سال یک بار، یا در صورت نیاز زودتر، به منظور بازنگری و ارزیابی پیشرفت صورت گرفته، و اتخاذ تصمیمات مقتضی با اجماع، در سطح وزیر دیدار خواهند نمود.
ایران و گروه ۱+۵ اقدامات داوطلبانه زیر را در چارچوب زمانی که جزئیات آن در این «برجام» و پیوست‌های آن تشریح گردیده است، اتخاذ خواهند نمود:
هسته ای
الف- غنی سازی، تحقیق و توسعه غنی سازی، ذخایر
​
۱- طرح بلندمدت ایران شامل برخی محدودیت های مورد توافق در مورد همه فعالیت های غنی سازی اورانیوم و فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله برخی محدودیت‌های مشخص در برخی فعالیت‌های خاص تحقیق و توسعه، برای هشت سال نخست، و به دنبال آن، با یک ضرباهنگ معقول، تکامل تدریجی به سمت مرحله بعدی فعالیت های غنی سازی ایران برای اهداف منحصرا صلح آمیز، به نحو موصوف در پیوست ۱ خواهد بود. ایران به تعهد داوطلبانه خود، به نحو شرح داده شده در برنامه بلندمدت غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود که به عنوان بخشی از اعلامیه اولیه ایران برای پروتکل الحاقی ارائه خواهد شد پایبند خواهد بود.
۲- ایران، در ده سال آغاز به از رده خارج کردن سانتریفیوژهای IR-1 خود خواهد نمود. طی این دوره، ایران ظرفیت غنی سازی خود در نظنز را حداکثر تا ظرفیت غنی سازی اورانیوم تعداد ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 نصب شده نگه خواهد داشت. سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت های غنی سازی مربوطه در نطنز تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشروح در پیوست ۱ انبار خواهد شد.​

 ​

۳- ایران تحقیق و توسعه غنی سازی را به شیوه ای که به انباشت اورانیوم غنی شده منتج نشود ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی سازی ایران با اورانیوم برای مدت ۱۰ سال شامل صرفا ماشین‌های IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8 به نحو تشریح شده در پیوست ۱ خواهد بود، و ایران به نحو مشخص شده در پیوست یک در سایر فناوری های جداسازی ایزوتوپ برای غنی سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگاه های IR-6 و IR-8 ادامه خواهد داد، و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین IR-6 و IR-8 را به نحو مشخص شده در پیوست ۱ آغاز خواهد کرد.

۴- همچنان که ایران سانتریفیوژهای IR-1 را از رده خارج می‌نماید، به جز نحوه مندرج در پیوست ۱ اقدام به ساخت یا سرهم کردن سانتریفیوژ نخواهد کرد، و سانتریفیوژهای از کار افتاده را با نوع مشابه جایگزین خواهد نمود. ایران تولید دستگاه های سانتریفیوژ پیشرفته را صرفا برای فعالیت‌های مشخص شده در این برجام صورت خواهد داد. از پایان سال هشتم، و به نحو مندرج در پیوست ۱، ایران آغاز به ساخت تعداد مورد توافقی از دستگاه‌های سانتریفیوژ IR-6 و IR-8 بدون روتورز نموده و تمامی دستگاه‌های تولید شده را در نطنز، تا زمانی که بر اساس برنامه بلندمدت ایران مورد نیاز واقع شوند، تحت نظارت مستمر آژانس انبار خواهد نمود.

۵- ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای ۱۵ سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی سازی اورانیوم خود را تا سقف ۶۷ /۳ درصد نگه خواهد داشت، و، در فردو، از هرگونه غنی سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی سازی اورانیوم و از نگاهداری هرگونه مواد شکافت پذیر خودداری خواهد ورزید.

۶- ایران تاسیسات فوردو را به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فنآوری تبدیل خواهد نمود. همکاری بین المللی از جمله به شکل سرمایه گذاری های مشترک علمی در حوزه های تحقیقاتی مورد توافق ایجاد خواهد شد. ۱۰۴۴ ماشین IR-1 در قالب شش آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی خواهد ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت‌های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه خواهد داد و از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت ها، برای تولید ایزوتوپ های پایدار منتقل خواهد شد. چهار آبشار دیگر به همراه کلیه زیرساخت های مربوطه به صورت ساکن باقی خواهند ماند. کلیه سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت های مرتبط با غنی سازی جمع آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده در پیوست ۱ انبار خواهد شد.

۷- طی این مدت پانزده سال، و همچنان که ایران به طور تدریجی به سمت رسیدن به استانداردهای بین المللی کیفیت برای سوخت تولیدی در ایران حرکت می کند، ذخایر اورانیوم خود را به ۳۰۰ کیلوگرم «هگزافلوراید» اورانیوم غنی شده تا ۶۷ /۳ درصد یا معادل آن در سایر اشکال شیمیایی محدود خواهد کرد. مقادیر اضافه بر این میزان براساس قیمت های بین المللی و در عوض دریافت «هگزافلوارید اورانیوم» طبیعی تحویل داده شده به ایران، به فروش رسیده و به خریدار بین المللی تحویل داده خواهد شد، یا به سطح اورانیوم طبیعی ترقیق خواهد گردید. «اورانیوم غنی شده »موجود در مجتمع‌های سوخت تولید شده از روسیه یا سایر منابع، برای استفاده در راکتورهای هسته‌ای ایران، اگر شرایط مندرج در پیوست ۱ را دارا باشد، در زمره این ۳۰۰ کیلوگرم ذخیره UF6 فوق الذکر محاسبه نخواهد شد. کمیسیون مشترک از کمک به ایران، از جمله به نحو مقتضی از طریق همکاری‌های فنی آژانس، حمایت خواهد نمود تا سوخت هسته‌ای تولید شده توسط ایران حائز استانداردهای کیفی بین المللی گردد. کلیه اکسید اورانیوم باقی مانده غنی شده بین ۵ تا ۲۰ درصد به منظور استفاده در راکتور تحقیقاتی تهران به سوخت تبدیل خواهد شد. هر گونه سوخت اضافی مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران، با نرخ بازارهای بین المللی در دسترس ایران قرار خواهد گرفت.
ب- اراک، آب سنگین، باز-فرآوری

۸- ایران مبادرت به بازطراحی و بازساخت یک راکتور تحقیقاتی آب سنگین مدرنیزه شده در اراک بر اساس طراحی اولیه مورد توافق و در قالب یک همکاری بین المللی که طراحی نهایی آن را نیز تصدیق خواهد کرد، خواهد نمود که با استفاده از سوخت غنی شده تا ۶۷ /۳ درصد فعالیت خواهد کرد. این راکتور تحقیقات هسته‌ای صلح آمیز و تولید «رادیو ایزوتوپ» برای مقاصد پزشکی و صنعتی را پشتیبانی خواهد کرد. راکتور باز-طراحی شده و بازسازی شده اراک «پلوتونیوم »در سطح تسلیحاتی تولید نخواهد کرد. کلیه فعالیت‌ها برای بازطراحی و ساخت مجتمع‌های سوخت برای راکتور بازطراحی شده، بجز برای نخستین بارگذاری سوخت، در ایران انجام خواهد گرفت. همه سوخت مصرف شده در اراک برای دوره عمر راکتور به خارج از ایران منتقل خواهد شد. این مشارکت بین المللی مشتمل بر کشورهای مشارکت کننده گروه ۱+۵، ایران و سایر کشورهایی که طرفین ممکن است مشترکا تعیین کنند، خواهد بود. ایران به عنوان مالک و مدیر پروژه، نقش راهبری را ایفا خواهد نمود و گروه پنج بعلاوه یک و ایران قبل از روز اجرای توافق، یک سند رسمی که مسئولیت هایی که اعضای پنج بعلاوه یک برعهده خواهند گرفت را مشخص خواهد نمود، منعقد می‌نمایند.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:وزرای خارجه ونماینده اروپا،عکس درآخرین روزجلسات مذاکرات،وزیرخارجه روسیه غایب است.

 از راست به چپ جان کری(آمریکا)، فیلیپ هموند(انگلیس)، دیپلمات روسیه، محمد جواد ظریف(ایران)، فدریکا موگرینی(اروپا)، فرانک والتر اشتاین‌مایر(آلمان)، لوران فابیوس(فرانسه) و وانگ یی(چین).

۹- ایران برنامه دارد که با همکاری گسترده تر بین المللی شامل تضمین عرضه سوخت، همگام با روندهای پیشرفت فنآوری بین المللی در اتکاء بر آب سبک برای راکتورهای تحقیقاتی و تولید برق آینده خود، حرکت نماید.

۱۰- به مدت ۱۵ سال، راکتور آب سنگین دیگر یا انباشت آب سنگین در ایران نخواهد بود. همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین المللی عرضه خواهد شد.
۱۱- ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده کلیه راکتورهای هسته‌ای تحقیقاتی و قدرتی فعلی و آینده خود را برای پسمانداری یا اقدامات بعدی، آنگونه که در قراردادهایی که به نحو صحیح با طرف دریافت کننده منعقد خواهد شد، از کشور خارج کند.
۱۲- به جز فعالیت‌های جداسازی با هدف تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی و صنعتی از نمونه های تابش دیده اورانیوم غنی شده، ایران به مدت ۱۵ سال وارد بازفرآوری یا ساخت تاسیسات قادر به بازفرآوری سوخت مصرفی، یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه بازفرآوری که منتج به ایجاد قابلیت بازفرآوری سوخت مصرفی شود، نگردیده و پس از این مدت نیز قصد چنین کاری را ندارد.
ج. شفافیت و اقدامات اعتمادساز

۱۳- ایران، منطبق با اختیارات مربوطه رئیس جمهور و مجلس (پارلمان)، وفق ماده ۱۷ (ب) پروتکل الحاقی به موافقتنامه جامع پادمان خود، این پروتکل را به صورت موقتی اجراء، و اقدام به تصویب آن در چارچوب زمانی پیش بینی شده در پیوست ۵ کرده، و کد ۱/ ۳ اصلاحی ترتیبات فرعی بر موافقتنامه پادمان خود را به طور کامل اجرا خواهد نمود.

۱۴- ایران «نقشه راه برای رفع ابهام از مسائل مورد اختلاف حال و گذشته» مورد توافق با آژانس، شامل ترتیباتی برای پرداختن به مسائل مورد نگرانی حال و گذشته مربوط به برنامه هسته‌ای ایران مندرج در ضمیمه گزارش مورخ ۱۷ آبان ۱۳۹۰(۸ نوامبر ۲۰۱۱) آژانس (GOV/۲۰۱۱/۶۵)، را کاملا اجرا خواهد نمود. اجرای کامل فعالیت هایی که ایران بر اساس این نقشه راه برعهده می‌گیرد تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۵ تکمیل خواهد شد و متعاقبا مدیرکل تا ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵(۲۳ مهر ۱۳۹۴) ارزیابی نهایی خود پیرامون حل و فصل تمامی مسائل اختلافی باقی مانده گذشته و حال را به شورای حکام ارائه خواهد نمود، و فارغ از صلاحیت شورای حکام، کشورهای پنج بعلاوه یک به عنوان اعضای شورای حکام قطعنامه‌ای را برای اتخاذ اقدامات لازم، با هدف بسته شدن این موضوع، به شورای حکام ارائه خواهند کرد.

​

۱۵- ایران به آژانس اجازه خواهد داد که بر اجرای اقدامات داوطلبانه فوق الذکر برای دوره‌های زمانی مربوطه و نیز اجرای تدابیر شفافیت ساز به شرح مندرج در این «برجام» و پیوست‌های آن نظارت نماید. این اقدامات شامل: حضور بلندمدت آژانس در ایران؛ نظارت آژانس بر کنسانتره سنگ معدن اورانیوم تولیدی توسط ایران در همه کارخانه‌های تغلیظ سنگ معدن اورانیوم به مدت ۲۵ سال؛ نظارت و مراقبت در مورد روتورزها و بیلوزهای «سانتریفیوژ »به مدت ۲۰ سال؛ استفاده از فنآوری‌های مدرن تائید شده و گواهی شده توسط آژانس از جمله دستگاه سنجش میزان غنی سازی به صورت مستقیم، و مهر و موم‌های الکترونیک؛ و یک سازوکار قابل اتکا برای اطمینان از رفع سریع نگرانی‌های آژانس در زمینه دسترسی به مدت ۱۵ سال، به شرح مندرج در پیوست ۱.
۱۶- ایران به فعالیت هایی که به توسعه تجهیزات انفجاری هسته‌ای منجر می‌تواند شود شامل فعالیت‌های متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم به نحو مشخص شده در پیوست ۱، از جمله در سطح تحقیق و توسعه، مبادرت نخواهد نمود.
۱۷- ایران با کانال خریدی که جزئیات آن در این برجام، به شرح مندرج در پیوست ۵، آمده و مورد تایید قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود همکاری نموده و مطابق آن عمل خواهد کرد.
تحریم ها 
۱۸- قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را تایید خواهد نمود تمام مفاد قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت در خصوص موضوع هسته‌ای ایران- ۶۹۶ (۲۰۰۶)، ۱۷۳۷ (۲۰۰۶)، ۱۷۴۷ (۲۰۰۷)، ۱۸۰۳ (۲۰۰۸)، ۱۸۳۵ (۲۰۰۸)، ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) و ۲۲۲۴ (۲۰۱۵) را همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، راستی آزمایی شده توسط آژانس، به نحو مشخص شده در پیوست ۵ لغو خواهد کرد و محدودیتهای خاصی را به نحو مشخص شده در پیوست ۲ برقرار خواهد نمود؛
۱۹- اتحادیه اروپایی همه مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را، آنگونه که موخرا اصلاح شده است، که کلیه تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته‌ای را اجرائی می‌سازد، از جمله فهرست افراد مشخص شده مربوطه، همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، به نحو مشخص شده در پیوست ۵، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، لغو خواهد کرد، و (این لغو) شامل تمامی تحریمها و تدابیر محدودکننده در حوزه‌های زیر، که در پیوست ۲ تشریح شده، خواهد بود:
الف- نقل و انتقالات مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی، از جمله موسسات مالی، و اشخاص و نهادهای ایرانی از جمله موسسات مالی؛
ب- فعالیت‌های بانکی، شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانکهای تابعه بانکهای ایرانی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه؛
ج- ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکائی؛

د- ارائه خدمات پیام رسانی مالی (از جمله سوئیفت) برای افراد و اشخاص حقوقی نامبرده شده در الحاقیه ۱ پیوست ۲ شامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و موسسات مالی ایرانی؛
ه- حمایت مالی از تجارت با ایران (اعتبارات صادراتی، تضامین، یا بیمه)؛
و- تعهد به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران؛
ز- معاملات راجع به اوراق مشارکت دولت ایران و اوراق تضمین شده توسط دولت؛
ح- واردات و حمل نفت، فراورده‌های نفتی، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی ایرانی؛
ط- صادرات تجهیزات یا تکنولوژی کلیدی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛
ی- سرمایه گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی؛
ک- صادرات تجهیزات و تکنولوژی کلیدی صنایع دریایی؛
ل- طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفتی؛
م- ارائه خدمات پرچم و تعیین وضعیت (classification)؛
ن- دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپایی برای هواپیماهای باری ایرانی؛
س-صادرات طلا، فلزات گرانبها و الماس؛
ع- تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی؛
ف- صادرات گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛
ذ- لغو فهرست اشخاص حقیقی، حقوقی و نهادها (مسدود شدن اموال و ممنوعیت ویزا) مذکور در الحاقیه یک پیوست شماره 2 و؛
ق- خدمات تبعی برای هر یک از گروه‌های فوق.

۲۰- اتحادیه اروپایی ۸ سال پس از روز توافق برجام یا زمانی که آژانس به نتیجه گیری گسترده تر رسیده باشد که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر حاصل شود، تمامی مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را که تحریمهای مرتبط با عدم اشاعه را اجرایی می‌سازد، از جمله فهرست‌های اسامی، لغو خواهد کرد.

۲۱- آمریکا منطبق با این برجام اعمال تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ را با اثربخشی همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده مرتبط با هسته‌ای توسط ایران به نحو مشخص شده در پیوست ۵، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، متوقف ساخته و به این توقف ادامه خواهد داد. این تحریمها شامل حوزه‌های زیر، به نحوی که در پیوست دو تشریح شده می‌گردد:

الف. معاملات مالی و بانکی با بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی مشخص شده در پیوست ۲، از جمله بانک مرکزی ایران و افراد و موجودیت هایی که به عنوان دولت ایران در فهرست Specially Designated National and Blocked Person مشخص شده اند، به نحوی که در الحاقیه ۳ پیوست ۲ آمده است (شامل افتتاح و نگهداری حساب‌های واسطه نزد موسسات مالی غیرآمریکایی، سرمایه گذاری، خرید و فروش ارز و افتتاح اعتبارات اسنادی)؛
ب. معاملات به رالت ایران؛
ج. ارائه اسکناس دلار آمریکایی به دولت ایران؛
د. محدودیت های تجارت دوجانبه بر درآمدهای ایران در خارج از کشور شامل محدودیت‌ها بر نقل و انتقال درآمدها؛
ه. خرید، پذیره نویسی یا تسهیل معاملات راجع به دیون حاکمیتی ایران شامل اوراق قرضه دولتی؛
و. خدمات پیام رسانی مالی به بانک مرکزی ایران و موسسات مالی ایرانی به نحو مندرج در الحاقیه شماره 3 پیوست 2؛
ز. خدمات بیمه‌ای یا بیمه اتکائی؛
ح. (توقف) تلاش برای کاهش فروش نفت ایران؛
ط. سرمایه گذاری شامل مشارکت در سرمایه گذاری‌های مشترک، کالا، خدمات، اطلاعات، فناوری و دانش و کمک فنی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛
ی. خرید، تحصیل، فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت، محصولات پتروشیمی یا گاز طبیعی از ایران؛
ک. صادرات، فروش یا عرضه فراورده‌های نفتی تصفیه شده و فراورده‌های پتروشیمی به ایران؛
ل. معاملات در حوزه انرژی ایران؛
م. معاملات با بخشهای کشتیرانی و کشتی سازی و عاملان بنادر ایران؛
ن. خرید و فروش طلا و سایر فلزات گرانبها؛
س. خرید و فروش گرافیت، فلزات خام یا نیمه ساخته مانند آلومینیوم، فولاد، زعال سنگ و نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛
ع. فروش، عرضه یا انتقال کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش خودروسازی ایران؛
ف. تحریم‌های راجع به خدمات تبعی در مورد هریک از گروه‌های فوق؛
ذ. برداشتن نام افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح مندرج در الحاقیه ۳ پیوست ۲ از فهرست SDN؛ یا لیست اشخاص تحریمی غیرSDN؛
ق. لغو دستورات اجرایی ۱۳۵۷۴، ۱۳۵۹۰، ۱۳۶۲۲، و ۱۳۶۴۵ و بخشهای ۵ تا ۷ و ۱۵ دستورالعمل اجرایی ۱۳۶۲۸؛
۲۲- آمریکا، به نحو مشخص شده در پیوست ۲و منطبق با پیوست ۵، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران مشارکت نمایند؛ و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد نمود.
۲۳- هشت سال پس از روز توافق، یا در زمانی که آژانس به نتیجه گیری گسترده تر خود مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای در ایران در فعالیتهای صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر باشد، آمریکا اقدام قانونی مقتضی را برای لغو، یا تغییر به منظور اجرایی کردن لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ در خصوص دستیابی به اقلام و خدمات مرتبط با هسته‌ای برای فعالیت‌های هسته‌ای مندرج در این برجام، منطبق با رویکرد آمریکا نسبت به سایر دولتهای غیردارنده سلاح هسته‌ای تحت معاهده عدم اشاعه پی خواهد گرفت.
۲۴- اتحادیه اروپایی، کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه و نیز آمریکا فهرست کامل و جامعی از تحریم‌ها یا اقدامات محدودیت ساز مرتبط با هسته‌ای را مشخص می نمایند و آنها را منطبق با پیوست ۵ لغو خواهند نمود. پیوست۲ همچنین اثرات لغو تحریم‌ها را از زمان «روز اجرا» مشخص خواهد نمود. چنانچه در هر زمانی پس از روز اجرا ایران بر این اعتقاد باشد که هر تحریم یا اقدام محدودیت ساز مرتبط با هسته‌ای دیگری از یک عضو ۱+۵ در حال ممانعت از اجرای کامل لغو تحریم‌ها به نحو تشریح شده در این برجام است، عضو ذیربط برجام با هدف فیصله موضوع با ایران مشورت خواهد نمود و چنانچه توافق داشته باشند که لغو این تحریم یا اقدام محدودیت ساز مناسب می باشد، عضو مربوطه برجام اقدام مقتضی را به عمل خواهد آورد. در صورتی که قادر به فیصله این موضوع نباشند، ایران یا هر عضو گروه۱+۵ می‌توانند موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع نمایند.
۲۵- چنانچه قانونی در سطح ایالتی یا محلی در ایالات متحده مانع از اجرای لغو تحریم های مشخص شده در این برجام شود، آمریکا با در نظر گرفتن تمامی اختیارات موجود، گامهای مقتضی را به منظور تحقق اجرای مزبور اتخاذ خواهد نمود. آمریکا به طور فعال، مقامات در سطح ایالتی یا محلی را تشویق خواهد کرد که تغییرات در سیاست آمریکا منعکس شده در لغو تحریم های وفق این برجام را در نظر داشته و از اقداماتی که با این تغییر در سیاست همخوانی ندارد خودداری نمایند.
۲۶- اتحادیه اروپایی از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم هایی که اجرای آنها را وفق این برجام لغو کرده است، خودداری می‌نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. هیچ گونه تحریم جدید هسته‌ای شورای امنیت و هیچ گونه تحریم جدید اتحادیه اروپایی وجود نخواهد داشت. آمریکا، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست دو به عمل خواهد آورد. دولت آمریکا، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. دولت آمریکا، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد. ایران اعلام کرده است که تحمیل چنین تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزیی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد نمود.
۲۷- گروه ۱+۵ به منظور تضمین شفافیت و کارآمدی در ارتباط با لغو تحریم‌ها وفق این برجام، تدابیر اداری و آئین نامه‌های اجرایی کافی را تمهید خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین آمریکا دستورالعمل‌های مرتبط را صادر خواهند نمود و در خصوص جزئیات تحریم‌ها یا اقدامات محدودیت سازی که به موجب این برجام لغو شده اند، بیانیه هایی را که در دسترس عموم باشد، منتشر خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولت‌های عضو و آمریکا متعهد هستند که در خصوص محتوای این دستورالعمل‌ها یا بیانیه‌ها با ایران به صورت منظم و بنا به اقتضاء مشورت نمایند.
۲۸- گروه ۱+۵ و ایران متعهد هستند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت این برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند. مقامات ارشد دولتی در گروه ۱+۵ و ایران تمام تلاش خود را برای اجرای موفقیت آمیز این برجام، از جمله در بیانات عمومی خود، به کار خواهند بست. گروه ۱+۵ کلیه اقدامات لازم را برای لغو تحریم‌ها به نحو مقتضی به عمل خواهند آورد، و از تحمیل مقررات آئین نامه‌ای استثنائی یا تبعیض آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم‌ها و اقدامات محدودیت ساز تحت پوشش این برجام، خودداری می‌ورزند.
۲۹- اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین آمریکا، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.
 ۳۰-گروه ۱+۵ هیچ تحریم یا اقدام محدودیت سازی را نسبت به افراد و یا نهادها به دلیل مبادرت به فعالیت هایی که مشمول لغو تحریم‌های مندرج در این برجام شده است، اعمال نخواهند کرد مشروط بر اینکه این فعالیت ها با سایر قوانین و مقررات جاری گروه ۱+۵ منطبق باشد. به دنبال لغو تحریم‌ها وفق این برجام به نحو مشخص شده در پیوست ۲، تحقیقات در دست رسیدگی در خصوص نقض‌های احتمالی تحریم‌ها و/یا اقدامات محدودیت ساز می‌تواند طبق قوانین ملی مربوطه مورد بازبینی واقع شود.
۳۱- منطبق با زمان بندی مشخص شده در پیوست ۵، اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو آن اجرای اقدامات قابل اعمال نسبت به افراد و نهادهای فهرست شده، از جمله بانک مرکزی ایران و سایر بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی را به نحو تفصیل یافته در پیوست ۲ و ملحقات آن لغو خواهد نمود. منطبق با زمان بندی تعیین شده در پیوست ۵، آمریکا برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست SDN و برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست تحریم (Foreign Sanctions Evaders) خارج خواهد کرد که تفصیل آن در پیوست ۲ و ملحقات آن آمده است.
۳۲- اتحادیه اروپایی و کشورهای گروه ۱+۵ و شرکای بین المللی با ایران در پروژه‌های مشترک در زمینه فن آوری هسته‌ای صلح آمیز از جمله نیروگاه هسته ای، راکتورهای تحقیقاتی، تولید سوخت، تحقیق و توسعه پیشرفته مشترک مورد توافق همانند گداخت هسته ای، ایجاد مرکز پزشکی هسته‌ای منطقه‌ای با فن آوری‌های پیشرفته روز، آموزش افراد، ایمنی و امنیت هسته ای، و حفاظت محیط زیستی، به نحو مندرج در پیوست۳، از جمله از طریق پروژه‌های همکاری فنی آژانس، تعامل خواهند کرد. آنان تدابیر لازم برای اجرای این پروژه‌ها را به نحو مقتضی اتخاذ خواهند نمود.

 ​
۳۳- گروه ۱+۵ و ایران در خصوص گام‌های لازم برای تضمین دسترسی ایران در حوزه‌های تجارت، فن آوری، مالی و انرژی توافق خواهند کرد. اتحادیه اروپایی حوزه‌های ممکن برای همکاری بین اتحادیه اروپایی، دولت‌های عضو و ایران را بررسی بیشتر خواهد نمود، و در این چارچوب بهره گیری از ابزارهای ممکن همانند اعتبارات صادراتی به منظور تسهیل تجارت، تامین اعتبار پروژه‌ها و سرمایه گذاری در ایران را بررسی خواهد کرد.
برنامه اجرایی
۳۴- ایران و گروه ۱+۵ تعهدات خود وفق برجام را بر اساس توالی مشخص شده در پیوست ۵ اجرا خواهند کرد. نقاط عمده برای اجرا به شرح زیر می‌باشد:
الف. روز نهایی شدن، تاریخی است که در آن مذاکرات این برجام میان گروه ۱+۵ و ایران جمع بندی شده، و بی درنگ به دنبال آن، قطعنامهی که این برجام را تایید می‌نماید به شورای امنیت سازمان ملل برای تصویب بدون تاخیر تسلیم خواهد شد.
ب. روز توافق، نود روز پس از تایید این برجام توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، یا تاریخ مقدمی که با رضایت متقابل اعضای برجام تعیین شود خواهد بود که در آن، این برجام و تعهدات مندرج این برجام از تاثیر برخوردار خواهند شد. از این روز، اعضاء برجام آغاز به فراهم آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام خواهند نمود.

ج. روز اجرا، زمانی است که در آن، همزمان با گزارش آژانس مبنی بر راستی آزمایی اجرای تدابیر مرتبط با هسته‌ای ایران به نحو مندرج در بخش‌های ۱۴.۱ تا ۱۴.۱۲ پیوست ۵، اتحادیه اروپایی و آمریکا به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای ۱۵ و ۱۶ پیوست ۵ را انجام داده و منطبق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، اقدامات شرح داده شده در بخش ۱۷ پیوست ۵ در سطح سازمان ملل متحد انجام می‌شود.
د. روز انتقالی، هشت سال پس از روز توافق خواهد بود، یا تاریخی که مدیرکل آژانس گزارشی ارائه نماید دال بر اینکه آژانس به نتیجه گیری گسترده تر خود مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام زودتر باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای ۲۰ و ۲۱ پیوست ۵ را انجام داده، و منطبق با قطعنامه شورای امنیت، اقدامات شرح داده شده در بخش ۲۲ پیوست ۵ در سطح سازمان ملل متحد صورت خواهد پذیرفت و ایران، منطبق با اختیارات قانونی رییس جمهور و مجلس، تصویب پروتکل الحاقی را پیگیری خواهد نمود.
ه. روز خاتمه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، روزی است که در آن، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که این برجام را تایید می‌نماید، منطبق با شرایط خود خاتمه می‌یابد، که این روز ده سال از زمان روز توافق خواهد بود، مشروط به اینکه مفاد قطعنامه‌های قبلی بازگردانده نشده باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی اقدامات شرح داده شده در بخش ۲۵ پیوست ۵ را به انجام می‌رساند.
۳۵- توالی و نقاط عمده درج شده در بالا و در پیوست ۵، فارغ از مدت ذکر شده در این برجام برای تعهدات برجام می‌باشد.
ساز و کار حل و فصل اختلافات

۳۶- چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت ننموده اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولتهای گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک – همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران – خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیف اش موضوع بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیات مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیات مشورتی می‌بایست نظریه غیرالزام آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید. چنانچه، متعاقب این فرایند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیات مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و/یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می‌آید.
۳۷- متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش‌های توام با حسن نیت آن طرف برای طی فرایند حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌بایست منطبق با رویه‌های خود در خصوص قطعنامه‌ای برای تداوم لغو تحریم‌ها رای گیری نماید. چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه‌های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجددا اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری نماید. در چنین صورتی، این مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال آنها امضا شده باشد، دارای اثر عطف به ما سبق ندارد مشروط به این که فعالیت‌های صورت گرفته وفق اجرای این قراردادها منطبق با این برجام و قطعنامه‌های قبلی و فعلی شورای امنیت باشد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، با ابراز نیت خود برای تصمیم گیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره و خودکار تدابیر در صورتی که ظرف این مدت موضوعی که موجب ابلاغ فوق شده است حل و فصل شده باشد، دیدگاه‌های طرف‌های اختلاف و هرگونه نظریه صادره توسط هیات مشورتی را ملحوظ خواهد داشت. ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئا یا کلا مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.»/پایان.

نگارنده-پیراسته فر»نقش عمان ومرحوم سلطان قابوس درمذاکرات هسته ای:

هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین امریکا ویلیام برنز را «صندوقچه اسرار دیپلماسی امریکا» توصیف می‌کند. برنز سال ۲۰۱۶ یکی از گزینه‌های اصلی هیلاری کلینتون، نامزد وقت انتخابات ریاست‌جمهوری برای تصدی مقام وزارت خارجه بود. جان کری، وزیر خارجه پیشین امریکا که او را به عنوان نفر دوم وزارت خارجه برگزید و او را «دیپلمات دیپلمات‌ها» توصیف کردکه در سال ۱۹۸۱ تا سال ۲۰۱۴ که با ۳۳ سال سابقه خدمت بازنشسته شد.

​

از راست: جان کری وزیر خارجه آمریکا، یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان، کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران 

​

۲۶دی۱۳۹۹رادیوفردا(رسانه امریکایی)می نویسد:«اواخر سال ۱۳۹۱ ما یک نامه رسمی از سلطان عمان گرفتیم و آقای «ویلیام برنز »در حضور سلطان اعلام کرد:« ما غنی‌سازی ایران را به رسمیت می‌شناسیم» و سلطان قابوس(پادشاه عمان) هم عین همین مطلب را برای آقای احمدی‌نژاد به صورت مکتوب نوشت، یک نسخه هم برای آقای اوباما فرستاد. وقتی این نامه آمد بحث اصل شناسایی غنی‌سازی حل شد چون تا پیش از آن آمریکایی‌ها رسما می‌گفتند شما نباید غنی سازی داشته باشید... در اواخر سال ۹۱ نوشته شد و قرار بود بقیه کارها بعد از این نامه پی گرفته شود و چارچوب توافق نوشته شود که آقای(حجت الاسلام) حجازی از دفتر رهبری به من گفتند که ایشان خواسته اند دست نگه داشته شود و ادامه وضعیت به بعد از انتخابات و دولت بعدی سپرده شود.»

ویلیام برنز که در روایت علی‌‌اکبر صالحی، امضایش در آن نامه محرمانه راهگشای مذاکراتی شد که به توافق برجام انجامید، حالا قرار است با تصمیم جو بایدن ریاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا را به عهده بگیرد.

پیشتر« آنتونی بلینکن»(وزیرخارجه  کابینه جوبایدن) و جیک سالیوان(مشاور امنیت ملی کاخ سفید)، دو فرد دیگری که در دولت اوباما نقشی محوری در مذاکرات هسته‌ای با ایران داشتند به عنوان وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی معرفی شده‌اند.

البته برنز در کتاب خاطراتش با عنوان «کانال پشت پرده» که اوایل سال ۲۰۱۹ منتشر شد، روایتی نسبتاً متفاوت از صالحی، آخرین وزیر خارجه دولت محمود احمدی‌نژاد، از گفت‌وگوها در مسقط ارائه می‌کند. او در بخشی از این خاطرات از گفت‌وگوهایش با طرف اصلی ایران در این مذاکرات، علی اصغر خاجی، معاون وقت وزیر خارجه ایران، چنین می‌نویسد: «خاجی تأکید کرد ایران "به هر قیمتی" از "حق" خود برای برخورداری از چرخه کامل سوخت هسته‏‌ای از جمله غنی‌‏سازی، دفاع خواهد کرد... مشکلی که ایرانی‏‌ها با سرسختی‏‌شان برای خود ایجاد کرده بودند این بود که جامعه جهانی نسبت به قصد و نیت آنها به شک افتاده بود. جامعه جهانی مطمئن نبود ایران خواهان برنامه صلح‏‌آمیز هسته‏‌ای است یا می‌‏خواهد یک برنامه هسته‏‌ای نظامی را دنبال کند و وظیفه ایران بود که این شک و تردید را برطرف کند. تاکید مداوم بر حق و حقوق خیالی، کمکی به ایران نمی‌‏کرد...در سوم ماه مارس (۲۰۱۳)، در آستانه پایان یافتن آخرین نشست، من و جیک (سالیوان) به صراحت به ایرانی‏‌ها گفتیم ادامه گفت‌وگوهای مخفی، بیش از این، دیگر معنا ندارد مگر اینکه آنها قدم‏‌های محسوس‏‌تری در مسیر اعتمادسازی بردارند. انتظارات ایرانی‏‌ها حقیقتا غیرواقع‏گرایانه بود؛ گویی آنها اساسا در باغ نبودند و عزم جزم جامعه جهانی درباره برنامه هسته‏‌ای ایران را نمی‌‏دیدند.»

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:اعضای تیم مذاکره کننده آمریکا به تعدادی اشاره می کنیم:

«جان کری »وزیرامورخارجه آمریکا

​

«وندی شرمن» معاون وزیر امور خارجه آمریکا

«رابرت مالی» دستیار ویژه رئیس جمهور و هماهنگ کننده کاخ سفید در خاورمیانه، شمال آفریقا و منطقه خلیج فارس و شورای امنیت ملی

جیمز تیمبای، مشاور ویژه معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور کنترل تسلیحات و امنیت بین المللی

پل اروین، مدیر منع اشاعه و شورای امنیت ملی

​

نیوول های اسمیت، معاون مشاور حقوقی وزارت امور خارجه آمریکا

کریستوفر بک میر، معاون هماهنگ کننده سیاست تحریم‌ها در وزارت امور خارجه آمریکا

جاشوا بلک، رئیس هیئت آمریکا در سازمان ملل متحد در امور تحریم‌ها و مبارزه با تروریسم

کوین ویال، مدیر دفتر پادمان‌های هسته‌ای بین المللی، اداره امنیت ملی هسته‌ای، وزارت انرژی آمریکا

فلیسیا سوییندلز، مشاور بلندپایه سیاست تحریم‌ها، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا

کیمبرلی گاهان، مشاور دادستان، وزارت امور خارجه آمریکا

جولیا جاکوبی، دستیار ویژه شرمن.

جیک سالیوان

اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای امریکا:

جان کری (وزیر امور خارجه  آمریکا)

ارنست مونیز(وزیرانرژی امریکا)

وندی شرمن(سرپرست هیئت مذاکره کننده آمریکا)

جیمز تیمبی(مشاور ارشد وندی شرمن در امور کنترل تسلیحات و امنیت بین‌الملل)

بروک اندرسون  (مشاور امور سیاسی در مذاکرات هسته‌ای)

رابرت مالی (یکی از مشاوران تیم مذاکره کننده آمریکا)

آدام زوبین (رئیس جوان اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا)

پل آیروین (مدیر بخش منع  گسترش سلاح‌های اتمی شورای امنیت ملی آمریکا)

جوفی جوزف(قبل از پل آروین ،مسئولیت داشت)

کوین ویل(عضوشرکت در مذاکرات شش جانبه در مورد برنامه هسته‌ای کره شمالی)

ماری الیزابت هارف (معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا)

آلن ایر (سخنگوی فارسی ‌زبان وزارت خارجه آمریکا)

کیمبرلی گاهان (مشاور حقوقی وزارت خارجه)

نوئل های اسمیت (معاون مشاور حقوقی وزارت امور خارجه)

کریستوفر بکمایر (از معاونان هماهنگ کننده سیاست های تحریمی وزارت خارجه)

 فلیسیا سوئیندلز (مشاور ارشد امور تحریمی)

جیمز ارل و لیزا پالوکانی (از مقام های ارشد وزارت خزانه داری)

جاشوا بلک (از اعضای نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد)

مارک اپلتون (مشاور ویژه وزیر انرژی) 

 جولیا جاکوبی (دستیار ویژه وندی شرمن)...وچندنفردیگر.

اعصای تیم مذاکره کننده ایران-هسته ای:

 درادامه  مروری خواهیم داشت به دوازده سال مذاکرات هسته ای و  به تیم «محمدجوادظریف» .

​

 محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان ریاست تیم مذاکره کننده ایران(آخرآبان -۳آذر۱۳۹۲) را به‌عهده دارد.

​
اعضای  تیم مذاکره(اتاق محل کار-وین):

محمدجوادظریف-وزیرامورخارجه-سرپرست تیم

سید عباس عراقچی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی
مجید تخت‌روانچی معاون اروپا و آمریکا
حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت خارجه
داود محمدنیا مشاور حقوقی وزیر امور خارجه 
محمد امیری از سازمان انرژی اتمی.

 مذاکره کنندگان ایرانی  هسته ای

​

تیم هسته ای

​

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:تیم مذاکره کننده تغییراتی هم داشتند ،درمأموریتهای مختلف 

​

اینها هم بودند.

​

مذامرات هسته ای1+5

ایران باتیم-حدود۱۰نفره درمقابل تیم۲۸نفره امریکاو ۵کشورهسته ای جهان.

 این را از هم مجزا کنیم یعنی دیپلماسی به کمک میدان آمد. در حلب وقتی می خواستند زندانیان حلب را خارج کنند، دیپلماسی به خدمت میدان آمد.

توضیح نگارنده-پیراسته فر:«آستانه» پایتخت قزاقستان است که اخیراً به آن «نورسلطان» گفته می شود که اجلاس سه جانبه سران کشورهای   ایران ، روسیه و ترکیه درآن برگزارمی شود.

ظریف می گوید:بعضی می گویند «این دولت همه توجه خود را متوجه برجام کرد و به منطقه نپرداخت.»

سردارسلیمانی گفت:«باعربستان مذاکره بکن»

ظریف :قبل آغاز مذاکرات برجام شهید سلیمانی را دیدم و گفتم درباره منطقه چکار می توانیم بکنیم؟

ظریف می گویدبه سردارسلیمانی گفتم:گفتم چهار حوزه در منطقه داریم که با عربستان اختلاف داریم که باید آنها را حل کنیم. سوریه، عراق،بحرین و لبنان.

شهید سلیمانی گفت« یمن » هم هست . هنوز داستان یمن شروع نشده بود.

من به سردارسلیمانی گفتم به سعودی ها پیشنهاد بدهم با یکدیگر بنشیینم و مسایل را حل کنیم؟دعوا نکینم و به مردم این مناطق کمک کنیم.

سردارسلیمانی گفت: بله قبول دارم.

گفتم با هم دیگر چارچوبی تهیه کنیم که چگونه به راه حل برسیم. ممکن بود در چارچوب ها به توافق نرسیم اما اصلش را(سردارسلیمانی) قبول کرد منجمله طرح چهار ماده ای که من درباره سوریه و یمن هردو با شهید سلیمانی هماهنگ شده بود. یعنی شاید مبدع هر دوش شهید سلیمانی بود.

عربستان گفت:وزیرخارجه ایران کاره ای نیست،اماباسردارسلیمانی مذاکره می کنیم

ظریف می گوید :به سردارسلیمانی  گفتم: حالا اگر سعودی ها گفتند من را قبول ندارند و گفتند همه کاره سلیمانی است، حاضری خودت بنشینی با سعودی ها صحبت کنی؟

سردارسلیمانی گفت: بله حاضرم این کاررابکنم.

آقای «سلیمان پور »معاون مطالعاتی زمان دکترصالحی و آقای «سجادپور »مذاکرات به اصطلاح مسیر ۲ با عربستان را از زمان آقای احمدی نژاد  داشتند که اولین جلسه آن در دولت جدید بود مثل مذاکره با آمریکایی ها در عمان که از زمان آقای احمدی نژاد توسط دکتر صالحی شروع شده بود و ما ادامه دادیم.

ظریف درتوضیح می گوید:البته این مذاکرات با نمایندگان دولت سعودی نبود بلکه با نماینده گروه های مطالعاتی بود. از طرف سعودی ها آقای عبدالعزیزسقر شرکت می کرد. ما داریم درباره زمان ملک عبدالله صحبت می کنیم که عبدالعزیز سقر با سعود الفیصل و کاخ سلطنتی روابط بسیار تنگاتنگی داشت.

​

توضیح نگارنده-پیراسته فر: آقای «سقر»،«عبدالعزیز بن عثمان بن صقر»(رئیس مرکز مطالعات خلیج وازمشاوران امنیتی حکومت سعودی است.

لیلاز: سعود الفیصل حتی به ایران آمد.

ظریف: زمان  مسئولیت وزارت من نیامد زمان متکی آمد(٢٢خرداد۱۳۸۵). به سلیمان پور گفتم به «سقر» بگو که ایران پیغام داده است که...

لیلاز: سقر با س و ق؟

ظریف نام مسئول امنیتی قدرتمندعربستان رانمی داند،درجواب لیلازمی گوید:فکر می کنم.

لیلاز:یعنی جهنم؟اشاره لیلاز یه آیه سَأُصْلِیهِ سَقَرَ ‎﴿٢٦﴾‏ وَمَا أَدْرَاکَ مَا سَقَرُ ‎﴿٢٧)مدّثر است

ظریف با(خنده) جواب می دهد:ممکن است باغ باشد!. باید نگاه کنم تا حالا این را فکر نکردم.​

​

وزیرامورخارجه می گوید:او (سلیمان پور)رفت و پیغام داد که ظریف آمادگی دارد که با شما در این پنج حوزه مذاکره کند. اگر مقام هم سطح سلیمانی بیاورید، آقای سلیمانی هم حضور خواهد داشت چه در ایران چه جایی که امنیت سلیمانی برای آقای سلیمانی تأمین باشد یعنی وارد جزییات شده بودیم.

ظریف می گوید:واماجواب« ملک فیصل » یک جمله بود« جهان عرب به شما ربطی ندارد» 

لیلاز:در واقع(عربستان) نمی خواست(دیداری باشد؟)

ظریف: ،بله،نمی خواست.
ظریف درادامه می گوید:سال بعد در مجمع عمومی رفتم دیدار سعود الفیصل در هتلش که اون عکسمان را انداختند که خیلی به من فحش دادند که چرا او بالا نشسته و تو پایین. بنده خدا من روی مبل راحتی خودش و چون کمردرد داشت نشسته بود روی صندلی. چون پیرمرد بود من دیدنش رفتم. من سی سالم بود که سعود الفیصل  چهل و پنج ساله بود. ​

​

 او والاحضرت بود. بهش می گفتم «یور رویال هایلنس»، والاحضرت. در هتل بهش گفتم می توانیم راجع به گذشته صحبت کنیم. هم با حرف داریم و هم احتمالا شما. می توانیم درباره آینده صحبت کنیم. گفت بله من هم آماده ام ولی هیچ خبری ازش نشد. اینکه منطقه به جایی نرسید بخاطر این نبود... من حاضر بودم همراه شهید سلیمانی در منطقه کار کنیم.

لیلاز: به لحاظ ژئوپلتیک ایران و عربستان هیچگاه با هم رفیق نبوده اند و این مشکل از زمان صفویه بود. اما در زمان دولت روحانی شاهد صحنه هایی بودیم که وضعیت را می خواست خرابتر کند. سال۹۴ به دعوت یک نهاد حکومتی در مشهد سخنرانی کردم که آنقدر توریست عرب به مشهد آمده بود که برای ما جا نداشتند. مدعو دفتر مقام معظم رهبری بودم با مشکلاتی جا گرفتیم. اما بلافاصله پس از این حمله به سفارت تمام شد.تمام شد. این حمله بزرگترین هدیه به بن سلمان و نتانیاهو بود بدون تردید. خون شیخ نمر....

 عربستان چه فکری می کرد؟ فکر نمی کرد ما نماینده واقعی ایران نیستیم؟

 نه من که گفتم سلیمانی را می‌آورم. کسی در اینکه سلیمانی نماینده ایران در منطقه است تردید نداشت.

پس چرا قبول نکردند؟
برای اینکه احساس می کردند پست پایین را در منطقه دارند و می خواستند دست بالا را پیدا کنند.

 این می شود مثل بازی الا کلنگ
 همین است متاسفانه حاکمیت میدان این است که سیاست تپه ای حاکم می شود. یعنی سعودی ها از فروردین ۹۴ تا فروردین ۱۴۰۰ می گویند سه هفته آینده در یمن پیروز می شویم. ما در فروردین ۹۴ به آتش بس رسیدیم در یمن.
لیلاز:چه کسی مخالفت کرد 
ظریف:سعودی ها
لیلاز: ایران چه نقشی داشت ؟

ظریف: من با آقای کری(وزیرخارجه امریکا) توافق کردیم. کری رفت واشنگتن با «عادل الجبیر» که سفیر عربستان در واشنگتن بود صحبت کرد.

عربستان زیرش رازد!

«عادل الجبیر» به ریاض رفت و بعد از برگشت گفت ما توافق کردیم .

سردارسلیمانی گفت:جنگ «یمن» برایمان حاصلی ندارد،تماش کنید.

ظریف:من داشتم سوار هواپیمای رئیس جمهور می شدم که بروم اندونزی برای اجلاس کشورهای اسلامی. البته نه جلسه کنفرانس اسلامی. رئیس جمهور اندونزی ده پانزده کشور اسلامی را دعوت کرده بود از جمله ایران سعودی .

ظریف می گوید:در راه فرودگاه بودم که جان کری به موبایل من زنگ زد. گفت توانستیم با سعودی ها برای آتش بس توافق کنیم.

طریف:گفتم انصارالله هم آماده است. من الان دارم سوار هواپیما می شوم شاید ۸ ساعت در دسترس نباشم، این شماره دکتر امیر عبداللهیان معاونم است اگربا ایشان تماس بگیرید ایشان هم به آقای سلیمانی می گوید آقای سلیمانی هم به یمنی ها می گوید و آتش بس را جوش می دهیم.

وزیرخارجه ایران می گوید:من به «امیر عبدالهیان» گفتم «سردارسلیمانی» به من گفته بود هر روزی که زودتر جنگ(یمن) تمام شود به نفع است چون مردم کمتر کشته می شوند،چیزی از جنگ  یمن به دست نمی آید و فقط کشتار مردم است.

ظریف می گوید:واقعا نظر سلیمانی این بود  که جنگ(یمن-عربستان) تمام شود.

وزیرامورخارجه دولت روحانی می گوید:سلیمانی جنگ طلب نبود. من این ها را باید بگویم. به خاطر همین سلیمانی را دوست داشتم.

«سردارسلیمانی»فقط یک فرمانده میدان نبود،بلکه یک سیاستمداردوراندیش بود.
ظریف:سلیمانی به من گفت هر چه زودتر تمامش کن من با کری درباره ی منطقه صحبت نمی کردم هر چه تلاش می کرد راجع به سوریه صحبت کند ما صحبت نمی کردیم. ولی می دانستم سلیمانی می خواهد جنگ تمام شود و می دانستم تنها کسی که می تواند جنگ را تمام کند «آقا بزرگ»(امریکا) است نه خود سعودی ها.

«آقابزرگ» ظریف کیست؟
ظریف درادامه می گوید: کسی اشتباه نکند،من نمی گویم«نه آقا بزرگ ما»،«آقا بزرگ آنها» ،وادامه می گوید: امریکا« کد خدای ما نیست» آقا بزرگ آنهاست. »
ظریف:من با کری صحبت کردم دو روز از مذاکرات حساس هسته ای در «لوزان »را برای این کار گذاشتم، من به امیر عبدالهیان(پیشنهادسردارسلیمانی مبنی برتمام کردن جنگ یمن) که گفتم آنقدر خوشحال شد که رفت مصاحبه کرد​

 ​

ظریف می گوید:او(امیرعبدالهیان)هم خیلی به دوربین علاقه دارد ،درآن مصاحبه گفت: به زودی در یمن آتش بس خواهیم داشت ».

ظریف تأکیدمی کند:ولی جزییات را نگفت. برای این که قصه ام را اثبات کنم می توانید به آن مصاحبه امیر عبدالهیان مراجعه کنید.
لیلازخطاب به ظریف:ما شما را یک میلیون بار بیشتر از امیر عبدالهیان قبول داریم. 
ظریف:می خواهم بگویم خبر به روزنامه ها رفت که آنچه دارم می گویم حقیقت دارد).

وزیرخارجه «دولت تدبیروامید»می گوید: من رسیدم اندونزی و به سرعت به جلسه رفتم. به سعودی ها گفتم جنگ یمن تمام شد گفتند نه؟

آن زمان رابطه داشتیم و حمله (سفارت عربستان در تهران) هنوز انجام نشده بود. به امیر عبدالهیان گفتم چه شد ؟

امیر عبدالهیان گفت: جان کری به من زنگ نزد.

به «کری» زنگ زدم گفتم چه شد؟

وزیرخارجه امریکاگفت: محمد بن سلمان(ولیعهدعربستان) زد زیرش و به عادل الجبیر(وزیرامورخارجه) دستور داد که موافقت نکن.

ظریف:گفتم چه می گوید؟ گفت می گوید(بن سلمان) سه هفته ای جنگ را می بریم. من گفتم قول می دهم سه سال دیگر جنگ را نمی برند .

جان کری گفت می دانم ولی چه کنم ؟

این تمام شد . خیلی بامزه بود فردا بارک اوباما سخنرانی کرد و گفت: ایران مسئول جنگ است .

ظریف می گوید:به جان کری گفتم این دیگر چه کار بود؟
لیلاز:سعودی درباره ی یمن متوهن بود؟
 ظریف:کری تایید کرد آنها متوهن هستند اما اوباما مصاحبه کرد و به جای آن که بگوید سعودی مانع آتش بس شد گفت ایران مسئول ادامه جنگ است. 
لیلاز: وقتی به کری اعتراض کردید چه گفت
 نگاه کرد مقداری بنده را .

در مذاکرات برجام در نوامبر ۲۰۱۴یعنی آذر ۹۳ و ۸ ،۹ ماه قبل از برجام 
 امضای برجام
«امضا »که نه، تفاهم بود، چون چیزی(برجام) امضا نشده است. ما این ها را همیشه می گوییم(برجام امضاندارد) ولی می گویند امضاء. بعد می گویند «خودت گفتیدبرجام  امضاءشده بود». و بعد من مجبور می شوم ملا غلط گیر شوم و کلمه کلمه درست کنم.
سعیدلیلاز:آقای دکتر این جمله شماست؟
ظریف: نخیر جمله آقای عراقچی است که معنی دارد و آن را به شما می گویم. این را نگه دارید . اصلا خراب کردید کار من را چه می گفتم؟
می گفتید در سال ۹۳
 در سال ۹۳ من و آقای کری و «اشتاین مایر»(وزیرخارجه آلمان) ساعت ۱۰ صبح به توافق رسیدیم که چارچوب توافق را اعلام کنیم همان آن چیزی که در لوزان ۵ ماه بعد اعلام شد.

آقای کری رفت فرودگاه ژنو ، نه در وین بودیم. فرودگاه وین.

سعود الفیصل از پاریس به وین آمد و آنجا در هواپیما با هم ملاقات کردند. یکی از شاهزاده ها هم رفت واشنگتن با آقای اوباما ملاقات کرد.​

​

ظریف می گوید:من و «اشتاین مایر» هم که الان رئیس جمهور آلمان شده است  صحبت کردیم که امروز بعد از ظهر توافق را مکتوب کنیم یا شفاهی؟.کاری که سال بعد شروع کردیم را قرار بود آذر ماه سال قبل انجام شود.
چارچوب ما هم این بود که ۹ هزار سانتریفیوژ داشته باشیم که جریانش را عوض کنیم که بعدا ۶ هزار سانتریفیوژ شد.

ظریف:من و اشتاین مایر توافق کردیم که وقت نمی کنیم بنویسیم شفاهی بگوییم اما جان کری از فرودگاه برگشت و گفت: «توافق نداریم»
سعیدلیلاز:جان کری سفرش به آمریکا را لغو کرد؟ 
 قرار نبود آمریکا برود. رفت فرودگاه او را دید و برگشت. 
سعیدلیلاز: عربستان  اخلال کرد ؟
 عربستان اخلال کرد و موجب به هم خوردن توافق شد. برداشت من این است که به کری و اوباما قول دادم قیمت نفت را به شدت کاهش دهند تا ایران مجبور شود توافق بهتری از نظر آنها انجام شود و آنجا مذاکره متوقف شد.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:فرازی ازفایل صوتی-جنجالی-ظریف

لایجانی درمذاکرات

دومین دوره
هر چند در دوره اول مذاکرات ایران تعلیق غنی‌سازی را پذیرفت، اما در اردیبهشت ۱۳۸۴، به‌دلیل افزایش مخالفت‌ها در داخل تعلیق شکسته شد و غنی‌سازی از سر گرفته شد.

​

بر این اساس پس از برگزاری نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخاب محمود احمدی‌نژاد، دومین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با مسوولیت« دکترعلی لاریجانی» از مرداد ۱۳۸۴ کار خود را آغاز کرد.

​

به دنبال این موضوع علی لاریجانی، جواد وعیدی که معاونت بین‌الملل شورای‌عالی امنیت ملی را برعهده داشت را به‌عنوان مذاکره‌کننده ارشد انتخاب کرد. از دیگر اعضای این تیم می‌توان به محمد سعیدی اشاره کرد که بعد از حضور در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به‌عنوان معاون برنامه‌ریزی، بین‌الملل و امور مجلس سازمان انرژی اتمی ایران انتخاب شد.