سدسازی خوب است یابد،سدهای دردسرساز...علت توقف سدسازی؟جانمایی اشتباه"سدگتوند"تعجیل درافتتاح ..نمک وشوری آب سدگتوند...
. از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۲ تعداد ۱۲۵ سد بزرگ ساخته شد
و از سال ۱۳۹۲ تا امروز حدود ۳۷ سد ملی اضافه شد و طبق برنامه تا سال ۱۴۰۰ به این عدد در پایان دولت اضافه میشود؛ به این ترتیب که در مدت هشت سال ۷۰ سد ملی به بهره برداری خواهد رسید و آمار سد ملی به ۲۱۴ مورد میرسد.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:اینهارا«رضا اردکانیان»وزیر نیرو دربهمن ۱۳۹۸گفت/
وزارت نیرو"حمیدچیت چیان" اعلام کرد: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، ۳۳۹ سد جدید در کشور احداث شده است.
شمار سدهای احداث شده توسط وزارت نیرو در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ۱۹ سد بود که این میزان در زمان حاضر به ۳۵۸ سد رسیده است.
بر این اساس، صنعت سدسازی کشور در ۳۵ سال گذشته سالانه ۸.۸ درصد رشد داشته و مجموع رشد این صنعت در دوره ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون به ۱۸۸۴ درصد رسیده است.
در این مدت، حجم مخازن سدهای ملی بهره برداری شده نیز از ۱۳ میلیارد و ۴۰۴ میلیون مترمکعب با ۳۹۶ درصد رشد به ۵۳ میلیارد و ۷۳ میلیون مترمکعب رسیده است.
همچنین ظرفیت آب تنظیمی سدهای بهره برداری شده در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ۱۴ میلیارد و ۶۰۹ میلیون مترمکعب بود که این میزان در زمان حاضر با ۲۵۳ درصد رشد به ۳۶ میلیارد و ۹۳۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:اینهارا وزارت نیرو«حمیدچیت چیان» دربهمن ۱۳۹۲گفت
تعدادی سدهای ایران به یک هزار و ۲۷۱ سد می رسد؟
برابر اطلاعات منتشر شده توسط شرکت مدیریت منابع آب ایران (وابسته به وزارت نیرو) تا کنون در ایران ۵۹۰ سد به بهرهبرداری رسیدهاند. علاوه بر این ۱۳۵ سد دیگر در دست ساخت و ۵۴۶ سد دیگر نیز در دست مطالعه هستند که در صورت اتمام ساخت تمام سدها، تعداد کل سدهای کشور به ۱۲۷۱ سد خواهد رسید.
« سخنگوی کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی» با انتقاد از عدم وجود قوانین و دستورالعملهای مدون زیست محیطی در ساخت سدها، گفت: ساخت سلیقهای سدها و عدم توجه به ویژگیهای طبیعی و جغرافیایی مناطق مختلف، آسیبهای فراوانی را به اکو سیستم کشور وارد کرده است.
«عیسی جعفری» گفت: ساخت سلیقهای سدهای مختلف، منابع آب کشور را با مشکلات جدی روبهرو کرده است.
نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی ،دوره هشتم افزود: هماکنون در کشور سدهایی وجود دارد که خشک بودن دریاچه پشت این سدها، بیهوده بودن ساخت آنها و تحمیل هزینههای سنگین به منابع مالی کشور را نشان میدهد.
وی با انتقاد از سدسازیهای بدون مطالعه در کشور، گفت: برای احداث سد باید مطالعات گستردهای در زمینههای مختلفی همچون میزان بارندگی در یک دوره سی یا پنجاه ساله، وضعیت آبهای زیرزمینی، تأثیر سد ساخته شده بر اکو سیستم طبیعی مناطق پایین دستی انجام گیرد.
وی تأکید کرد: بدون مطالعه و کار کارشناسی، سد ساخته شده نه تنها هیچ سودی ندارد که اقلیم و اکو سیستم طبیعی کشور را دچار مشکل میکند.
وی تأثیر رودخانهها را بر اکوسیستم طبیعی بسیار مهم خواند و گفت: وقتی بر روی رود پرآبی سدی ساخته میشود، حوزه پایین دستی آن سد به طور حتم با مشکل کم آبی روبرو میشود و اکوسیستم آن منطقه به مرور زمان تغییر میکند.
منبع:سبزپرس مرداد ۱۳۹۰
کدام سدهای ایران برای مواجهه با سیلاب آماده شدند؟
افزایش بیسابقه بارندگیها در ایران موجب شد میزان نزولات سال آبی جاری حدود ۱۷۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته و ۴۵ درصد نسبت به میانگین ۵۰ ساله افزایش داشته باشد که عمده این بارندگیها مربوط به مقاطع زمانی اخیر بوده که توانست ذخیره فعلی سدهای ایران را به ۵۱ میلیارد مترمکعب برساند.
شدت، مدت و وسعت بارندگیهای اخیر موجب بروز سیلابهای شدید شد تا جایی که این سیلابها به لحاظ وسعت حدود ۲۳ استان را درگیر کرد که به اعتقاد کارشناسان از این حیث بسیار بینظیر بوده است.
بر این اساس، نیمه نخست فروردینماه سال گذشته، تنها سه میلیمتر بارندگی در ایران به ثبت رسیده بود که این رقم در نیمه فروردینماه سال جاری بیش از ۵۷ میلیمتر بوده است. به تعبیری بارندگیهای نیمه فرودینماه امسال ۱۹ برابر مدت مشابه سال گذشته و حدود سه برابر میانگین بلندمدت بوده است؛ همچنین حدود ۴۰ درصد کل آب ورودی سدها در سال آبی جاری مربوط به ۲۰ روز ابتدایی فروردینماه ۹۸ بود.
اما تعداد سدهای مهم در حال بهرهبرداری ایران، حدود ۱۷۸ سد اعلام شده که ظرفیتی در حدود ۵۰ میلیارد مترمکعب دارند. مقادیر ورودی به سدها از ابتدای سال آبی تا تاریخ ۲۰ فروردینماه، معادل ۵۱.۱ میلیارد مترمکعب است که ظاهراً مقادیر ورودی نسبت به سال گذشته در بازه زمانی مشابه، ۲۶۸ درصد افزایش داشته است.
همچنین به گفته رئیس گروه بهرهبرداری از سدهای کشور، مقادیر خروجی از سدها از ابتدای سال آبی تا تاریخ ۲۰ فروردین ماه معادل ۳۲.۸ میلیارد مترمکعب ثبت شده و مقادیر خروجی نسبت به سال گذشته در بازه زمانی مشابه ۱۴۳ درصد افزایش داشته است.
عسکرینژاد با تاکید به این مساله که درصد پرشدگی مخازن سدها در تاریخ ۲۰ فروردین ماه حدود ۷۶ درصد تخمین زده شد، اظهار کرد: موجودی مخازن نسبت به هفته گذشته ۷ میلیارد مترمکعب افزایش داشته است. همچنین تعداد سدهایی که بیش از ۹۰ درصد پرشدگی دارند، ۷۲ سد و تعداد سدهایی که کمتر از ۴۰ درصد پرشدگی دارند، ۳۳ سد است.
نقش چشمگیر سدها در کاهش خسارات سیلاب اخیر
اما به گفته وزیر نیرو، تمامی سدهای ایران در وضعیت کاملاً پایدار هستند؛ به طوری که تمامی سدهای بزرگ و مهم به ویژه در استان خوزستان که در معرض سیلابهای ورودی قابل ملاحظهای هستند، به صورت شبانه روز در حال پایشاند و تمامی اطلاعات ثبت شده در مراکز پایش، از وضعیت مناسب و مطلوب سدها حاکی است و از این حیث، جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.
بر این اساس، اکنون افزایش ۶۲ درصدی حجم آب موجود در مخازن سدها نسبت به مدت مشابه سال گذشته را شاهدیم و حدود ۷۶ درصد مخازن سدهای ایران نیز پر است و بخشی از مخازن سدها نیز برای کنترل سیلابهای پیشرو خالی نگه داشته شده است.
با این حال اردکانیان با تاکید بر اینکه سدها به لحاظ پایداری در شرایط مناسبی قرار دارند، درباره آمادگی سدها برای مواجه با سیلابهای پیشرو گفته است: در حال حاضر آمادگی کاملی وجود دارد تا نه این بارشها بلکه میلیاردها مترمکعب آب ناشی از ذوب شدن برفهای فراوانی که در ارتفاعات باریده است و در فصل بهار با افزایش دما به مرور ذوب و جاری خواهند شد را در مخازن سدهای بزرگ تسکین بدهیم.
دلیل باز نشدن دریچه سدها
از سوی دیگر اما طی روزها گذشته این سوال مطرح بود که چرا وزارت نیرو سدها را زودتر باز نکرد و آیا نمیتوانست در این حوزه مدیریت بهتری داشته باشد؟ در این باره، «مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل» اظهار کرد: مبنای مدیریت سازهها تنها پیشبینی هواشناسی نیست، چرا که بعضاً شاهد خطاهایی در پیشبینی سازمان هواشناسی هستیم. علاوه بر این باید گفت که پیشبینیهایی که صورت میگیرد، احتمالی است و متأسفانه ما هشدار قطعی سیل نداریم.
«جعفرزاده» با بیان اینکه حتی اگر هشدار قطعی سیل نیز وجود داشته باشد، نمیتوان در زمان ۴۸ یا ۷۲ ساعت آب زیادی را از سدها تخلیه کرد، چرا که تخلیه سدها بسیار بالا است و نیاز به زمان بیشتری دارد گفت البته وزارت نیرو بحثهای مربوط به مدلهای بارش پیشبینی و موضوعات تحلیلی در حوزه آب و هوا را دنبال میکند؛ با این وجود تصمیم گیری تابع شرایط مختلفی است که باید با دقت انجام شود.
به گفته وی، علاوه بر این مساله باید در نظر گرفت که گاهی سیلابها در فصل تابستان اتفاق میافتد، اما این بار سیلابها در زمانی اتفاق افتاد که معمولاً در این بازه زمانی به دنبال ذخیره آب کشاورزی هستیم و باید با دقت بسیار بالایی مدیریت سدها انجام شود.
همچنین این سوال هم وجود دارد که اوضاع آمادگی سدها برای مواجهه با سیلاب احتمالی در آینده چطور است؟ تاکنون درباره آمادگی سدها در خوزستان برای مواجه با سیلابهای ورودی به این استان، اینگونه اعلام شده که تیمهای محاسباتی با استفاده از مدلهای ریاضی موجود و به اتکای سیستمهای اندازهگیری دقیق و متعددی که در تمامی مناطق، سرشاخهها و ایستگاههای مختلف مستقر هستند، اطلاعات را به مرکز مانیتورینگ سازمان آب و برق خوزستان منعکس میکنند و مجموعهای از بهترین متخصصان مشغول پایش سیستم هستند تا دستورات به صورت آنلاین به بهرهبرداران داده شود.
به گفته مسؤولان، در دهههای گذشته بیش از ۳۳۰ سیل بزرگ در استان خوزستان رخ داده است که به دلیل عدم آمادگی رودخانهها، متأسفانه خسارتهای جانی وسیعی به همراه داشته است و در مسیرهای طولانی رودخانههای استان حجم زیادی از این سیلاب به اطراف سرازیر شده و دشتها و روستاهای وسیعی را به زیر آب میبرد. اما در شرایط فعلی به لحاظ آمادگیهای موجود و دیوارههای که ساخته شده، بخش قابل توجهی از سیلاب در مسیر رودخانه به سمت جنوب سرریز میشود که همین امر موجب افزایش حجم آب در مسیر اهواز شده است.
سد «سیمره»ایلام
سد سیمره یکی از سرشاخههای حوضه کرخه است؛ حوضه کرخه دو سرشاخه اصلی دارد که شامل رودخانه سیمره و رودخانه کشکان میشود و سدی که روی رودخانه سیمره ساخته شده، حدود چهار سال پیش آبگیری و افتتاح شده است.
با توجه به بارشهای کمسابقه اخیر در غرب کشور، سد سیمره در استان ایلام توانست حجم بالایی از سیلابهای بالادست حوضه آبریز این سد را کنترل و از ورود سیلابهای مخرب به استانهای لرستان و خوزستان جلوگیری کند.
در حال حاضر سد سیمره به گفته مدیرعامل شرکت مدیریت آب ایران در پایداری کامل قرار دارد و تمهیداتی را برای ذخیرهسازی و خروجی آب از این سد در نظر گرفته شده است.
به گفته «محمد حاجرسولیها» به دلیل اینکه ١٥ سال است در شرایط بحران آب قرار داریم و آورد چندانی را از این حوضه شاهد نبودیم، همچنین به دلیل بحث تملک در بالادست آبگیری، تراز نرمال سد از ۷۲۳ متر به ۷۰۴ متر کاهش پیدا کرد. اما با توجه به شرایط آبی در سالهای گذشته میزان منابع و مصارف نیز طبق همین میزان تنظیم شد و سیلی که اخیراً اتفاق افتاد، در واقع شرایط اضطراری را به وجود آورد و موجب شد که آورده سد سیمره افزایش موقتی پیدا کند.
به گفته او در واقع با توجه به اینکه سیلابهای کرخه دو مرتبه پشتسر هم اتفاق افتاد که تصمیم گرفتیم تا تراز سد را از ۷۰۸ متر به ۷۱۶ متر افزایش دهیم و که از این طریق بتوانیم ۶۰۰ میلیون متر مکعب بر حجم مخزن این سد اضافه کنیم. اما در حال حاضر وضعیت سد سیمره، کرخه و تمام سدهای حوضه کارون و دز کاملاً نرمال است و هیچ مشکلی وجود ندارد.
سد کرخه
چندی پیش وزیر نیرو از تصمیم این وزارتخانه برای افزایش حجم نگهداری آب در سد سیمره به منظور کاهش فشار بر سد کرخه خبر داده و گفته بود: اتفاق خوبی که ما را مجاب کرد به این تجدید نظر با حمایتهای دولت و پشتیبانیهای معاون اول رئیس جمهور، وزیر کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه و ان شاالله استاندار خوزستان که ما بتوانیم به صورت موقتی حجم نگهداری آب در مخزن سیمره را افزایش داده و فشار روی کرخه را کم بکنیم و با کاهش این فشار امکان کاهش خروجی را داشته باشیم که به این تصمیم رسیدیم.
با این که حوضه آبریز کارون بزرگ، ۵۲ برابر سال گذشته بارندگی داشته است، سد کرخه نیز در طی این مدت توانسته است سیلابی با پیک لحظهای ۸۴۰۰ مترمکعب در ثانیه را مهار کرده و مانع از بروز خسارتهای بسیار جدی در پایین دست شود.
با این حال اکنون مشکلات و شرایط دشواری در استان خوزستان وجود دارد، اما با این حال تشدید بارندگیهای اخیر موجب شده تاحدود ۸.۵ میلیارد مترمکعب سیلاب وارد مخزن سد شده و ذخیره فعلی کرخه به بیش از ۶ میلیارد مترمکعب برسد که این رقم حدود ۳۴ برابر سد کرج است، سد دز هم ۲.۵ میلیارد متر مکعب، گتوند ۴.۴ میلیارد متر مکعب، شهید عباسپور ۲.۴ میلیارد مترمکعب، کارون سه ۲.۶، کارون چهار ۲.۱ میلیارد مترمکعب آب ذخیره شده و سد سیمره که اخیراً به نفع سد کرخه افزایش حجم داده شد، در کنترل سیلاب نقش تعیین کنندهای داشتند.
اما در حال حاضر سد کرخه در پایداری کامل قرار دارد و به تاکید مسؤولان، شایعاتی که در فضای مجازی مبنی بر ترک خوردن این سد و یا اوضاع نابهسامان در این سد یا سدهای دیگر همچون گتوند و سیمره منتشر میشود، صحت ندارد.
سد «گتوند»
سدّ گُتوَند عُلیا یکی از بزرگترین سدهای ایران بر روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران است که در فاصله ۳۸۰ کیلومتری از ریزشگاه رودخانه کارون، در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهر شوشتر و در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر گتوند در استان خوزستان قرار دارد. هدف از احداث سد و نیروگاه گتوند، تأمین بخشی از برق مورد نیاز ایران و کنترل سیلابهای فصلی کارون و نیز تنظیم آب کشاورزی پاییندست اعلام شده بود.
بحث وجود گنبدها و رگههای نمکی در اطراف محل آبگیری سد موضوعی بود که پس از آبگیری سد به زیر آب رفته و منجر به افزایش شوری آب در پاییندست این سد شد. اما در خصوص خبر منتشر شده مبنی بر انتقال نمک سد گتوند در پی سیلابهای اخیر به کارون، از سوی مسؤولان مربوطه اعلام شد که طبق تصمیمی که در خصوص سد گتوند گرفته شده تنها موضوع تخلیه تحتانی مطرح است و این موضوع صحت ندارد.ماجرای عجیب سدسازی«گتوند»رادرادامه آورده ام.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:سدی که بحران ساز شد درماجرای بحران آبی خوزستان اواخرتیرماه ۱۴۰۰ماجرای عجیب سدسازی«گتوند»رادرادامه آورده ام.
اتمام ترمیم سیلبند سوسنگرد - بستان در خوزستان
معاون نظارت بر بهرهبرداری آبفای استان تهران از اتمام ترمیم سیلبند حد فاصل سوسنگرد و بستان در استان خوزستان تا پایان روز دوشنبه خبر داده است.
به گفته محمدرضا کرمینژاد حجم قابل توجهی از ترمیم سیلبند انجام شده و عرض شکستگی سیلبند حدود ۱۲۰ متر بود که اکنون نزدیک به ۹۵ متر آن ترمیم شده است.
این سیلبند شش روز پیش به دلیل حجم آبی که از کرخه آمده، قطع شده است و حجم بسیار زیادی از آب به زمینهای پاییندست آن وارد شده که هم زمینهای کشاورزی را از حیز انتفاع خارج کرده و هم جاده را زیر سیل برده است. فشار و سرعت، حجم و عمق آب بسیار بالا بوده است.
سد دز
حجم سد دز حدود ۲.۵ میلیارد مترمکعب اعلام شد ولی این سازه توانسته است در پی سیلابهای اخیر حدود ۹ میلیارد مترمکعب آب ورودی را در مخزن خود مدیریت و سه برابر حجم مخزن خود خروجی داشته باشد.
سدهای استان گلستان : بوستان، وشمگیر، گلستان
درباره سیلاب استان گلستان، میزان آب خالص ورودی به سدهای "بوستان"، "گلستان" و "وشمگیر" در این استان در کل سال آبی ۹۷-۹۶ (سال آبی گذشته) ۸۱ میلیون مترمکعب بوده، اما بنا بر اعلام وزارت نیرو، از اول مهر ۹۷ تا بیستم فروردین ۹۸ که بخشی از سال است، ۴۳۹ میلیون متر مکعب معادل بیش از ۵ برابر در این مدت ورودی به سدهای استان صورت گرفته است.
یکی از موضوعات قابل طرح، ظرفیت مخازن سدهاست و به گفته کارشناسان اگر در بارشهای اخیر در استان لرستان به اندازه کافی سد وجود داشت، این مشکل بهوجود نمیآمد.
سدهای تهران
در پی تشدید بارندگیهای اخیر در استان حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب سیلاب وارد سدهای استان تهران شده که بخش اعظمی از پیک این سیلاب در سدهای لتیان، امیرکبیر، طالقان و ماملو مهار شده است. همچنین با توجه به اطلاعرسانی قبلی در استان و شهر تهران سدهای پنجگانه تهران توانستهاند در موج اول بارندگیها به خوبی عمل کرده و سیلابهای ورودی را کنترل کنند.
بنا بر اعلام وزارت نیرو، در حال حاضر هم ۲۶۰ میلیون مترمکعب از ظرفیت مخازن سدهای استان برای موج دوم بارندگیها و مهار سیلابهای پیشرو خالی نگه داشته شده است. با توجه به شروع موج دوم بارندگیها، تیمهای عملیاتی آب منطقهای و شهرداری تهران در حال لایروبی گسترده و تخریب بناهای غیرمجاز در حریم رودخانههای شمالی و غربی تهران همچون کن و آهار هستند تا در نقاطی که امکان مهار سیلاب از طریق سدها وجود ندارد مشکل خاصی پیش نیاید.
سد کرج
ظاهراً پیش از شروع بارشها با مطالعات دقیق از حوزههای بالادستی تخلیه و تنظیم آب مخزن در سد کرج انجام شده و به گفته داوود نجفیان - مدیرعامل شرکت آب منطقهای البرز - در حال حاضر هیچ نگرانی در خصوص دو سد کرج و طالقان وجود ندارد.
وی ادامه داد: در زمان بارشها شاهد شایعاتی در خصوص سرریز شدن سد بودیم و اکنون هم چنین موضوعاتی مطرح میشود اما واقعیت این است که سد کرج در حال حاضر چهار درصد بیش از مدت مشابه سال گذشته ذخیره دارد.
در هر حال شرایط در دو سد طالقان و کرج نرمال و عادی اعلام شده و اکنون سد کرج ۱۲۵ میلیون مترمکعب ذخیره دارد و سد طالقان هم با ۳۶۰ میلیون مترمکعب ذخیره، ۲۴ درصد بیش از مدت مشابه سال گذشته آبگیری شده است.
سدهای آذربایجان غربی
بنا بر اعلام، در فروردینماه سال جاری ۵۶۰ میلیون متر مکعب آب از سدهای استان به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شده است.
اما در جریان بارشهای سیلآسا و مخرب اخیر در راستای مدیریت سیل در این استان اعلام شد که اقدامات وسیع و گستردهای در سطح استان برای مقابله با سیلابها در نقاط حادثهخیز بهعمل آمده که میتوان به لایروبی ۷۴ کیلومتر از رودخانههای استان در نقاط آسیبپذیر در ۱۰ روز اول سال جاری اشاره کرد.
به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقهای آذربایجان غربی، نتیجه این اقدامات باعث جلوگیری از بروز سیلاب و آسیبرسانی به زیر ساختهای مهم و تأسیسات در شهرستانهای ارومیه، مهاباد، میاندوآب، شاهین دژ، نقده، بوکان و سلماس شد.
سد «سفیدرود»گیلان
با توجه به شرایط بارندگی و وضعیت مناسب جوی که حوضه آبریز سد سفید رود داشته، تاکنون یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب ذخیره سازی در سفیدرود انجام شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش حدود ۳۰ درصدی را نشان میدهد. این سد سال گذشته در نهایت آبگیری به سر ریز نرسید ولی در سال جاری به آستانه سر ریز رسیده است.
وحید خرمی - مدیرعامل آب منطقهای گیلان - میزان ورودی آب به سد سفید رود را حدود ۶۰۰ متر مکعب بر ثانیه اعلام کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش قابل توجه ۱۰ برابری داشته و تاکید کرد: هر ساله در فروردین ماه با توجه به پوشش برفی حوضه بالادست سفیدرود و همچنین بارشها باعث بوجود آمدن سیلاب میشود که یکی از ماهیتهای کاری سد سفید رود هم کنترل سیلاب است، بنابراین در اسفند ماه با توجه به پیشبینیهای جوی، ۲۰ درصد از ظرفیت سد سفید رود جهت کنترل سیلاب آزاد گذاشته شده بود و این باعث شد در اولین سیلاب در سوم فروردین ماه و همچنین بعد از آن بدون هیچ مشکلی سیلاب را کنترل کنیم و این باعث شد همشهریان در پایاب و بالا دست سد سفید رود متوجه هیچ گونه مشکلی نشوند.
به گفته او قطعاً در سفید رود، سیلابهای بعدی را هم مدیریت خواهیم کرد و ذکر این نکته که سد سفید رود بعد از رسیدن به نقطه سر ریز به معنای اتمام ظرفیت آن نیست بلکه میتوانیم تا ارتفاع ۴ متر بالاتر از نقطه سر ریز، آب را ذخیره نمائیم بنابراین نگران سیلابهای پیش رو نیستیم.
همچنین درباره مقاومت سازه سد سفید رود هم اعلام شده که با توجه به سالیان متمادی تجربه خدمت در سد سفید رود این سد، مطمئنترین حالت مقاومت را دارد و با مدیریت آبیاری که در آن برنامهریزی شده هیچ گونه مشکلی بوجود نخواهد آمد.
سد «دوستی» خراسان رضوی
از سوی دیگر، به گفته مدیرعامل آب منطقهای خراسان رضوی، ۶۶ درصد از حجم مخازن سدهای خراسان رضوی خالی است و با توجه به پیشبینی سازمان هواشناسی مبنی بر بارشهای شدید در استان و وقوع سیلاب در افغانستان، آمادگی کاملی برای کنترل سیلابهای پیشرو در سدهای استان وجود دارد.
«محمد علایی» با اشاره به اینکه میزان بارندگیهای استان از ابتدای سال آبی تاکنون به ۲۰۰ میلیمتر رسیده است، گفته است که این رقم در مقایسه با ۶۴ میلیمتر بارندگی سال گذشته استان، حدود ۲۱۳ درصد و در مقایسه با ۱۴۴ میلیمتر بارندگی مدت متوسط بلندمدت حدود ۴۰ درصد افزایش داشته است.
اما اعلام شده که ۳۴ درصد از حجم مخزن سدهای استان خراسان رضوی پر شده است؛ از میان ظرفیت یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون مترمکعبی مخازن سدهای استان، رقمی در حدود ۵۲۰ میلیون مترمکعب آن تاکنون پرشده است و بیش از یک میلیارد مترمکعب از حجم مخازن سدهای استان خالی است.
سد «بافت» کرمان
همچنین ۲۲ فروردین ماه اعلام شد که به منظور مدیریت آب ورودی و خروجی سد بافت، دریچه تخلیه کننده تحتانی این سد به تدریج در حال باز شدن است.
در این باره مدیرعامل شرکت آب منطقهای کرمان با اعلام باز شدن دریچههای تخلیه کف سد بافت از هشدار خودداری از نزدیک شدن به سد بافت خبر داد و درباره شرایط دیگر سدهای استان کرمان پس از بارندگیهای اخیر گفت: سد شهرستان جیرفت هم اکنون ۱۹۸ میلیون مترمکعب آب در پشت آن ذخیره شده و جای نگرانی پیرامون سدهای استان کرمان وجود ندارد.
اما حجم مخزن سد بافت نیز ۴۰ میلیون مترمکعب است که ۳۲ میلیون مترمکعب آب دارد و مسؤولان درصددند ۱۰ میلیون مترمکعب از ظرفیت آن را برای بارندگیهای اخیر نگه دارند و حجم آن را به ۳۰ میلیون مترمکعب کاهش دهند.
سدهای کرمان: جیرفت ، نساء ،سیرجان
اما درباره آخرین وضعیت سدهای جیرفت، نساء و سیرجان گفته شده که در حال حاضر ظرفیت خالی سد جیرفت در استان کرمان ۱۴۰ میلیون مترمکعب است.
بنا بر اعلام وزارت نیرو، در استان کرمان چهار سد در حال بهرهبرداری است؛ ۳۳۶ میلیون مترمکعب آب حجم مخزن سد جیرفت است که ۱۹۶ میلیون مترمکعب آب ذخیره شده دارد و ۱۴۰ میلیون مترمکعب آن خالی است.
سد نساء بم هم ۱۶۸ میلیون مترمکعب ظرفیت دارد و اکنون حجم آب ذخیره شده در این سد، ۱۳۸ میلیون مترمکعب است که ۳۰ میلیون مترمکعب ظرفیت خالی دارد و بر اساس پیشبینی بارشها تصمیم بر این شده با خروجیهای برنامهریزی شده حجم آن به ۱۳۰ میلیون متر مکعب رسانده شود. همچنین سد سیرجان ۳۸ میلیون متر مکعب ظرفیت دارد که ۱۱ میلیون مترمکعب آبگیری شده و آمادگی ذخیره آورد جدید ناشی از بارشهای آتی را دارد.
اما درباره سایر سدها نیز، سیلاب اخیر موجب شد که میزان ورودی به برخی از سدها افزایش پیدا کند؛ به گونهای که در حال حاضر سد بوکان حدود ۱۶۰ میلیون مترمکعب، زایندهرود ۱۱۵ میلیون مترمکعب، دوستی ۵۱ میلیون مترمکعب ورودی داشتند. همچنین سدهای استان هرمزگان نیز ۲۵ میلیون مترمکعب ورودی داشتهاند. علاوه بر این، ورودی سد کوثر که یکی از سدهای مهم در کشور است و وظیفه تأمین آب پنج استان را به عهده دارد، در پی سیلاب اخیر ۹۰ میلیون مترمکعب بوده است.
سدهای استان سیستان و بلوچستان
مدیرعامل شرکت آب منطقهای سیستان و بلوچستان با اشاره به آمادگی برای کنترل سیلابهای احتمالی در استان گفته است: با توجه به بارندگیهای صورت گرفته تمهیدات لازم برای کنترل سیلاب در استان اندیشیده شده و شرایط سدها و تأسیسات تحت کنترل است.
اتابک جعفری با بیان اینکه تاکنون ۵۴ درصد از حجم مخازن سدهای استان پر شده است، ادامه داد: در دو روز اخیر ۶۰ میلیون متر مکعب در ۷ سد مخزنی استان ذخیرهسازی شده که این میزان ورودی، حجم فعلی سدهای استان را نسبت به سال آبی قبل ۳۹ درصد افزایش داده است.
وی با بیان اینکه سیلاب پیشبینی شده در منطقه سیستان واصل نشده، اما تمهیدات لازم مطابق اخطاریههای وزارت نیرو صورت پذیرفته است، افزود: میزان متوسط بارندگی از ابتدای سال آبی نسبت به سال قبل ٤٣٣ درصد و نسبت به متوسط بلندمدت ۶.۵ درصد افزایش یافته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای سیستان و بلوچستان تصریح کرد: بیشترین میزان بارندگی در حوزه شهرستان نیکشهر به میزان ۸۳ میلیمتر انجام شده و با توجه به ورودی سدها و بارشهای اخیر تاکنون نیازی به رهاسازی آب از سدها نبوده است.
با تمام این اوصاف، برخی کارشناسان درباره چگونگی عملکرد سدها در کنترل و مهار سیل معتقدند سدها در این زمینه تنها نقش مسکنی را دارند که در «پیک» سیل آن را کنترل و پس از سر ریز شدن، دوباره آب را به پایین دست رها میکنند، بنابراین تنها راهکار درمانی حکمرانی بر حوضه آبخیز، حفظ جنگلها و مراتع و قرار گرفتن صنعت و کشاورزی در جای درست خود است.
همچنین در حال حاضر مدام صحبت میشود که سدها کشور را نجات دادند اما به عقیده برخی تحلیلگران، سدها تنها وقوع فاجعه را به تأخیر انداختند. بنابراین باید در سدسازیهای خود دقت کنیم که آن را چگونه، در چه مکانی و برای چه مصارفی میسازیم. متأسفانه سالانه ۲.۵ میلیارد تن خاک از دست میرود و در حوضههای آبخیز نیز آبهای زلالی را به دلیل عدم مدیریت از دست میدهیم. حل تمام این مشکلات با مدیریت جامع حوضه آبخیز امکانپذیر است./۲۷ فروردین ۱۳۹۸ایسنا
ماجرای سدسازی در ایران
ماجرای سدسازی در ایران از سالهای پایانی دهه ۲۰ آغاز شد و تاکنون ۱۷۲ سد ملی در سطح ایران به بهرهبرداری رسیده و قرار شده است که تا سال ۱۴۰۰ این تعداد به ۲۱۴ سد افزایش یابد این در شرایطی است که در گذشته روند سدسازی بسیار کند بود؛ بهگونهای که در دولتهای اول و دوم تنها یک سد، در دولت سوم سه سد و در دولت پنجم نیز دو سد به بهرهبرداری رسید اما از دولت ششم و هفتم میتوان بهعنوان دولتهای میانهرو در سدسازی یاد کرد؛ چراکه در هر کدام از آنها ۱۳ سد به بهرهبرداری رسید.
پس از دولت ششم، کشور با حجم وسیع سدسازی روبهرو بود؛ بهطوری که تنها در دولت هشتم ۳۵ سد به مدار بهرهبرداری وارد شد. در ادامه این روند، در دولت بعد یعنی دولت نهم، از اول مهرماه سال ۱۳۸۴ تا پایان شهریور سال ۱۳۸۸ بالغ بر ۱۸ سد بهبهرهبرداری رسید اما قله سدسازی در دولت دهم و با تعداد ۳۹ سد قرار داشت. پس از آن، دولت تدبیر و امید، بهطور جدی در بحث سدسازی مورد انتقاد قرار گرفت و همین مساله موجب شد که تعداد سدهای بهرهبرداری شده در این دولت، با کاهش روبهرو شود و دولت یازدهم ۲۵ سد و دولت دوازدهم نیز تنها سه سد را بهبهرهبرداری برساند.
۴۳ سد تا پایان برنامه ششم بهرهبرداری میشود
اما درمجموع طی این سالها ۱۷۲ سد به ظرفیت ۵۱ هزار و ۷۶۵ میلیون مترمکعب بهبهرهبرداری رسید و بر اساس برنامهریزیهای صورت گرفته، اکنون ۶۷۲ سد در دست بهرهبرداری، ۱۲۰ سد در دست ساخت و ۱۷۶ سد در دست مطالعه قرار دارد. این موضوع به این معناست که تا پایان برنامه ششم، تعداد سدهای ساخته شده در دولت دوازدهم نیز افزایش چشمگیری خواهد یافت؛ چراکه بر اساس عملکرد اهداف تعیین شده، بر اساس سند تفصیلی برنامه ششم توسعه و در سرفصل برنامه تأمین آب، ظرفیت آب تنظیمی سدها (غیرمرزی) مقرر شده است که در طول برنامه، ۱۴۰۱ میلیون مترمکعب اضافه شود که در سال ۱۳۹۶، این هدف ۱۳۲ میلیون مترمکعب بوده و عملکرد این فعالیت بالغ بر ۱۱۲ میلیون مترمکعب بوده است.
همچنین در ظرفیت آب تنظیمی سدها (مرزی) مقرر شده که در طول سالهای برنامه ششم توسعه، ۲۸۵۷ میلیون مترمکعب ظرفیت تنظیم اضافه شود که در سال ۱۳۹۶، این هدف، ۳۱۴ میلیون مترمکعب بوده و عملکرد هم بالغ بر ۲۲۸ میلیون مترمکعب اعلام شده است.
آمار سد ملی به ۲۱۴ مورد میرسد
بهطور کلی و طبق اعلام وزارت نیرو، از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۲ تعداد ۱۲۵ سد بزرگ و از سال ۱۳۹۲ تا امروز حدود ۳۷ سد ملی اضافه شد و طبق برنامه تا سال ۱۴۰۰ به این عدد در پایان دولت اضافه میشود؛ به این ترتیب که در مدت هشت سال ۷۰ سد ملی به بهره برداری خواهد رسید و آمار سد ملی به ۲۱۴ مورد میرسد.
در این راستا رضا اردکانیان - وزیر نیرو - در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه وضع سدسازی در کشور با وجود انتقادات سالهای گذشته به موضوع سدسازی چگونه است؟ گفت: بیش از ۴۷ هزار سد بزرگ در دنیا وجود دارد که نیمی از آن در چین است و بخش قابل توجهی در نیمه دوم قرن بیستم ساخته شده است و کشورهای معدودی هستند که سدسازیهایشان را در قرن ۲۱ آغاز کرده اند.
وی با بیان اینکه ما ته جدول هستیم که در سالهای جنگ تحمیلی، ساخت و ساز سد را محدود کرده بودیم، گفت: در سال ۱۳۵۷ تعداد ۱۹ سد ملی ساخته شد. آن زمان وقتی وارد عرصه سدسازی شدیم، سراغ سدهای بزرگ رفتیم که با یک سد حجم زیادی از آب را جمع آوری کند.
سد سازی باید با هدف کنترل سیلاب باشد
وی در این باره به ایسنا گفت: اگر تاکنون گفته میشد سدسازی باید با هدف تامین آب شرب، کشاورزی، تولید برق و کنترل سیلاب صورت بگیرد، اکنون باید وارد این مسیر شویم که سدسازی را با هدف کنترل سیلاب انجام دهیم و اینکه گفته میشود بارندگیهای یکساله سدها را پر نکرده و سدسازی بیفایده است! دیگر نباید مانع کار باشد زیرا ما جیره منابع آبیمان را در هر سال دریافت نمیکنیم و ممکن است هر چند سال یکبار این سهمیّه در اختیارمان قرار گیرد. به همین دلیل باید ظرفیتهای ذخیرهسازی را در اختیار داشته باشیم.
وی افزود: بهطور مثال سد کارون ۳ در دهه ۸۰ تکمیل و آبگیری شد و در همان دهه نیز به بهرهبرداری رسید و در همان زمان، سیلاب وسیعی در حوزه کارون بزرگ رخ داد و این سد همچون یک مخزن بزرگ توانست سه میلیارد مترمکعب آب شیرین را در خود جای دهد و از خسارات جانی وسیع جلوگیری کند و همچنین به موجب آن هشت واحد تولید برق ۲۵۰ مگاواتی وارد مدار شد و شاهد توان تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق بودیم. امسال نیز در سیستان و بلوچستان توانستیم مدیریت مناسبی داشته باشیم، به گونهای که اقدامات موثری در این راستا انجام شد و اگر این اقدامات صورت نمیگرفت، قطعا میزان خسارات سیلاب بیش از این میزان بود.
صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور در حوزه سدسازی و نیروگاهسازی
همچنین بهروز مرادی -مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران - درخصوص تغییر رویکرد سدسازی در کشور، به ایسنا گفت: سدهایی که تا کنون ساخته شداند، در مدیریت سیلاب نقش ویژهای داشتهاند و اکنون شرایط بهگونهای است که باید رویکردها نسبت به سدسازی تغییر کند.
برای روانآبهایی که وارد دریای عمان و خلیج فارس میشوند، به گفته مرادی از قدیم برنامههایی داشتهایم، اما باید سدهای دیگری ساخته شود تا کلیه روانآبهایی که از منطقه سیستان و بلوچستان و هرمزگان خارج میشود را کنترل کند.
تودیع «چیت چیان» معارفه «اردکانیان »در وزارت نیرو ۹ آبان ۱۳۹۶
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با بیان اینکه برای ایجاد سدها و مخازن بزرگ همچون سد بختیاری به اعتبارات سنگینی نیاز داریم، گفت: برای این مساله مذاکراتی را با کشورهای خارجی داشتهایم که بتوانیم این طرحها را با استفاده از فاینانس خارجی تامین مالی کنیم و به محض اینکه منابع مالی آن مهیا شود این طرحها را وارد مرحلهی اجرایی خواهند کرد.
وی با اشاره به اقداماتی که برای سدها صورت گرفته است، ادامه داد: بحث گردشگری روی سدها، مهار روان آبها و ایجاد سدها با هدف مهار سیلاب از جمله برنامههایی است که اکنون در دست اجرا داریم، اما برای اینکه چند سد دیگر باید در کشور ساخته شوند، باید مطالعاتی صورت گیرد تا بتوان در این باره اطلاعات دقیقی را ارائه کرد. در استان لرستان که یک منطقه سیلخیز است، دو سد در دست مطالعه قرار دارد که باید برای مهار سیلاب این دو سد را ایجاد کنیم.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران با اشاره به صدور خدمات فنی و مهندسی به خارج از کشور در حوزه سدسازی و نیروگاهسازی، اظهار کرد: این مساله را با توجه به قابلیتهای بسیار بالایی که کشور در این دو صنعت دارد، در پیش گرفتهایم و با کشورهای منطقه نیز برای این مساله وارد مذاکره شدهایم.
مرادی در پاسخ به این سوال که برای مهار سیلاب چه تعداد سد باید در کشور ساخته شود، گفت: با توجه به اینکه بخشی از سدسازی در اختیار شرکت آب نیرو قرار دارد و شرکت آب منطقهای در این حوزه فعال است، نمیتوان عدد دقیقی اعلام کرد اما اکنون ۲۰ ساختار را در دست بررسی داریم که مطالعات آن در فاز یک قرار گرفته است و در بخش شناخت نیز همین مقدار در دستور کار قرار دارد که منتظر اخذ مجوزهای زیست محیطی آن هستیم./۲۷ بهمن ۱۳۹۸ایسنا
سدهای کشورتوضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:قسمتی از گزارش سایت تابناک ۲۴ آذر ۱۳۹۰
«سد گتوند علیا» بلندترین سد خاکی کشور با ۱۸۲ متر ارتفاع از نوع سنگ ریزه ای با هسته ای رسی دارای حجم کل مخزن ۴.۵ میلیارد متر مکعب است. این سد عمیق ترین دیوار خاکی آب بند با وسعت ۴۲ هزار متر مربع در جهان را به خود اختصاص داده است. سیستم ترکیبی دیوار آب بند سد گتوند علیا منحصر به فرد است. همچنین طویل ترین تونل های آبرسان نیروگاه را با طول ۲٧ کیلومتر دارد. ضمن اینکه نیرگاه برق آبی گتوند علیا بیشترین تولید برق در کشور را یعنی سالانه ۴ هزار و ۲۵۰ گیگاوات انرژی برق آبی خواهد داشت.
«سد گتوند» پر هزینه ترین سد کشور است. و مخزن آن گنجایش ۵ میلیارد متر مکعب، معادل ۲۸ برابر سد کرج در استان تهران را دارا می باشد. از جمله مشخصات عمومی پروژه ۲۹ میلیون متر مکعب سنگ برداری و خاکبرداری، ۲۸.۵ میلیون متر مکعب خاکبرداری بدنه، ۱.۴ میلیون متر مکعب عملیات بتن ریزی، ۱.۸۵ میلیون متر مکعب حفاری زیرزمینی، در این پروژه صورت گرفته و ٧۴۰ هزار متر طول تزریق آب بند و تحکیمی و همچنین ۴۲ هزار متر مربع دیوار آب بند است.
تونل های آب رسان نیروگاه به طول ۲٧ کیلومتر احداث شده است. سد گتوند، پس از ساخت، دومین مخزن آبی ایران پس از کرخه و بزرگترین مخزن آبی بر روی کارون خواهد شد. این سد در بین سدهای ساختهشده و در دست ساخت بر روی کارون، از همه پاییندستتر قرار دارد.
اینهمه تعجیل در افتتاح یک طرح خسارتبار؛ چرا؟ آقای احمدی نژاد در پنج شنبه، ۶ مرداد ۱۳۹۰ برای آغاز آبگیری سد به کارگاه آمد و آبگیری آغاز شد.
سه روز بعد، آب از پتوی رسی رد شدو نمک های ناحیه زیرین دیوار حائل، در آب حل شد و دیوار حائل، نشست کرد.
این در حالی بود که از دو سال پیش اعتراضهای رسانهای و کارشناسی مبنی بر وجود معادن نمک در مخزن سد، موجب ایجاد تردید در بهرهبرداری از آن شده بود.
این مساله موجب میشد آب شیرین کارون پس از تجمع در پشت سد، به صورت آب شور از سد خارج شود.
پیامدهای فاجعهبار این مساله بر زمینهای پایین سد آشکار بود.
همان زمان سناریوی مربوط به احتمال وجود نمک به مشاور طرح یعنی شرکت دی . اچ . آی (DHI)دانمارک داده شد. شرکت دی اچ آی اقدام به نمونه برداری از نمک در اعماق مختلف نمود تا درجه خلوص ومیزان انحلال آن را در آزمایشگاه بدست آورد. نظریه کتبی مشاور که تقدیم آب نیرو شد،
حاکی از آن است که آب در سناریوهای مختلف به درجات مختلف شور می شود. ماجرا مطالعات(DHI) رسانه ای شد و تاکنون نه از طرف آب نیرو و نه از طرف دی اچ آی تکذیب رسمی یا تلویحی و ضمنی نشده است. پس از مطالعات مشاور، شرکت راه حلی ارائه کرد:
گفتند بین دریاچه سد و کوه نمک، یک دیوار حائل یا پتوی رسی احداث می کنیم که خود مثل یک سد خاکی هسته رسی عمل می کند و مانع از انحلال نمک در آب می شود.
نمونه آزمایشگاهی دیوار حائل ساخته شد. به این ترتیب که مصالح بکار رفته در دیوار حائل، در ابعاد آزمایشگاهی کمپکت (فشرده) شد و به مدت ۲۴ ساعت در معرض آب قرار گرفت. ولی آزمایشها نشان می داد که نمک از دیوار حائل (پتوی رسی) عبور می کند و به مخزن سد وارد میشود.
مدیران آب نیرو، در این مرحله مدعی بودند که دیوار حائل، کارآمد است و آزمایش، گویا نبوده است پس روند احداث را آغاز کردند. سرانجام تصمیمی گرفتند آبگیری را تا تراز ۱۳۰ متر انجام دهند.
«پتوی رسی» تا این تراز ساخته شدو ادامه آن نیز در دست احداث بود. همانطور که قبلاً آزمایش نمونه آزمایشگاهی دیوار حائل نشان داده بود، نمک های ناحیه زیرین دیوار حائل بصورت یک جاذب قوی عمل کرده و آب را جذب کردند و حل شدند. در نتیجه در تاریخ ۰۸/۰۵/۹۰ ترک های کوچ در دیوار حائل پدیدار شد.
در تاریخ ۰۹/۰۵/۹۰ ترکها تبدیل به حفره های کوچک در کف دیوار شد. در تاریخ ۱۰/۰۵/۹۰ چهار حفره به ابعادی دو برابر یک خودروی سواری در قسمت انتهایی باند دیواره حائل که پیمانکار آن شرکت کیانکار است، پدیدار شد که به سرعت، بصورت سطحی و نه عمقی ترمیم شد.
در تاریخ ۱۱/۰۵/۹۰ دیوار حائل بطور ناگهانی و به ارتفاع ۷ متر نشست کرد و حجم حفره ها به ویژه در قسمت ابتدای باند دیوار حائل که پیمانکارش سپاسد می باشد به حدی بود که ماشین آلان سنگین راه سازی نظیر لودر و بولدوزر نیز در معرض خطر سقوط بودند.
در نتیجه کارگاه تعطیل و تخلیه شد.
هم اکنون کارگاه دیوار حائل تعطیل میباشد و تدابیر شدید امنیتی در آن به اجرا گذاشته شده تا هر گونه عکسبرداری مقدور نباشد.
حال پرسش این است: اینهمه تعجیل در افتتاح یک طرح خسارتبار، چرا؟
مدیرکل محیط زیست خوزستان(تورج همتی )در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره موضوع سازندهای نمکی پشت سد گتوند گفت: باید به این نکته توجه داشت که پیش از آغاز ساخت یک سد، ابتدا در مجموعه سازمان حفاظت محیط زیست، فرایندی با عنوان «مطالعات ارزیابی اثرات زیستمحیطی سد» طی میشود. در این فرایند، فعالیتهای سد در آینده، شرایط و مشکلات زمین از نظر زمینشناسی و خاکشناسی و بسیاری از متغیرهای اکولوژیکی منطقه و پایداری آنها به طور کامل مورد بررسی قرار میگیرند. پس از انجام این مطالعات، موافقت، مخالفت و یا موافقت مشروط سازمان محیط زیست با ساخت سد، در کمسیونی تخصصی اعلام میشود.
همتی افزود: مسئلهای که وجود دارد این است که مشاور مجری سازنده سد گتوند در زمینه وجود سازندهای گچساران مطالعات مناسبی انجام نداد؛
طبیعتاً هر مشاوری که از طرف مجری یک پروژه انتخاب میشود سیاستهای مجری را دنبال میکند. این وظیفه مجری پروژه است که مشاور را توجیه کند تا در زمینه مسایل زیستمحیطی بیشتر مطالعه کند و وارد مسایل جزییتر شود. انجام این کار وظیفه سازمان حفاظت محیط زیست نیست. مطالعات زیستمحیطی باید جامعیت لازم را داشته باشد تا مسایلی که ممکن است در آینده تاثیری بر محیط زیست داشته باشند قابل پیشبینی شوند.
احتمال توقف طرح سد گتوند به دلیل شوری آب کارون «علی محمد شاعری» قائم مقام سازمان محیط زیست در حاشیه نشست یک روزه جایگاه برنامه پنجم توسعه در بخش پایش و مدیریت زیست محیطی در اهواز تصریح کرد:در صورت تغییر در کیفیت آب پائیندست رودخانه کارون، سازمان محیط زیست به وظایف قانونی خود عمل کرده و از مرحله دوم آبگیری سد گتوند علیا جلوگیری خواهد کرد.
در چند وقت گذشته نسبت به تغییر کیفیت آب رودخانه کارون در اثر انحلال سازند نمکی در دریاچه سد گتوند علیا هشدارهایی به وزارت نیرو و شرکت توانیر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست داده شده است.
قائم مقام سازمان محیط زیست در پاسخ به این سؤال« آیا با نزدیک شدن به فصل پائیز و احتمال بروز سیلاب در شرایط بحرانی ، امکان بالا رفتن شوری آب وجود دارد؟»
اظهار داشت: اعتقاد ما بر این است که در شرایط بحرانی و سیلابی افزایش ای سی اتفاق خواهد افتاد و شاهد شوری آب کارون خواهیم بود.
تا به حال گزارشی در خصوص افزایش شوری آب در زمان رهاسازی در پائین دست ارائه نشده و چنانچه بر اثر انحلال نمک در آب کارون در شرایط بحرانی قرار بگیریم سازمان حفاظت محیط زیست و بهداشت بر اساس وظایف قانونی خود از هر اقدامی که سلامت و بهداشت مردم را به خطر بیندازد جلوگیری میکند. این مقام مسئول گفت: در صورت مشاهده تغییرات کیفی آب، دریچههای تنظیمی سد گتوند مسدود و ازآبگیری مرحله دوم این سد جلوگیری میشود. در خصوص سد گتوند بررسیهای لازم انجام گرفته و نظرات به وزارت نیرو اعلام شده تا در جهت جلوگیری از خسارتهای احتمالی ناشی از ساخت سد در سازند نمکی و به حداقل رساندن آن اقدامات لازم انجام شود. شاعری یادآورشد: پایشهای مستمر و مداوم بویژه روی شوری و ای سی آب انجام و تغییرات به مراجع ذیربط اعلام میشود. سازمان محیط زیست پیگیر انجام تعهدات وزارت نیرو در خصوص طرح سد گتوند است تا وزارت نیرو در این حوزه به وظایف خود عمل کرده و از خطرات احتمالی پیشگیری کند.
وی با بیان اینکه اطلاعات کامل اقدامات وزارت نیرو به مدیریت بحران در استانداری خوزستان و شرکت آب منطقهای داده شده افزود:با تلاشهای انجام شده در این زمینه امیدواریم تغییرات فیزیکی و شیمیایی در پائین دست و آب شرب مردم روی ندهد. قائم مقام سازمان محیط زیست اعلام کرد: پیشنهادهای سازمان حفاظت محیط زیست در قالب بستهای به وزارت نیرو ارائه و به شرکت توانیر پیشنهاد شده با اعزام غواصان به اعماق دریاچه سد و تهیه فیلم از تغییر ساختار نمکی و میزان انحلال آن، میزان شوری در عمق اندازهگیری شود زیرا میزان شوری آب در عمق بیشتر از سطح است. همچنین نصب دوربینهای مدار بسته به منظور پایش مداوم تغییرات نیز از دیگر پیشنهادهای ارائه شده به وزارت نیرو است.
«شاعری» با اشاره به اینکه پیشبینی میشود با برهم خوردن شرایط طبیعی و متلاطم شدن مخزن سد، افزایش شوری آب در پائین دست رخ دهد بیان داشت:
براساس ارزیابیها تغییر محسوسی در کیفیت آب پائین دست مشاهده نشده،اما اگر چنین اتفاقی روی دهد هشدارهای لازم را خواهیم داد. سد گتوند برخلاف کارشکنی ها به مدار تولید انرژی کشور می پیوندد فرمانده قرارگاه خاتم: دو واحد نیروگاهی سد گتوند تا پایان سال در مدار قرار می گیرد.
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) با بیان اینکه از چند ماه گذشته فعالیت کارگاه سد گتوند آغاز شده است، گفت: دو واحد نیروگاهی سد گتوند تا پایان سال در مدار قرار می گیرد.
ابوالقاسم مظفری «فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا» در نشست خبری در خصوص نقش قرارگاه در محرومیت زدایی در خصوص بهره برداری از سد گتوند اظهار داشت: فعالیت های کارگاره سد گتوند پس از آبگیری این سد به لحاظ مشکلات مالی متوقف شد و این نگرانی بوجود آمد که امکان شور شدن آب دریاچه و پائین آمدن آب کارون بعد از آبگیری بوجود بیاید لذا این مشکل را از طریق فرماندهی کل سپاه به دولت منعکس کردیم مبنی بر اینکه اگر منابع مالی این پروژه تامین نشود امکان بی کیفیت شدن آب کارون وجود خواهد داشت و خوشبختانه دولت هم به این نیازما پاسخ مثبت داد به گونه ای در دو مرحله هیئت وزیران منابع مالی خوبی را به احداث و بهره برداری از سد گتوند اختصاص دادند. وی ضمن بیان اینکه از چند ماه گذشته فعالیت کارگاره سد گتوند را در حد رفع بحران آغاز کرده ایم، گفت: همچنین در سایر بخش های نیروگاهی این سد به شدت کار می شود تا انشاءالله بتوانیم تا پایان سال حداقل دو واحد نیروگاهی آن را در مدار قرار دهیم.
هر عقل سلیمی و یا هر فردی با هوش معمولی خیلی ساده به جانمایی غلط سد گتوند پی می برد، اگر در ابتدای ساخت سد عکس هوایی منطقه مشاهده می شد، قطعا به راحتی محل جانمایی را چند کیلومتر بالاتر محل فعلی تعیین می کردند.
همایون یوسفی شامگاه جمعه(۵ مرداد ۱۳۹۷) در گردهمایی بررسی اثرات اجتماعی احداث سد گتوند اظهار کرد: با افزایش مشکلات در جامعه به تبع آن فرصت گفتگو بین مردم کاهش پیدا می کند؛ با از بین رفتن این فرصت نه تنها مشکلات حل شدنی نیستند بلکه رو به فراوانی هم خواهند گذاشت.
وی افزود: در کشور این کمبود گفتگو را در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داریم و همه بیشتر درد و دل دارند و کسی اصل موضوع را درست بیان نمی کند؛ با چنین وضعیتی نمی توان راهکار ارائه داد.
«همایون یوسفی»نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس تصریح کرد: در خوزستان هم با این موضوع مواجه هستیم و چه بسا شدیدتر از سایر نقاط کشور باشد؛ یکی از مهمترین مسائل برای ارائه راهکار حل مشکلات استان، تشکیل چنین جلساتی به منظور هم اندیشی در خصوص حل مشکلات استان است.
یوسفی یادآور شد: حتی در مطالعات اولیه سد (قبل از انقلاب) جانمایی ساخت برای ۲۰ کیلومتر بالاتر از محل فعلی تعیین شده بود ولی اینکه چرا به آن بی توجهی شده جای بحث دارد.
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس با تأکید بر اینکه باید گفتگو، بررسی و ارزیابی داشته باشیم که چرا این کارها انجام می شود، گفت: اصلا این مافیای آب که از آن نامبرده می شود واقعا قصد بردن آب دارد یا اینکه خیر به دنبال پیگیری اهداف دیگری است.
یوسفی با تأکید بر اینکه مشکل سد گتوند از هر چه اختلاس هم بدتر است، با گذشت بیش از ۱۰ سال اخیر هیچ پیگیری جدی در سطح دولت و مجلس برای مشکل سد گتوند مشاهده نکردم. سد چند منظوره گتوند ساخته شده و با وجود منافعی که برای آن متصور شده ولی مضرات آن بسیار بیشتر است.
یوسفی اضافه کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا سد را شکسته و آب را رهاسازی می کنند ولی رهاسازی نمک های کوه نمک (سازند گچساران) که توانایی تولید ۱۲۰ میلیون تن نمک را دارد، نتیجه ای جز نابودی استان خوزستان به دنبال نخواهد داشت.
وی با اشاره به بی اهمیت بودن اعلام شوری آب از سوی وزارت نیرو به میزان یک هزار و ۵۰۰ گفت: وجود لایه ۵۰ متری نمک در کف دریاچه سد از اهمیت بالاتری برخوردار است و قطعا اگر این میزان نمک در دشت خوزستان رها شود به راحتی همه چیز را نابود می کند.
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس با گلایه از اینکه همه دنبال پوشاندن خطاهای موجود هستند و خود این کار یکی از بزرگترین خطرات است،
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس اظهار کرد: تئوریسین های سدسازی و انتقال آب همین وزیر نیرو، اردکانی است؛ در رأی اعتماد مجلس برای بیطرف همه رأی منفی دادیم ولی چرا به فاصله کوتاه دو ماهه همه به اردکانیان رأی مثبت دادند.
یوسفی اضافه کرد: بنده افتخار دارم به عنوان یکی از معدود نمایندگان با وجود اعلام حتمی بودن اخذ رأی اعتماد اردکانیان ولی در مخالفت با وی برای تصدی وزارت نیرو سخنرانی کردم./ ۵ مرداد ۱۳۹۷الف بنقل ازخبرگزاری مهر
خبرگزاری تسنیم در(۱۹ تیر ۱۳۹۷) گزارشی دردفاع ازسارندگانش باعنوان«فاجعه یاافتخارملی» منتشرکرد که کامنتهایش رادراینجاآورده ام:
رها:کارون که روزی بهترین آب کشور را داشت امروز تبدیل به کانال فاضلاب شده، کار از شوری اب گذشته، آب در برخی مقاطع کارون بوی تعفن میده، چرا کسی به فکر نیست معلوم نیست.
جلال:فقط یک جمله از دل خوزستان می گویم.«به داد کارون برسید»
کاظم زاده:عجیبا غریبا... اصلا فکر نمی کردم انقدر مطالعه روی طرحی شده باشه که انقدر روی اون انتقاد هست. گتوند یعنی یک دنیا معما. از خبرگزاری وزین تسنیم انتظار میره با ادامه این گزارش هاف یک به یک به معماهای این پروژه بزرگ و پرابهام و عجیب بپردازه. منتظر گزارش های بعدی شما هستیم
هژیر:گزارش خوبی بود. فقط یه سوال، اگر گتوند مقصر شوری آب نیستف لطفا مقصران را معرفی کنید. چرا آب کارون شور و بی کیفیت شده؟
علی:شرکت فرانسوی اصلاً وارد مطالعات کیفیت آب و نمک نشده است. پس مدام نام این شرکت را تکرار نکنید.
ناشناس:واقعیت شور شدن آب شهرهای ماست که به پوست و گوشت داریم درکش میکنیم نه این داستانا هرچند عادت به انتشار نظر های مخالفتون ندارین ولی امید وارم که کامنتم منتشر بشه
حسن:میشه یک سئوال را پاسخ بدهید ؟ علت ساخت یک سد که این همه مشاور و کارفرما از بیت المال پول بگیرن که اب شیرین نایاب را به آب نمک تبدیل کند چیست ؟ آیا منافع اقتصادی دارد؟ شوری آب به وضوح در دیواره مخزن قابل مشاهده است و رنگ سفید ناشی از نمک است ! تصفیه خانه برای چه بعد از سد زده شده ! کدام انسان عاقلی آب سیرین را شور و سپس تصفیه می کند تا نمک آن به مجاز از نظر آقاین برسد!/پایان.
هشدارسازمان بازرسی درباره خطرات اشتباهات جانمای سدگتوند
آقای احمدی نژاد در سال ۹۰ در خصوص گزارش تخصصی سازمان بازرسی کل کشور گفتند:
«یک آدم بیسوادی وارد کارهای تخصصی میشود و به ما نامه رسمی زده میزند که شما این سد را در این نقطه نسازید و در جای دیگری احداث کنید ،در انتهای نامه هم تهدید میکنند که اگر این کار را انجام ندهید با شما برخورد میکنیم، به تو چه ارتباطی دارد! اصلا تو(پورمحمدی) میفهمی سد یعنی چه؟ چه کسی به تو این اجازه را داده است که چنین کاری را انجام دهی(بمن نامه بزنی)؟ من که خودم مهندس عمران هستم در این باره اظهار نظر نمیکنم »
و اما واقعیت ماجرا .
توزیع آب در خوزستان با مشکل زیادی روبهرو بوده و هست. مردم شمال و جنوب این استان نمی توانند آب را با کیفیت یکسان دریافت نمایند. وقتی هم که باران می بارد در آبادان آب با فاضلاب قاطی میشود. همه ما می دانیم که در این استان پنج رودخانه کرخه، کارون، دز، جراحی و مارون جریان دارند. کارون یکی از بزرگترین رودخانههای ایران در این منطقه واقع شده است وحتی قابل کشتیرانی است. بر روی این رودخانه خروشان سد گتوند ساخته شد. سدی که قرار بود آب رها شده از سدهای کارون ۳ و شهید عباسپور را قبل از انتقال به خلیج فارس ذخیره و به صورت تنظیم شده در اختیار بخش کشاورزی قرار دهد و همچنین ۲۱۰۰ مگاوات برق را نیز تولید و ذخیره نماید. ولی با یک اشتباه مهندسی در جانمایی، سدی را که می توانست باعث آبادانی خوزستان شود این استان را با یک بحران زیستمحیطی گسترده روبرو ساخت. یعنی خوزستانی که میزبان بزرگترین رودخانههای ایران است با این اشتباه مهندسی با یک «بحران آبی» روبرو شد.
مطالعات اولیهای این سد عظیم در زمان قبل از انقلاب و توسط رژیم طاغوت انجام گرفته بود. ولی آنها بهترین مکان احداث سد گتوند را ۱۵ کیلومتر بالاتر از جایگاه فعلی سد پیشبینی کرده بود که متأسفانه کارشناسان سازنده سد برای راحتی دسترسی به مسیرهای ارتباطی، ۱۵ کیلومتر پایینتر آن را احداث کردند و این موجب شد که « کوه نمکی »در داخل دریاچه سد قرار بگیرد.
در زمان احداث، حجت الاسلام مصطفی پورمحمدی(وزیرکشور،وزیردادگستری سابق) در قالب گزارش سازمان بازرسی هشدار داد که، «جانمایی سدگتوند اشتباه و خطرناک است، از آبگیری آن خودداری و یا اگر آبگیری شده تخلیه نمایند» اما کارشناسان دولتی و در راس آن آقای احمدی نژاد اعلام کردند که ما با استفاده از فناوری روز دنیا و با کمک دانشمندان کشور ایتالیا، سطح کوه نمکی را با عایقی از جنس شیشه و سیمان میپوشانیم تا نمک در آب سد حل نشود. ولی متاسفانه کار جدی در این زمینه صورت نگرفت و بلندترین سد خاکی ساخته شده بر روی رودخانه کارون که در مراحل پایانی ساخت نیز قرار داشت و تنها مدتی کوتاهی تا آبگیری آن باقی مانده بود و همچنین با توجه به اعتبارات میلیاردی که مصروف آن شده بود، عملاً تخریب یا عدم آبگیری این سد را غیر ممکن اعلام کردند و برای مشکل پیش آمده نیز درصدد برآمدند تا با ساخت یک «پتوی رسی» به عنوان دیواری حائل از برخورد آب با «نمکهای سازند گچساران» جلوگیری نمایند و بار دیگر بدون توجه به صحبتهای کارشناسان استانی که ساخت این پتوی رسی را بی فایده میدانستند، این پروژه نیز آغاز و با صرف هزینههای کلان صورت گرفت.
کار ساخت سد گتوند و پتوی رسی در میان تمامی اعتراضات به اتمام رسید و با حضور احمدینژاد رئیس جمهوری وقت، این پروژه آبگیری شد (پنجشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۰)
اما تنها ۱۰ روز از زمان آبگیری سد گذشته بود که خبر رسید شکافهایی در« پتوی رسی» ایجاد شده و نمکهای سازند گچساران وارد دریاچه سد گتوند شده است ، بیش از ۱۰۰ میلیون تن نمک در آب حل و رودخانه کارون را شور کرد و زمینهای کشاورزی در مسیر رودخانه را تبدیل به شورهزار ی نمود که از ره آورد آن بیش از یک میلیون درخت نخل در این منطقه خشک و از بین رفت/بااستفاده ازمقاله دکتر مجید سجادی پناه، استاد دانشگاه/پایان.
توضیح:افتتاح سد و فاز اول نیروگاه۲ هزار مگاواتی گتوند علیا با حضور رییس جمهور ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲
آبگیری سد گتوند علیا با حضور رییس جمهور ،درپنجشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۰
آن زمان دو هزار و پانصد میلیارد تومان هزینه برای این سد صرف شد.
مهندسی که ازمخالفان سرسخت جانمایی سدگتوندبودراکردند«رئیس سدگتوند»،شدازموافقین!
«محمدجواد عبداللهی» رییس بازنشسته دانشکده زمین شناسی و دانشگاه چمران اهواز درمصاحبه با«هفته نامه تجارت»می گوید: ۲۰ سال قبل از آنکه جانمایی سد گتوند در سال ۶۸ صورت بگیرد، آمریکاییها پیشنهاد داده بودند ۲۰ کیلومتر بالاتر از مخزن فعلی، سد گتوند احداث شود. اما در آن سالها مدیران شرکت مدیریت منابع آب ونیروی ایران بر این باور بودند که آمریکاییها، چون میخواستند مخزن سد کوچک باشد، این اختلاف مکانی را مطرح کردند؛ لذا تصمیمشان بر این شد که دریاچه «سدگتوند» درست بر روی گنبدهای نمکی گچساران جانمایی شد. سال ۱۳۸۰ در نامهای به اداره صنایع و معادن تاکید کردم که مطالعات صورت گرفته روی این سد کافی نیست.
عبداللهی ادامه داد: سال ۱۳۸۱ به همراه مهندس «محمدرضا شمسایی »مدیرکل وقت آب و فاضلاب خوزستان موضوع را مطرح کردم که این سد مشکلاتی دارد و میتواند کل استان خوزستان را از نظر شوری به مخاطره بیندازد.
او که با «هفته نامه تجارت» فردا گفتگو می کرد ادامه داد: شمسایی بعدها رئیس سد گتوند شد. به او توضیح دادم که اساساً سازندگان سد مطالعات زمینشناسی منطقه را مدنظر قرار ندادهاند. هیچ گزارشی از مطالعات زمینشناسی نداشتند.
آقای شمسایی بعد از آن مشاوره گروهی ۲۰ نفره برای مطالعات روی سد تشکیل داد گروه مطالعاتی آقای شمسایی در اولین گزارش به او نوشتند «جلوی ضرر را هر جا بگیرید منفعت است».
این استاد دانشگاه افزود: آقای مهندس شمسایی به عنوان رئیس اداره آب منطقه خوزستان آن زمان به تمامی مقامات مملکتی نامه نوشت و از آنها خواست جلوی ساخت سد گرفته شود. نامه خطاب به رئیسجمهوری، وزیر نیرو، مجلس و مدیر عامل شرکت آب و نیرو (شرکت مجری) ... ارسال شده بود.
او گفت: بعد از اینکه سد ساخته شد، از قضا مهندس محمدرضا شمسایی را که آن زمان شهردار اهواز بود به عنوان رئیس سد انتخاب کردند! بعد از آن یکسری مشاوره از کشورهای مختلف و دانشگاههای ایران گرفتند و تصمیم بر این شد که پتوی رسی برای ایجاد فاصله میان لایههای ضخیم نمک و بستر دریاچه به وجود بیاید. رئیس سد با من تماس گرفت و پیشنهاد را مطرح کرد.
عبداللهی افزود: آن زمان دو هزار و پانصد میلیارد تومان هزینه برای این سد صرف شده بود. من آن زمان به عنوان یکی از منتقدان دائمی ساخت این سد بودم که صدایم به گوش کسی نمیرسید. من با توجه به تجربه و علمی که داشتم گفتم که این کار با شکست مواجه خواهد شد.
او گفت: روز آبگیری فرا رسید و رئیسجمهوری وقت (محمود احمدینژاد) ومدیرعامل شرکت آب و نیرو نیز برای آبگیری آمدند. آن روز با من تماس گرفتند و من به عوامل شرکت آب و نیرو گفتم هر چه ماشینآلات در پایین دست پتوی رسی دارید جمع کنید و به بالا بیاورید، چون اعتمادی به پایداری این «دیواره رسی» نیست و قطعاً تا یکی دو روز آینده میشکند و خسارت بیشتری به شما وارد میکند. این توصیه من را پذیرفتند و روز چهارشنبه آبگیری صورت گرفت. روز شنبه مسوول همین بخش با من تماس گرفت و خبر شکسته شدن پتوی رسی را داد و گفت چطور میدانستید؟
او گفت: ۱۰ روز بعد از اینکه عملیات آبگیری صورت گرفت، بخش زیرین سد که معمولاً سیستمهای زیرین و دستگاههای حساس و سنسورهای کنترل است پر ازنمک شده است؛ این مساله دقیقاً ۱۰ روز بعد از آبگیری رخ داد؛ اتفاقی که مثل روز برای ما روشن بود و هر چه هشدار میدادیم کسی گوش نمیکرد. بعد از آن مطالعات نشان داد که تمامی مناطق اطراف گتوند و عقیلی، زمینهای مرغوب کشاورزی این مناطق به دلیل گسترش نمک و تبخیر در حال شورهزار شدن هستند و مردم تمام دارایی خود را دارند از دست میدهند و هیچ استفادهای از سد و آب شور آن نمیتوان کرد.
عبداللهی افزود: قبل از آبگیری ما بارها هشدار دادیم توربینهایی که برای سد خریداری شده برای آب شیرین است و شما میلیاردها میلیارد هزینه کردهاید برای آبی که شور خواهد شد. حالا آن توربینها هم کاربردی برای آب شیرین ندارند. هم اکنون توربینها از کار افتادهاند.
او گفت: چندی پیش مدیر روابط عمومی شرکت آب و نیرو سد گتوند از من دعوت کرد از سد بازدید کنم. گفتند آنطور که شما تصور میکنید نمکی وجود ندارد و نهایتاً یک لایه چهارمتری نمک هست که آن را خارج میکنیم! با تعجب دیدم چند لایه نازک چهار تا پنج متری زدهاند.
او ادامه داد: از جوانک خواستم که محدوده ۵۰ متری را برای گمانهزنی و حفاری انتخاب کند و تا عمق ۵۰ متری نیز جلو بروند بعد متوجه خواهند شد با دریای عظیمی از نمک مواجه خواهند شد. بعد از آن مهندسان آزمایشگاه مکانیک خاک برآورد کردند که تا ۹۳ متر ضخامت نمک است. بعد از آن دوستان ما در سد گتوند میگفتند ما میدانیم چه بلایی سر این منطقه آوردهایم، اما تو را به خدا چیزی نگویید و «رسانهای نشود»!/انتخاب۰۱ مرداد ۱۴۰۰