«کبد»وظیفه کبد در بدن چیست؟
کبد محل ذخیره قند به صورت گلیکوژن و آهن به صورت «فریتین» است؛ هنگام گرسنگی کبد فرصتی برای پاکسازی و استفاده از مواد ذخیره شده پیدا میکند، به طور مثال هنگامی که در ماه مبارک رمضان روزه هستیم کبد شروع به پاکسازی و پس از مصرف اولین وعده غذایی آن را در کبد ذخیره میکند به عبارتی کبد مانند یک فیلتر به مواد غذایی مفید اجازه عبور میدهد و مانع از ورود ترکیبات مضر میشود.
کبد در پهلوی راست قرار گرفته است و بزرگترین غده بدن محسوب میشود. وزن آن در مردان بین یک کیلو و ۳۰۰ گرم تا یک کیلو و ۵۰۰ گرم و در زنان بین یک کیلو تا یک کیلو و ۳۰۰ گرم است.
کبد نقش رشد و نمو، پاکسازی و دفع سمومات بدن و تا حدودی تصفیه خون را برعهده دارد؛ کبد بیش از ۵۰۰ هزار نوع آنزیم ترشح میکند و هر آنزیم از چندین نوع اسید آمینه تشکیل میشود. کبد مجهز به سلولهایی به نام «کوپفر»(kupffer) است که وظیفه-ضدویروسی- بیگانه خواری را برعهده دارند؛ یعنی اگر اسید معده و بزاق دهان نتوانند میکروبی را که در اثر مصرف غذا یا آب آلوده وارد بدن شده است از بین ببرند، کبد سالم به کمک سلولهای کوپفر این میکروبها و ویروسها را از بین میبرد.
مصرف برخی از مواد غذایی با برخی از رفتارهای خاص میتواند باعث بروز کبد چرب شود. به طور مثال مصرف انواع تنقلات مانند چیپس، پفک، شکلات، شیرینی، ساندویچهای سرد و گرم، پیتزا، ترشی، روغن جامد و مایع، قند، شکر، سسهای صنعتی، برنج فاقد سبوس، ماکارونی، رب صنعتی، گوشت گاو به مقدار زیاد، لبنیات بدون مصلح، نوشابه و مواد غذایی پرچرب و دیر هضم از عوامل ایجاد کبد چرب هستند.
همچنین بروز یبوستهای مزمن، استعمال سیگار، قلیان و سایر مواد مخدر و مصرف مشروبات الکلی علاوه بر این که باعث بروز کبد چرب میشوند، مشکلات جدی و جبران ناپذیری را برای کبد به وجود میآورند.
یکی دیگر از عواملی که باعث چرب شدن کبد میشود پرخوری و عدم تحرک است؛ هنگامی که مقدار انرژی ورودی به بدن بیش از انرژی مصرفی باشد کبد نمیتواند سوخت و ساز طبیعی خود را داشته باشد و در نتیجه انرژی اضافه صورت چربی در کبد ذخیره میشود و فرد را به کبد چرب مبتلا میکند. این امر مخصوصا اگر غذاهای مصرف شده چرب و قندی باشند بیشتر رخ میدهد.
عامل دیگر در بروز کبد چرب رژیمهای سخت لاغری است که به صورت خودسرانه یا از منابع نامعتبر دریافت میشود. افرادی که سعی دارند با گرسنگیهای طولانی مدت یا از طریق خوردن غذاهای خاص لاغر شوند متاسفانه نه تنها نمیتوانند به هدف خود یعنی لاغری برسند بلکه دچار کبد چرب میشوند. گاهی به دلیل استفاده از رژیمهای عجیب و غریب لاغری سیستم گوارشی دچار مشکل میشود و زخم معده را به وجود میآورد.
عصبانیت
استفاده از رژیم غذایی نامناسب، عصبانیت، خشم،« استرس» اضطراب و استفاده از آبهای آلوده علاوه بر کبد چرب موجب چاقی و لاغری مفرط، بیخوابی یا پرخوابی، کسالت، خستگی، سیروز کبدی و حتی هپاتیت میشود.
داروهای مکمل
مصرف زیاد برخی از داروهای مکمل شیمیایی از جمله ویتامینها هم میتواند در ایجاد کبد چرب نقش داشته باشد.
بخوریم
میوهها و سبزیجات طبیعی و تازه مانند کاهو، خیار، جعفری، هویج، روغن زیتون بودار، روغن کنجد، انار، شاتوت و سالاد فصل به همراه لیموترش و روغن زیتون بودار بخورند
بهتر است از بذرهای ملین مثل خاکشیر، بارهنگ، تخم ریحان، ترنجبین، کرفس و گیاهان دارویی از جمله اسطوخودوس، بادرنجبویه، کاسنی و شاتره، همچنین کدو حلوایی، آلو خورشتی، انجیر و انگور استفاده شود.
همچنین مصرف روزانه ۶ لیوان آب نیم ساعت قبل از غذا و ۲ ساعت بعد از هر وعده غذایی تواند نقش مهم و موثری در سلامت کبد داشته باشد.
استفاده از تمبر هندی، گوجه سبز به مقدار کم و مواد لبنی به همراه مصلحهایی مانند شوید، گل سرخ، پونه و نعناع از موادغذایی مفید در این زمینه هستند؛ همچنین استفاده از زردچوبه در غذا و مصرف شیرخشت میتواند به سلامت کبد کمک کند.
یکی از معجونهای فوقالعاده برای سلامت کبدترکیبی از عرقیجاتی مثل شاتره، کاسنی، کیالک، بومادران، گزنه، کرفس، خارخاسک، خارشتر، گل ختمی و عسل و سرکه است که میتواند سبب پاکسازی بدن از سمومات و رفع کبد چرب، جوش، چربی خون و رفع خارش بدن، همچنین باز شدن رنگ چهره و افزایش نشاط و سلامتی شود.
برای تهیه این شربت باید تمام عرقیجات ترکیب شوند و هنگام استفاده برای یک لیوان از این شربت یک غذاخوری سکنجبین اضافه شود، همچنین میتوان به جای سکنجبین یک قاشق غذاخوری سرکه یا عسل اضافه و میل شود. بهترین زمان مصرف این شربت نیم ساعت قبل از غذا و ۲ ساعت بعد از صرف هر وعده غذایی است و میتوان روزانه ۳ لیوان از آن را میل کرد.
مصرف برخی از مواد غذایی تاثیر بسیار فوق العادهای در رفع چربی کبد، چربی خون، فشار و حتی قند خون دارند؛ مصرف «رب انار» موجب تصفیه خون و تقویت کبد و در نتیجه رفع کبد چرب میشود.
مربای شاتوت یکی دیگر از خوراکیهای مفید برای کبد چرب است؛ استفاده از شاتوت به همراه عسل موجب تقویت کبد و دفع سمومات بدن میشود و حتی سیروز کبدی را از بین میبرد.
شربت زردچوبه به همراه زیره، دارچین و عسل یک دمنوش موثر در درمان کبد چرب است.
مصرف آش انار تاثیر بسیار زیادی در رفع کبد چرب دارد؛ شربت زرشک و عسل هم در این زمینه بسیار مفید است.
شربت خار مریم یکی دیگر از نوشیدنیهای فوق العاده در این زمینه محسوب میشود؛ برای تهیه این شربت باید عرق خار مریم، کاسنی و شاتره را مخلوط کرد و به همراه عسل میل شود.
مصرف سبزیجاتی مثل کرفس، هویج، اسفناج، کاهو، چغندر، جعفری، شلغم، کدو سبز، خیار، کلم پیچ، کلم بروکلی، گل کلم، فلفل دلمه و سیر نقش بسزایی در پاکسازی کبد و کیسه صفرا دارد؛ همچنین جوانه یونجه یکی از جوانههای مفید در پاکسازی کبد است.
عناب، آرتیشو، ترنجبین و بیدمشک از مواد غذایی مفید در رفع چربی کبد هستند.
توصیه های پایانی محقق و پژوهشگر طب سنتی
افرادی که دچار یبوست هستند برای رفع آن ترکیبی از ۴۵ گرم برگ سنا، ۱۵ گرم گل سرخ، ۱۵ گرم گل ختمی، ۱۵ گرم تخم گشنیز و ۱۰ گرم انیسون را ترکیب و به شکل دمنوش به همراه عسل قبل از غذا میل کنند.
شربت سماق یا استفاده از سماق به همراه غذا یکی دیگر از مواد غذایی مفید است. برای تهیه شربت سماق آن را با تخم شوید و زیره مخلوط و به شکل دمنوش به همراه عسل قبل از غذا مصرف کنید.
شربت لیمو ترش و عسل و شربت آلوئه ورا ۲ نوشیدنی فوق العاده برای رفع کبد چرب هستند.
نخوریم
سالاد فصل به همراه سسهای صنعتی نخورند.
توصیه ها وتجویزهای گیاهی درمصاحبه باشگاه خبرنگاران با«دکتر حیدر عظمایی » محقق و پژوهشگر طب سنتی
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:«فریتین»(Ferritin) پروتئینی است ، این پروتئین با اتصال به آهن نقش ذخیرهسازی آهن در داخل سلول را برعهده دارد،بعبارتی«بانک آهن خون است» هنگامیکه بدن نیاز به آهن دارد آن را آزاد می کند.
باشنیدن «فریتین»مقدارآهن بدن به ذهن خطورمی کند، سطح فریتین خون،به مقدارآهن حون گفته می شود،واما بکاربدن این کلمه«فریتین» دراین مصاحبه چه جایگاهی داشته الله اعلم.
سطح طبیعی(نرمال) فریتین
مردان : ۲۰ تا ۳۰۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون
زنان : ۱۲ تا ۱۵۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون
اندازه گیری میزان فریتین سرم خون، بهترین راه تشخیص کم خونی فقدان آهن است زیرا این شاخص، میزان ذخیره آهن در بدن را نشان میدهد.
ولی از نظر طب سنتی تغذیه«ارتومولکولار» نرمال «فریتین» حدود ۸۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون در مردان و ۶۰ نانوگرم درهر میلی لیتر خون در زنان باشد
خواص داروئی و عوارض جانبی قرص لیورگل
درادامه کبدچرب چیست وعلت وعلائم ودرمان را خواهید خواند+پرسش وپاسخ
قرص لیورگل تهیه شده از عصاره گیاهی خارمریم (سیلی مارین) از طریق تحریک سنتز پروتئین ریبوزومال باعث افزایش قدرت نوسازی سلولهای کبدی شده لذا یک درمان کمکی کاملاً موثر برای مسمومیتهای کبدی، هپاتیت ها، جلوگیری از پیشرفت سیروز کبدی و بخصوص کبد چرب خواهد بود٠ این دارو فاقد هر گونه عارضه جانبی خواهد بود و تنها در معدودی از موارد می تواند منجر به بروز اثرات ملینی کاملاً ملایمی می گردد. این دارو لازم است سه نوبت در روز و در هر بار یک قرص ۱۴۰ میلی گرمی یا دو قرص ۷۰ میلی گرمی مصرف گردد.
مدت زمان مصرف دارو "کبد چرب" تا سه ماه توصیه می شود.
کبــد مهمترین کارخانهی شیمیایی بدن است. این عضو با تولید صفرا کمک به هضم چربیها نموده و بسیاری از سموم را ازرودهها دفع میکند. قدرت کبد برای انجام این اعمال مهم، اغلب تحت تاثیر مواد متعددی که روزانه انسان در معرض آنها قرار میگیرد به خطر میافتد.
غذاها و بعضی از گیاهان داروئی میتوانند سلولهای کبدی را در مقابل این ضایعات محافظت نموده و به نقش کبد به عنوان مهمترین عضو سم زادی بدن در این امر کمک نمایند. به علت نقش بسیار مهم کبد در اعمال بدن، پیشگیری و درمان بیماریهای آن ضرورت تام دارد.
آسیب کبد که به دنبال تخریب سلولی ناشی از فعالیت ویروسی و تغییرات التهابی ثانویه ناشی از تحریک سیستم ایمنی بدن ایجاد میشود ممکن است به مدت ۲۰-۱۰ سال به صورت نهفته فعال بوده و تا زمان بروز سیروز کبدی هیچگونه علامت و نشانهای از خود ظاهر نسازد. این مدت طولانی، فرصت مناسبی برای درمان بیمار، توسط داروهای گیاهی و درنتیجه کنترل بیماری و پیشگیری از آسیب جدی به کبد به شمار میرود.
بقرنهاست که از گیاه خار مریم( Silybum marianum ) در درمان پشتیبان بیماریهای کبدی و اختلالات کیسه صفرا استفاده میگردد.این درحالی است که امروزه جدای از پیشینهی تاریخی این گیاه به عنوان داروی محافظ کبدی، اثرات سودمند دیگرش در درمان بیماریهای سایر اعضاء نیز شناسایی شده است.
میوه گیاه خار مریم دارای فلاونوئیدهای گیاهی مهمی همچون سیلی بین، سیلی کریستین و سیلی دیانین است که در مجموع سیلی مارین نامیده میشوند و همگی دارای اثرات محافظت کنندهی کبدی میباشند.
این خاصیت، در واقع به معنای افزایش مقاومت یاختههای کبدی در مقابل آسیبهای سمی میباشد. از مهمترین اثرات این گیاه میتوان اثرات آنتی اکسیدانی مستقیم، مهار پراکسیداسیون چربیها، بازسازی ذخایر گلوتاتیون درون یاختهای و افزایش «سوپراکسیددیسموتاز»زSOD را نام برد.
سیلی مارین، فعالیت آنزیم RNA پلیمراز را در هستهی سلولی افزایش داده و با تحریک سنتز پروتئینهای ریبوزومال در یاختههای کبدی، تسریع سرعت بازسازی سلولها را موجب میشود
و با کاهش فعالیت فاکتورهای نکروز دهندهی توموری، تثبیت غشای ماست سل ، مهار فرآیند التهابی و اثرات ضد فیبروتیک به روند بازسازی بافت کبد کمک می کند.
نقش سیلی مارین در درمان سیروز نیز با توجه به خواص فارماکولوژیکی همچون مهار مسیر لیپواکسی ژناز ۵، مهار تولید لوکوترین B4 ، خواص پاکسازی رادیکالهای آزاد و مهار فعالیت فاکتور نسخه برداری NF-Kappa B قابل توجیه میباشد.
درمان بیماریهای کبدی مثل سیروز، کبد چرب و هپاتیت مزمن همواره ازمشکلات پیش روی پزشکان میباشد. کارآئی داروهای موثر در درمان اختلالات کبدی نظیر اینترفرون، کورتیکو استرئیدها و … هر چند مناسب است اما در بسیاری از موارد، متناقض عمل کرده و عوارض مصرف آنها عامل بازدارندهای برای تجویزشان میشود.
درسالهای اخیر محققین به صورت گستردهای به مطالعهی داروهای گیاهی به عنوان جایگزینی برای درمانهای شیمیائی پرداختهاند. در مطالعهای که در سال ۲۰۰۴ در بین بیماران هپاتیت C مزمن در آمریکا انجام شد، شایع ترین داروی گیاهی مورد استفادهی این بیماران سیلی مارین گزارش شده است.
در مطالعهای که در فنلاند انجام گرفت، پس از گذشت ۴ هفته از مصرف داروی سیلی مارین در بیماران، مقادیر آنزیمهای AST و ALT کاهش قابل ملاحظهای داشت و در مطالعات بافت شناسی هم، روند ترمیمی یاختهای بهبودی قابل ملاحظه ای داشته است.
درمطالعات حیوانی نیز، سیلیمارین در مقابل سموم مختلف کبدی ناشی از داروهای هپاتو توکسیک، اثرات محافظتی خود را برروی یاختههای این بافت نشان داده است.
شرکت داروسازی گل داروهمگام با پیشرفت صنعت داروسازی، با تکیه بر شواهد موجود و مستندات و با استفاده از تجربیات چند سالهی اساتید داروسازی داخلی و خارجی، قرص لیورگل ۷۰ و ۱۴۰ میلی گرمی را که محتوی عصارهی گیاه خارمریم است را فرموله کرده و پس از انجام تحقیقات به کلینیک عرضه نموه است.
قرص لیـورگل با دارابودن مواد موثرهی سیلی مارین، در درمان مسمومیتهای کبدی، هپاتیتهای حاد و مزمن Cو B، سیروز کبدی و کبد چرب موثر میباشد.
نحوه مصرف
مقدار مصرف لیورگل: ۳ نوبت در روز و در هر نوبت یک قرص ۱۴۰ میلی گرمی و یا دو قرص ۷۰ میلی گرمی لیورگل همراه با آب میل شود.
میزان و نحوه مصرف: در عصاره الکلی۰/۲ تا ۰/۳ گرم در روز و مقدار خوراک دانه آن ۲ گرم در روز است و برای تهیه دم کرده برگ و گل از ۲۰ گرم گیاه خشک در ۱ لیتر آب یا یک قاشق مربا خوری در نصف لیوان آب جوش استفاده میشود./دکترمحسن پویان
بدن یک فرد بالغ و سالم روزانه حدود ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیلیتر صفرا تولید و ترشح میکند که برای هضم چربی بسیار لازم و ضروری است.
مایع صفرا از آب، بیلیردبین و نمکهای صفراوی ساخته شد که تجمع زیاد صفرا در کیسه صفرا و مجاری صفراوی، موجب انسداد آن و بروز مشکلاتی از جمله زردی یا یرقان میشود.
دکتر علویان گفت: درمان گیاهی برای بیماریهای صفراوی و کبد گیاهی است. به نام خار مریم یا سیلیمارین که علاوه بر درمان بیماریهای صفراوی، در درمان انواع زردیها و حفاظت از کبد در برابر سموم قارچها و الکل بسیار موثر است.
خار مریم
خارمریم یکی از انواع گیاهان دارویی است که مصرف آن نقش موثری در درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماریهای کبدی دارد. این گیاه حاوی ترکیبی به نام «سیلیمارین» است، بنابراین استفاده از آن کاهش میزان جذب چربی به ویژه چربی بد (LDL)، تریگلیسیرید و کلسترول را به همراه دارد.
به همین علت بسیاری از درمانگران، این گیاه را از جمله موثرترین گیاهان دارویی برای درمان کبد چرب میشناسند و مصرف دمنوش این گیاه را در این زمینه موثر میدانند. مصرف این گیاه با مشورت متخصص طب سنتی میتواند به بهبود عملکرد کبد کمک بسزایی کند و سرعت تولید دوباره سلولهای کبدی را افزایش دهد.
طرز تهیه دمنوش خارمریم
۳.۵ گرم دانه خارمریم را در ۱۵۰ سی سی آب جوش به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دَم و روزانه ۳ بار (نیم ساعت قبل از هر وعده غذایی) مصرف کنید.
قاصدک
گیاه قاصدک ترشح صفرا را تحریک و مواد زائد را از بدن دفع میکند.
طرز تهیه دمنوش قاصدک
برای هر ۱۵۰ میلیلیتر آب جوش به یک تا چهار گرم ریشهی خشک گیاه قاصدک نیاز دارید. این گیاه را دَم و روزانه سه تا چهار مرتبه میل کنید.
چای سبز
نوشیدن چای سبز یا استفاده از عصاره این گیاه دارویی تاثیر چشمگیری در پیشگیری از تجمع و رسوب چربیها در اطراف کبد دارد، همچنین مصرف این گیاه به تسریع روند درمانی کبد چرب نیز کمک شایانی میکند. درمانگران چینی نیز بر این باورند که نوشیدن چای سبز به صورت مستمر میتواند مانع از ابتلا به سرطان کبد شود.
زنجبیل
یکی دیگر از شیوههای کاهش جذب چربی در جریان گردش خون و اندامهای داخلی گنجاندن زنجبیل در برنامه غذایی هفتگی است. افراد میتوانند یک تکه زنجبیل را درون یک کاسه ماست رنده و آن را پس از صرف وعدههای غذایی میل کنند. به اعتقاد برخی از درمانگران نوشیدن دمنوش زنجبیل در کنترل بیماریهای کبد به ویژه کبد چرب نیز موثر است. مصرف دمنوش زنجبیل یا ماست کم چرب حاوی زنجبیل نیز به ویژه در وعدههایی که غذای چرب مصرف کردهاید، بسیار اهمیت دارد.
آبلیمو
نوشیدن یک لیوان آب که در آن عصاره لیموترش تازه وجود دارد در آغاز روز میتواند بهترین دارو برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب باشد. همچنین مصرف لیمو در درمان کبد چرب نیز تاثیر بسزایی دارد.
عرقیجات گیاهی شاهتره، خارشتر و کاسنی
عرقیجات گیاهی شاهتره، خارشتر و کاسنی از جمله داروهای گیاهی موثر در کنترل و درمان کبد چرب هستند. این نوشیدنیها طبعی سرد وتر دارند بنابراین موجب کاهش میزان کلسترول خون میشوند همچنین به پاکسازی کبد و بدن از سموم نیز کمک میکنند.
به اعتقاد درمانگران، نوشیدن یک تا ۲ لیوان از ترکیب عرقیجات شاهتره، کاسنی و خارشتر میتواند تاثیر چشمگیری در پیشگیری از ابتلا به بیماریهای کبد به ویژه کبد چرب و سیروز کبدی داشته باشد.
***
یکی از فعالیتهای مهم کبد، ذخیرهسازی و سوخت و ساز چربیها در بدن است. کبد طبیعی حاوی حدود پنج گرم چربی در 100 گرم وزن خود میباشد. هر گاه مقدار چربی بیش از پنج درصد وزن آن افزایش یابد به این حالت «کبد چرب» گفته میشود. کبد چرب، بیماری شایعی در جامعه است و در نتیجه بسیاری از بیماریها و یا حالتهای تغذیهای در بدن ایجاد میشود. انباشته شدن چربی در سلولهای کبدی میتواند به التهاب این سلولها منجر شود. کبد نقش مهمی در سوخت و ساز و شکستن چربیها در بدن دارد. در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و موجب بروز کبد چرب میشود.
چاقی و اختلال در چربیهای خون، بیماری دیابت، مصرف مشروبات الکلی، بدغذایی و سوء تغذیه، مصرف برخی از داروهای کورتوندار مثل پردنیزولون، داروهای ضد تشنج مانند اسیدوالپروئیک و مصرف بیرویه هورمونها از جمله علل ابتلا به بیماری کبد چرب هستند.
علایم و نشانههای کبد چرب
در بیماری کبد چرب، کبد معمولا علامت خاصی ندارد و به دنبال انجام آزمایشات دورهای، اختلال در آنزیمهای آن مشخص میشود و یا این که در زمان انجام سونوگرافی به علل دیگر، ابتلا به کبد چرب نیز تشخیص داده میشود. البته اختلالات آنزیمی در کبد چرب معمولا خفیف است و در اکثر موارد موجب افزایش مختصر در آنزیمهای کبدی میشود. در برخی موارد این بیماری با علایمی مانند خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم همراه است.
درمان کبد چرب
مهمترین روش درمانی در این بیماری، رفع علت زمینهای بروز بیماری است. کاهش وزن در افراد چاق، ترک مصرف مشروبات الکلی، کنترل بیماری دیابت، کاهش چربیهای خون و تغییر در شیوه زندگی و انجام فعالیت بدنی مهمترین اصول درمان این بیماری است. در صورت درمان کبد چرب میتوان مانع پیشرفت ضایعه کبدی شد.
آیا کبد چرب قابل درمان است؟
آری. با کاهش وزن (در افراد چاق) یا تغییر در شیوه زندگی (افزایش فعالیت جسمانی، پیادهروی و ...)، اصلاح رژیم غذایی، قطع مصرف مشروبات الکلی، کنترل دقیق قند خون با کمک پزشک میتوان در جهت درمان این بیماری نتیجه مطلوبی را به دست آورد. در برخی موارد جهت کنترل این بیماری با توجه به شدت عارضه، از دارو استفاده میشود. داروهایی نظیر اورزوداکسی کولیک اسید، ویتامین E و متفورمین نیز در درمان آن مورد استفاده قرار میگیرد. البته ذکر این نکته ضروری است که علیرغم تجویز دارو، هنوز هم کاهش وزن و تغییر در شیوه زندگی از ارکان اصلی درمان بیماری کبد چرب به شمار میروند.
آیا کبد چرب بیماری خطرناکی است؟
در اکثر موارد این بیماری خطرناک نیست. در صورت درمان نشدن به موقع در درازمدت مقادیر زیادی چربی در کبد رسوب میکند و موجب بروز التهاب کبدی میشود. این بیماری ممکن است موجب ابتلا به سیروز در کبد شود بنابراین نباید نسبت به این عارضه بیتفاوت بود. مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد فشار خون متیل دوپا،داروهای مسکن مثل ایندومتاسین و ... و داروهای ضد افسردگی از جمله ایمی پرامین میتواند به اختلال در آنزیمهای کبدی منجر شود که با قطع آنها، میزان آنزیمها طبیعی میشود.
الکل و کبد چرب
در مطالعات انجام شده نقش مصرف الکل در ابتلا به کبد چرب، در انسان و حیوانات به اثبات رسیده است. مصرف همزمان الکل و غذاهای پرچرب این حالت را تشدید میکند. کبد چرب به طور شایع، به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل، حتی برای مدت زمان کوتاهی، دیده میشود. رسوب چربی در کبد میتواند سبب خستگی، ضعف، بیاشتهایی، تهوع، احساس ناخوشی در شکم و بزرگی کبد شود. در موارد شدید، زردی نیز عارض میشود. باید توجه داشت که بیتوجهی به لزوم قطع مصرف الکل میتواند سبب تخریب جدی کبد شود.
دیابت شیرین
یکی از مهمترین علل بروز بیماری کبد چرب، بیماری دیابت یا بیماری افزایش غیرطبیعی قند خون است. دیابت یا بیماری قند یکی از بیماریهای شایع در جهان محسوب میشود. بیماری دیابت به دو دلیل در بدن ایجاد میشود؛یکی اختلال یا نقص در هورمون انسولین - که از غده لوزالمعده انسان ترشح میشود- و دوم اختلال در جذب و مصرف انسولین توسط سلول بدن به دلیل مقاومت به آن است.
اگر سطح گلوکز خون به علل مختلف به طور غیرطبیعی بالا باشد، بیماری دیابت با علایم و نشانههای مانند پرادراری و دفع ادرار بیش از اندازه در شب، نوشیدن مایعات زیاد برای رفع تشنگی شدید و خستگی مفرط بروز میکند.
دیابت انواع مختلفی دارد که شایعترین انواع آن، دیابت نوع اول یا دیابت وابسته به انسولین است که در اثر ترشح نشدن انسولین ایجاد میشود و بیشتر در کودکان، نوجوانان و به طور کلی در افراد زیر 30 سال شایع است. در دیابت نوع دوم یا دیابت غیر وابسته به انسولین، انسولین ترشح میشود ولی به عللی موثر واقع نمیشود. این نوع دیابت به دیابت بزرگسالان نیز معروف است. افراد بالای 40 سال، کسانی که استعداد چاقی دارند و افرادی که در خانواده آنان سابقه دیابت وجود دارد، بیش از دیگران در معرض این نوع از دیابت هستند.
دیابت اگر به خوبی کنترل نشود، عوارض متعددی را برای بیماری ایجاد میکند. یکی از این عوارض کبد چرب است.
کبد چرب در دیابت نوع یک شایع نیست ولی در نیمی از مبتلایان به دیابت نوع دو دیده میشود. علت ترشح چربی در کبد مبتلایان به دیابت قندی نوع دو، افزایش اسیدهای چرب با منشأ غذایی و متابولیسم مواد نشاستهای و تبدیل آنها به اسیدهای چرب است.
دیابت بیماری است که در حال حاضر قابل درمان نیست ولی قابل کنترل است.
با کنترل این بیماری از عوارض آن جلوگیری میشود. هدف از درمان این بیماری، حفظ قند خون در دامنه طبیعی است و یکی از روشهای درمانی آن، کنترل رژیم غذایی است. اگر چاق هستید، کم تحرک هستید و سابقه ابتلا به دیابت در خانواده به ویژه مادر و پدر دارید در معرض ابتلا به کبد چرب هستید.
اختلالات چربی خون
افزایش چربیهای خون میتوانند منجر به ابتلا به کبد چرب شوند. اختلالات چربی اغلب در افراد چاق و با سابقه بیماری دیابت در خانواده همراه است ولی در برخی افراد لاغر نیز به دلیل سابقه خانوادگی دیده میشوند.
به منظور کاهش چربیهای خون رعایت نکاتی مانند کاهش مصرف چربی اشباع شده در غذای مصرفی، زدودن کالریهای اضافی، افزایش مصرف فیبرهای غذایی، قطع مصرف الکل، قطع استعمال دخانیات، وجود برنامه منظم ورزشی و مصرف بیشتر ماهی سفید الزامی است.
چاقی و کبد چرب
کبد چرب در افراد چاق شایع است و در 80 تا 90 درصد موارد چاقی مفرط دیده میشود. عواملی چون عدم تکامل جسمانی، توسعه تکنولوژی، زندگی ماشینی، شهرگرایی، تنآسایی، رفاه مادی، مصرف بیرویه مواد غذایی موجب شده است تا چاقی روز به روز بیشتر شود. بر اساس قد و سن افراد میتوان وزن ایدهآل را از روی جداول بررسی کرد. هنگامی که انرژی ورودی بیش از حد مصرفی باشد، کالری اضافه در بافت چربی ذخیره میشود و اگر این حالت طولانی مدت باشد، فرد چاق میشود. افراد چاق نسبت به افراد دارای وزن طبیعی نسبت به بو یا مزه غذا به میزان بیشتری پاسخ میدهند. باید توجه داشت که زیاد خوردن یک علت مهم چاقی است ولی تنها علت نیست بلکه عوامل دیگری مانند تاثیرات محیطی، فرهنگی و ژنتیکی همگی در بروز چاقی دخالت دارند.
برای کاهش وزن در قدم اول باید به شیوه زندگی فرد توجه داشت و رژیم غذایی با محدودیت کالری را به اجرا درآورد ولی رژیمهای غذایی سخت و طاقتفرسا مناسب نیست.
مشکل عمده در درمان چاقی، کاهش وزن نیست بلکه حفظ وزن کاهش یافته است. متاسفانه تعداد معدودی از بیماران به طور دایم کاهش وزن خود را حفظ میکنند. بدیهی است که دیابت و بالا بودن چربی خون در افراد چاق نیز دیده میشود و این دو عامل در ابتلا به کبد چرب کمک موثر است.
نقش ورزش در کاهش وزن
انجام تمرینات ورزشی خاص گروه یا قشر خاصی از جامعه نیست. افراد در همه سنین باید ورزش کنند. ورزش تاثیر جدی در جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماریها و حفظ سلامت و حتی روح آدمی دارد. وزن ایدهآل با تمرینات ورزشی، تنها همراه با یک رژیم غذایی مناسب و صحیح به دست میآید. ورزش، هر چند به میزان اندک ولی مداوم و روزانه در طول یک سال موجب کاهش وزن قابل توجهی در افراد چاق میشود. دستورات زیر را در ورزش کردن رعایت کنید:
فعالیتهای ورزشی خود را به صورت منظم و مدون به اجرا درآورید. انجام تمرینات ورزشی پراکنده و بدون نظم برای شما فایدهای ندارد. بهتر است در زمانهای معینی از روز به ورزش بپردازید.
زمان مناسب ورزش، صبحها پس از برخاستن از خواب و قبل از صرف صبحانه است. برای اینکه انجام فعالیتهای ورزشی سبب تاخیر در رسیدن شما به محل کارتان نشود، زودتر بیدار شوید و یا پس از ادای نماز صبح نخوابید.
ورزش نه تنها وزن اضافی بدن شما را کم میکند، بلکه قدرت عضلات شما را نیز بهبود میبخشد.
این قانون کلی را هرگز فراموش نکنید «از فشار آوردن بیش از حد به خود» خودداری کنید. فعالیتهای ورزش خود را از مقادیر کم شروع کنید و به تدریج بر میزان آن بیفزایید. شما باید آستانه خستگی خود را بشناسید. خودتان را بیش ازحد خسته نکنید.
علل متفرقه ابتلا به کبد چرب
باید توجه داشت که مسمومیت با برخی سموم و حلالها میتواند به بروز کبد چرب به شکل خطرناک منجر شود. مصرف خوراکی برخی داروها مثل تتراسیکلین، اسیدوالپروئیک و آمیودارون و مواد کورتوندار از علل کبد چرب هستند.
آیا میتوان چربی را از برنامه غذایی حذف کرد؟
چربیها در بعضی از منابع غذایی مانند روغن و چربی اطراف گوشت به سهولت قابل رویت هستند ولی 60 درصد بقیه چربیها مثل چربی موجود در زرده تخممرغ، شیر، دانههای غلات و آجیل قابل رویت نیستند. میزان مصرف چربی هر فرد، تحت تاثیرعوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جغرافیایی و نژادی قرار دارد. به هر حال در تمام غذاهای حیوانی مقدار زیادی چربی وجود دارد و غذاهای گیاهی حاوی چربی کمتری هستند. چربیها به عنوان منبع تامین انرژی فشرده و دارا بودن ویتامینهایA، D، K، E برای بدن ضروری است پس نمیتوان به صورت صد درصد چربیها را از غذای خود حذف کرد.
رژیم غذایی و چند دستور بهداشتی
ورزش و حفظ تناسب عمومی بدن و حفظ وزن در حد مطلوب بسیار حائز اهمیت است. چربیهای اشباع شده را از رژیم غذایی حذف واز مصرف شیر و ماست پرچرب خودداری کنید و به جای مصرف کره و روغن حیوانی از مارگارین یا روغنهای مایع با چربیهای اشباع نشده بهره ببرید و در پختن غذا از حداقل مقدار روغن استفاده کنید.
غذاهای ممنوعه
مصرف جگر، مغز، قلوه و کله پاچه، شیرینیجات و تنقلات ممنوع است وبه سالاد خود سس اضافه نکنید.