آیت الله طالقانی(پرتویی ازقرآن)+سیدفطب(تفسیرفی ظلال القرآن)+علی محمدافغان(شوهرآهوخانم)+آیت الله قربانی(ترجمه الغدیر)+هاشمی رفسنجانی(تفسیرقرآن)+ابن سینا(کتاب درمان قولنج والهیات) ،آیت الله محمدسعیدحکیم ،فلسفه ومنطق رادرزندان نوشتند.+جواهر لعل نهرو،مارکوپلو،لودویگ ویتگنشتاین،ویلیام سیدنی پورتر،میگل سروانتس.
سیدقطب «تفسیر فی ظلال القرآن» رادرزندان نوشت.
سیدقطب پس از عضویت در جمعیت اخوان المسلمین، ابتدا عضو مکتب ارشاد، سپس در جایگاه رئیس هیأت تحریریه نشریه اخوان المسلمین منصوب شد. مقالات تند و صریح او در این نشریه و روزنامه هاى دیگر، سبب شد تا وى در سال ۱۳۳۳شمسی، به همراه حسن الهضیبى دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شود.
«سیدقطب» تفسیر نفیس فى ظلال القرآن را در زندان نگارش کرد. پس از ۵سال محکومیت، سید در زندان بیمار شد و بعلت وخامت جسمانی؛ با توصیه کردند عبدالسلام عارف، رئیس جمهور وقت عراق ،وساطت جمال عبدالناصر(رئیس جمهورمصر)سیدقطب از زندان آزاد شد. عبدالسلام عارف پیغام را فرستاد و به واسطه این پیغام، سیدقطب در سال ۱۳۴۳شمسی از زندان آزاد شد.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:بیوگرافی سیدقطب:
سیّد قطب بن ابراهیم متولد۱۲۸۵، مصر(صاحب تفسیر«فی ظلال القرآن»)،وی تحصیلکرده دانشگاه امریکابوده واما دردولت-آموزش وپرورش-مصرمعاون وزارت بود که بعلت انتقادات عذرش خواسته شد وبعدهابه «اخوان المسلین»پیوست وسرانجام بخاطرفعالیت-مقالات تند- درهمین تشکیلات ،۱۸مرداد۱۳۴۵اعدام شد(شهید).
کتابهایی که ابوعلی سینا درطول ۴ ماه زندان نوشته است:
اولین امام جمعه ایران،بعدازپیروزی انقلاب«آیت الله سیدمحمودطالقانی»(متولد ١۲٨٩ -وفات شهریور ۱۹ شهریور ۱۳۵۸ )،« پرتوی از قرآن» را در «زندان» نوشته است.
آیت الله طالقانی، جلد اول «پرتوی از قرآن» را در مرداد سال ۱۳۴۲، پس از نوشتن مقدمه ای برای چاپ به بیرون از زندان فرستاد. خصیصه بارز این تفسیر اعتنا به مسایل علمی ،« انطباق اطلاعات عادی علمی با بعضی آیات قرآنی است».
خصیصه بارز این تفسیر اعتنا به مسایل علمی ،« انطباق اطلاعات عادی علمی با بعضی آیات قرآنی است».
البته مسایل اجتماعی مخصوصاً سیاسی، خلاف مسایل علمی و اخلاقی، برعکس آن چه همه گان تصور می کنند و انتظار دارند. در پرتوی از قرآن چندان زیاد نیست که یک مقدار از آن مربوط به سانسور، چه سانسور هنگام تحریر و چه سانسور هنگام طبع و انتشار اولیه این اثر است. البته از آن جا که غالب بخش های پرتوی از قرآن در زندان تالیف شده، کمبود منابع گوناگون اعم از تفسیری یا حتی علمی که ورد علاقه خاص نویسنده بوده، احساس می شود.
تألیف درزندان ابوغریب
درزندانهای رژیم صدام،داشتن کاغذممنوع بود.
«دکترصفاءالدین تبرائیان»یکی ازنویسندگان مبارزعراقی می گوید:
دکترسیدعبدالهادی حکیم (پسر آیتالله سیدمحمدتقی حکیم) برای من نقل میکرد و میگفت:
در زندان، «آیتالله سیدمحمدسعید حکیم» بر روی کاغذهای سیگار یک دوره علم اصول فقه تحریر کرد. میگفت ما برای اینکه بتوانیم قلم درست کنیم کلی معضل داشتیم. می گفت «من در زندان یک دوره منطق و یک دوره فلسفه نوشتم.»
آقای «آسید ریاض حکیم» گفت من طی مدت زندان یک مبحث کامل اصول دین تدریس کردم. می گفت مجموعهای از پرسشها بود که درون زندان جمعآوری کردیم و عنوانش را گذاشتیم ۵۰۰ مسئله فقهی. یک بحث اساسی در مورد نهضت حسینی، مبحثی پیرامون امامت و در مورد« عصر فتنه» تهیه کردیم. همین طور درمورد صلح امام حسن(ع)، سیره پیامبر، رویارویی اهل بیت با حاکمیت جور، درباره اسلام اصیل، درباره دعا و..... در این مدت هشت سال و چند ماه به زندانیان تدریس میکردیم. می گفتند برخی از زندانیان جرمشان این بود که در کلاس درس ما حاضر میشدند و حتی به این جرم آنها را اعدام کردند.
علی محمد افغانی، نویسنده رُمان «شوهر آهو خانم» این رمان را در زندان نوشته است. او که از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۸. در زندان بوده، اولین رمانش را در همین دوران نوشته است. نوشتن این کتاب به گفته خود نویسنده ۳ سال طول کشیده است. خود او در ورد تجربه ا از نوشتن یک رمان در زنان می گوید: «زندان مکانی برای تمرکز حواس نبود. در بندی که ما بودیم حدود ۱۳۰ زندانی وجود داشت و در هر اتاق هم ۵،۶ زندانی، و لذا جایی برای تمرکز نبود.
مدتی می نوشتم و بعد باید کمی کار را تعطیل می کردم تا شاید شرایط برای نوشته دوباره فراهم شود. خودم هم می دانم که شوهر آهو خانم ارتباط بسیار نزدیکی با واقعیت های روحی، روانی و تضادهای جامعه دارد و بیان گر انقلابی است که در یک خانواده کوچک به وجود آمده و من آن را حس کرده بودم و شناختم، به همین دلیل کتاب مطرحی است، طوری که در اثار نویسنده گان خارجی هم شما چنین چیزی نمی بینید.» با این تعبیر، او برای نوشتن این کتاب، نظم و ترتیب خاصی نداشته؛ زیرا نوشتن او تابع مسایل زیادی بوده؛ مسایلی که خاص زنان است.
«افغانی» نمی توانست در زندان راحت بنویسد.باید کاری می کرد تا نگهبان ها متوجه نشوند که او در حال داستان نوشتن است.
به همین خاطر موقع نوشتن این رمان، یک کتاب انگلیسی باز می کرد و جلوی چشمش می گذاشته تا نگهبان ها فکر کنند که او دارد این کتاب را می خواند و ترجمه می کند. عادت های نویسنده گی او در زندان هم تابع همین شرایط بوده است. شب ها به اتفاقات رمان و شخصیت ها فکر می کرد و روزها می نوشت. گاهی برای این که یادش نرود به چه چیزهایی فکر کرده، حوادث و اتفاقات را به صورت خلاصه یا رمزی روی دیوار کنار تختش می نوشت.
توضیح مدیریت سایت -پیراسته فر:علی محمدافغانی کیست؟
«علی محمد افغانی» متولد ۱۱ دی ماه ۱۳۰۳ در شهر کرمانشاه و نویسنده نخستین رمان واقعی به زبان فارسی (شوهر آهو خانم) است. افغانی عضو سازمان نظامی حزب توده ایران بوده که در سال ۱۳۳۳ دستگیر شده و در دورهٔ پهلوی ۵ سال را در زندان به سر برده است. وی هم اکنون در آمریکا زندگی میکند.
«آیت الله زین العابدین قربانی»، فرزند غلامحسن، در سال ۱۳۱۲ آستانه اشرفیه- ازاوائل انقلاب امام جمعه لاهیجان بوده وسال۱۳۸۰ بعدازرحلت آیت الله احسانبخش،امام جمعه رشت شد
وی در سال ۱۳۴۲ گرفتار ساواک شدند و زندانی شدند. حدود ۵ سال ممنوع المنبر و ممنوع الخروج از کشور شدند.
قربانی:مرحوم شهید بهشتی و شهید مطهری و خدا حفظ کند آقای هاشمی رفسنجانی را که در آن دوران سیاه که زندگی مادی ما مختل شده بود، بنده را مورد عنایت قرار می دادند.
بنا به پیشنهاد شهید بزرگوار مطهری به تهران رفتم و در مسجد ابوالفضل واقع در خیابان ستارخان فعلی که در نزدیکی منزل آقایان باهنر و موسوی اردبیلی قرار داشت به اقامه نماز پرداختم که به جای ایشان آقایان: ناطق نوری، مطهری و معزی به منبر می رفتند.
چون روزهای پنج شنبه هر هفته در این مسجد جلسه ای با آقایان: مهدوی کنی و هاشمی رفسنجانی پیرامون نهج البلاغه دایر کرده بودند، ساواک متوجه موضوع شد و هیأت امنا را وادار کرد تا عذرم را بخواهد که دوباره به لاهیجان برگشتم.
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:درزندگینامه ایشان اینگونه نوشته اند:
آیت الله قربانی در سال ۱۳۵۰ دوباره گرفتار زندان ساواک شدند و در زندان تصمیم به ترجمه برخی از مجلدات کتاب (الغدیر) گرفتند و جلدهای پنجم، نهم و دهم الغدیر را در زندان ترجمه کردند. چون در انجام این مهم از کمک های بعضی از افسران خودی سود جستند همیشه از آنان به نیکی یاد می کنند.
واما:آقای قربانی که امروز(۱۷ شهریور ۱۳۹۶) خطیب جمعه رشت بود گفتند(جلد۹و۱۰)کتاب الغدیر علامه امینی را رادرزندان ساواک رشت ترجمه کردم.
«امام جمعه سابق لاهیجان ورشت»به موازات امر نویسندگی به اتفاق آقایان: شبستری، حسین حقانی، علی حجتی کرمانی، عباسعلی عمید زنجانی و به سرپرستی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در جلسات هفتگی خودشان پس از تعیین موضوعات مبتلا به جامعه اقدام به تحقیق می کردند و نتیجه تحقیقات را در قالب سلسله کتاب هایی تحت عنوان «از اسلام چه میدانیم» به چاپ می درساندند .
مسئولیتهای آقای قربانی: ریاست دادگاههای انقلاب اسلامی گیلان، نمایندگی دوره دوم مجلس شورای اسلامی از لاهیجان، استادی حوزه و دانشگاه، نمایندگی مجلس خبرگان، امامجمعه لاهیجان را بر عهده داشتهاند و ، عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه شهرستان رشت هستند،آخرین سمتش(امام جمعه رشت)بوده...
وسرانجام غزل خداحافظی ازمسندامامت جمعه: ۱۷ فروردین ۱۳۹۷(١٩رجب ١۴٣٩)اولین نمازجمعه به امامت آیت الله رسول فلاحتی -درمصلی رشت-اقامه شد.
نویسندگان دیگری که درزندان دست به نگارش زدند
روزنامه «جام جم» مواردی رانوشته که بااصلاحات می آورم:
کتاب نگاهی به تاریخ جهان
«جواهر لعل نهرو»، یکی از معروفترین رهبران جنبش استقلال هند و اولین نخستوزیر هند بعد از استقلالش از انگلیس (۱۹۴۷) بود. نهرو در زمان مبارزه علیه استعمار انگلیسیها بارها و بارها به زندان افتاد. طوری که مجموع این دفعات زندان، ۱۰ سال شد. نهرو در جریان یکی از این دفعات زندان، در تابستان ۱۹۲۸ تصمیم گرفت تا در نامههایی که برای دختر ۱۰ سالهاش مینویسد، از عقایدش هم بنویسد.
پس برای ایندیرا (که او هم بعدها سیاستمدار و نخستوزیر هند شد) یکسلسله نامه نوشت که در آنها با زبانی بسیار ساده ماجراهای تاریخی را توضیح میداد و میگفت چرا به اینجا رسیدهاند. این نامهها در دوره زندان بعدی از ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۳ هم ادامه پیدا کرد. وقتی نهرو آزاد شد، مجموعه این نامهها را آماده چاپ کرد که دوباره دستگیر و زندانی شد. خواهرش هم آنها را با نام «نگاهی به تاریخ جهان» در دو جلد به چاپ رساند؛ کتابی که بسیار معروف شد.
«جواهر لعل نهرو »متولد۱۴ نوامبر ۱۸۸۹ فرزند «موتیلال نهرو» و «سواروپ رانی» ، پدرش یک وکیل و رهبر سیاسی بود که ثروت قابل ملاحظهای داشت و در بهترین مدارس هندوستان در رشته حقوق مشغول به تحصیل بود.
«میگل سروانتس»
مهمترین و معروفترین نمونه آثاری که در زندان نوشته شدهاند، بیهیچ شکی «دنکیشوت» از «میگل سروانتس» است که آن را آغازگر عصر رمان مدرن میدانند. شکسپیر و سروانتس معاصر همدیگر بودند و هردو سال ۱۶۱۶ میلادی درگذشتند. البته خالق «دنکیشوت» ۱۷سال از شکسپیر بزرگتر بود و رنج بیشتری از او کشید.
«سروانتس» سالهای زیادی از عمرش را در جنگ، اسارت و زندان گذراند. او در «نبرد لپانتو» با عثمانی جنگید، جراحت یک دستش تا آخر عمر آزارش میداد، پنج سال در الجزایر بردگی کرد، بیشتر عمر مقروض بود و رُمان «دنکیشوت» را سال ۱۶۰۰در زندان نوشت.
«سروانتس »جلد اول «دنکیشوت» (منتشر در ۱۶۰۵) را در همین دوران نوشت. موزهای در کاسا دِ مِدرونا (در تومهیوسو، استان سیوداد رئال، اسپانیا) هست.
ویلیام سیدنی پورتر
اُ. هنری، با تکنیک گرهگشایی در پایان، یکی از معروفترین نویسندگان داستان کوتاه است. این اسم البته اسم اصلی نویسنده آمریکایی نیست. اسم واقعی او «ویلیام سیدنی پورتر» است که زمانی «بانکدار»ی هم میکرد. سال ۱۸۹۶ در حسابرسی از بانکی که او در آن کار میکرد، چندین مورد اختلاف و ناهمخوانی پیدا شد. پورتر به جرم اختلاس دادگاهی شد. فرار کرد و مدتی در آمریکایلاتین گشت. اما بهخاطر مریضی همسر برگشت. دادگاه در فوریه ۱۸۹۸ پورتر را به اتهام اختلاس به زندان محکومکردکه در همین دوران زندان، ۱۴ داستان نوشت و با اسم مستعار به مجلات فرستاد.
«ویلیام سیدنی پورتر»موفقترین این اسامی مستعار «اُ. هنری» بود. پورتر در ۱۹۰۱ بعد از سه سال زندان، به دلیل حسنسابقه و زودتر از موعد آزاد شد و باقی عمر را نویسنده ماند.
جنایتکاری که درزندان کتاب نوشت!
«آدولف هیتلر » سال ۱۹۲۴ و در جریان حبس کتاب «نبرد من» نوشته شد.
ماجرا از این قرار بود که هیتلر و دوستانش دست به یک کودتای نافرجام زدند و به زندان افتادند. البته هیتلر بعد از شش ماه عفو مشروط گرفت و آزاد شد، اما در این فاصله کتابی به اسم «نبرد من» نوشت که بسیار پرفروش و پرهوادار شد و باعث قدرتگرفتن حزب نازی و باقی قضایا. این کتاب بعد از پایان جنگ جهانی دوم در آلمان ممنوع بود تا سال ۲۰۱۶ و بعد از ۷۰ سال دوباره چاپ شد.
مارکوپولو درزندان
داستان «سفرهای مارکوپولو »، تاجر «ونیز»ی که سفیر دربار «قوبلایخان» شد. اما این است که این سفرنامه در زندان نوشتهشد. مارکوپولو بعد از برگشت از شرق، در ۱۲۹۸ میلادی اسیر شد. آن زمان دو شهر «پیزا و جنوا» درگیر جنگ بودند و هر غریبهای میتوانست مشکوک باشد.
«پولو» ۳ سال در زندانی بود. او در این مدت خاطراتش را برای همسلولیاش، مردی به نام «روستچیلو دا پیزا» تعریف کرد. او بعد از آزادی «داستانهای پولو» را نوشت و چاپ کرد و ثروتمند شد.
لودویگ ویتگنشتاین
«رساله منطقی- فلسفی» تنها کتاب «لودویگ ویتگنشتاین» فیلسوف اتریشی است که در زمان حیات او به چاپ رسید. این کتاب را که شامل «۷گزاره و اثبات آنهاست» یکی از مهمترین کتابهای فلسفی قرن بیستم می باشد.
این فیلسوف جوان اتریشی، در این کتاب در مورد اینکه با چه زبانی باید درمورد فلسفه حرفزد، توضیح داده.
«وینگنشتاین» این کتاب را در دوران سربازی و زمان اسارتش به دست ایتالیاییها در جنگ جهانی اول نوشت. اولین چاپ کتاب در سال ۱۹۲۱ و بعد از آزادی او انجام شد و فقط در زبان فارسی، چهار ترجمه دارد.
۱-کتاب «قولنج»
۲-کتاب«حی بن یقظان» (زنده پسر بیدار)که کتابی است،تلفیقی ازعرفانی وفلسفی.
۳-بخشی از کتاب «دانشنامة علائی» ،قسمت( الهیات)رادرزندان نوشته است
حکیم «ابن سینا »علاوه برمهارت درعلوم پزشکی(درمان وداروسازی) بک «فیلسوف »هم بود.
«اکبرهاشمی رفسنجانی»،رئیس مجلس شورای اسلامی،رئیس جمهور ورئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام(متولد۱۳۱۳ در روستای نوق در توابع رفسنجان،متوفی ۱۹دی ۱۳۹۵تهران) با بیان این جمله که «در مقطعی محکوم به اعدام شده بودم»، گفت: زمانی که در زندان بودم، شروع به تفسیر قرآن کردم. در ملاقاتها، دفتر(فیش)ها را از زیر عبا به همسرم میدادم و او هم با شجاعت زیر چادر میگرفت و میبرد.
«آیت الله هاشمی رفسنجانی»با برشمردن ویژگیهای ۲ کتاب تفسیر راهنما و فرهنگ قرآن، گفت: تمام آیات مربوط به یک موضوع مثل «آب» و «ابر» را یکجا آوردم.
در مراسم اختتامیه بیست و یکمین دوره مسابقات قرآن و عترت و نخستین جشنواره شیخ طبرسی/۹۵/۰۸/۱۱خبرگزاری فارس.
امام جمعه اسدآباد ( حجتالاسلام سید موسی حسینیمجد)گفت: آیت الله هاشمی در طول ۴ سال زندان موفق به نوشتن کتاب تفسیر راهنما در ۲۰ جلد شد که این کار نشان از درجه علمی بالای وی بوده است./خبرگزاری مهر۲۳ دی ۱۳۹۵
«حجتالاسلام محمدعلی مهدویراد» نویسنده و قرآنپژوه : «تفسیر راهنما، عملا تفسیر ترتیبی قرآن با نگاهی فهرستنگارانه و خدماتپژوهی است. ایشان(آیت الله هاشمی رفسنجانی) وقتی در زندان ساواک بودند با توجه به حافظ قرآن بودن، هر آنچه را که از آیات به یاد داشتند بر روی هر چه که میتوانستند مینوشتند.
و در سالهای بعد که فضا آزادتر شد و ایشان در زندان عمومی و در جوار علمایی همچون آیتالله طالقانی، آیتالله منتظری، ربانی و انوری بودند، با در اختیار داشتن دو تفسیر «مجمعالبیان» و «المیزان» در دفترهای ۲۰۰ برگی به صورت دستهبندیشده آیات را نوشتند که درنهایت بین ۲۰ تا ۴۰ دفتر آماده شد. بنده هم بعد از انقلاب در دفتر تبلیغات در مقاطعی بهعنوان مشاور و عضو هیأت علمی در تدوین و آمادهسازی این اثر همکاری داشتم.»
کتاب تفسیرراهنمادرچه سالی نوشته شد؟/چگونه نوشته شد
مرحوم هاشمی همواره تفکر قرآنی برای روشنن کردن جامعه داشتند.
وقتی آقایهاشمی در خفقان شدید سال ۱۳۵۳ به زندان افتاد با توجه به این که روند محاکمه نشان می داد دوران زندانش طولانی خواهد بود، به فکر نوشتن تفسیر قرآن افتاد
نقل قول آیت الله امامی کاشانی ازهاشمی رفسنجانی:

هاشمی می گفت: تمامی دلخوشی ام در زیر شکنجهها، اندیشیدن به نوشتن تفسیر قرآن بود.
در زندان، قرآن و کاغذ و قلم خواستم و هیچ کدام را به من ندادند، در ذهن خودم آیات و عناوین را منظم می کردم
تا این که دوران محاکمه تمام شد و مرا به زندان اوین بردند که مرحوم آیتالله طالقانی، آیتالله مهدوی کنی و مرحوم انواری هم آنجا بودند و قرآن گرفتم و شروع کردم به نوشتن، درحالی که دوستان میگفتند نوشتههای قرآنی را از تو خواهند گرفت و به خطرات آن هم واقف بودم؛ هروقت همسرم به دیدارم میآمد نوشتههایم را به او می دادم و او زیر چادرش آنها را خارج میکرد.
آیت الله امامی کاشانی : این کلیدواژهها و نوشتهها را بعد از انقلاب به برخی طلبههای جوان دادند که الان به صورت تفسیر راهنمای قرآن منتشر شده است.
آیتالله محمد امامی کاشانی در خطبههای نماز جمعه ۲۴دی۱۳۹۵تهران/۲۵دی۱۳۹۵-روزنامه اطلاعات
آیتالله هاشمی در مجموع هفت بار به زندان رفت و چهار سالوپنج ماه در حبس به سر برد
آیتالله هاشمی در مجموع هفت بار به زندان رفت و چهار سالواندی در حبس به سر برد