پیراسته فر

علمی،تحقیقی و تحلیلی

پیراسته فر

علمی،تحقیقی و تحلیلی

روش خواندن"نمازشب"فضلیت نمازشب

وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَى أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ «مَقَامًا مَحْمُودًا»

​امام صادق(ع): نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می کند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند و اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد.

نماز شب چگونه است؟

روش خواندن نماز شب

۸ رکعت نمازنافله شب:(شبیه چهار نماز دو رکعتی  صبح )به نیت «نماز شب»

 یک نماز دو رکعتی به نیت «نماز شفع»

بعد یک نماز یک رکعتی به نیت نماز« وتر»

که مجموعا ۱۱ رکعت می شود.

توضیح:بعدازهریک ازاین ۳ نمازها،رویمان راازقبله برگردانیم ویا کاری انجام دهیم ،حرفی بزنیم.

 وقت نماز شب:

وقت نماز شب از نصف شب تا اذان صبح است. و نماز شب در سحر از فضیلت بیشتری برخوردار است و تمام ثلث آخر شب سحر محسوب می شود. بهترین وقت سحر هم نزدیک اذان صبح است.

 رکعات نماز شب:

نماز شب یازده رکعت است که ۸ رکعت آن(۴ نماز دو رکعتی) به نیت نافله شب خوانده می شود مانند نماز صبح و بعد از آن ۲ رکعت به نیت نماز شفع می خواند و در آخر هم یک رکعت به نام نماز وتر بجا می آورد.

 قنوت نماز شب(وتر):

مستحب است که در قنوت نماز وتر ۷۰ مرتبه «استغفرالله ربی و اتوب الیه» بگوید و برای ۴۰ مؤمن دعا و استغفار کند و ۳۰۰ مرتبه «الهی العفو» بگوید و هفت مرتبه «هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار» بخواند(اگر کمترویابیشتر از این تعداد هم بگوید،اشکالی درنماز ندارد).

نکته:

*چنانچه مقداری از نماز شب را خوانده باشد و اذان صبح (طلوع فجر) سر رسد، می تواند بقیه نماز شب را هم به نیت اداء، بعد از نماز صبح بخواند.

*اگر وقت کم باشد می تواند تنها «نماز شفع و وتر»(یعنی ۳ رکعت) را بخواند و اگر کمتر وقت داشته باشد، تنها شفع را بخواند.

*نماز شب را می توان نشسته، خوابیده یا حتی در حال راه رفتن هم خواند.

*خواندن دو رکعت نافله صبح، قبل از نماز صبح، از شفع و وتر افضل است.

 فضیلت نماز شب

 در بین نمازهای مستحبی، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است و در قرآن کریم درباره آن تأکید و سفارش بسیار شده است. خدای متعال به پیامبرش می فرماید: «مقداری از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب] ویژه توست، امید است پروردگارت، تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد.[۱]»

 «کسانی که شب را برای پروردگارشان با سجده و قیام به صبح می رسانند.[۲]»

 «شب ها ملازم بستر و خواب نیستند، بلکه پهلو از بستر خواب جدا کنند و با بیم و امید خدای را بخوانند و از آنچه به آنها دادیم انفاق کنند، پس کسی نمی داند چه نعمتهایی که موجب چشم روشنی آنها می شود و در پاداش اعمالشان ذخیره شده است.[۳]»

 رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «خدای متعال به دنیا وحی کرد که خدمتگزارانت را به تعب بینداز و تارکین خودت را خدمت کن هنگامی که بنده خدا در تاریکی شب با پروردگارش خلوت و مناجات می کند، خدا قلبش را نورانی می گرداند، وقتی می گوید: یارب یارب از جانب خدا گفته می شود: لبیک عبدی، هر چه می خواهی طلب کن تا عطا کنم و خدا به فرشتگانش گوید... شما شاهد باشید که بنده ام را آمرزیدم.[۴]»

و رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اشراف امت من حاملین قرآن و شب زنده داران هستند.[۵]» و فرمود: «آن قدر جبرئیل درباره نماز شب به من سفارش کرد که گمان کردم نیکان امت من شب را نخواهند خوابید.[۶]» و باز فرمود: «دو رکعت نماز در وسط شب، از دنیا و آنچه که در آن است؛ نزد من محبوبتر است.[۷]»

آثار نماز شب :

 امام صادق علیه السلام فرمود: «نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می کند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند و اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد.[۸]»

پیامبر اسلام،حضرت محمد(ص) فرمود: «نماز شب وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه».

«نمازشب» سنت و روش پیامبران و نور معرفت و ریشه ایمان می باشد. بدن را آرامش می دهد و شیطان را خشمگین می کند سلاحی بر علیه دشمنان و وسیله ای است برای اجابت دعا و قبول شدن اعمال، روزی انسان را توسعه می دهد.

«نماز»شفیع بین ملک الموت و نمازگزار می شود، چراغ و فرش قبر و جواب(دو فرشته) نکیر و منکر می باشد.

«نماز»در قبر تا قیامت مونس و زائر نمازگزار خواهد بود. نماز بر سرش سایه می افکند، تاجی برسرش و لباسی بر بدنش می گردد، نور پیش رویش، حائل بین او و آتش دوزخ خواهد بود.

«نماز»برای مؤمن حجتی است نزد خدا و وسیله سنگین شدن میزان اعمال و حکم عبور بر صراط و کلید بهشت می باشد زیرا نماز تکبیر است و حمد و ستایش و تسبیح و تمجید و تقدیس و تعظیم و قرائت و دعا و البته بهترین اعمال خواندن نماز در اول وقت آن است.[۹]»

پی نوشت:[۱] سوره اسراء، آیه ۷۹.   [۲] سوره فرقان، آیه ۶۴.  [۳] سوره سجده، آیه ۱۶.   [۴] بحار الأنوار، ج ۸۷، ص ۱۳۹.
[۵] بحار الأنوار، ج ۸۷، ص ۱۳۸.   [۶] بحار الأنوار، ج ۸۷، ص ۱۳۰.  [۷] بحار الأنوار،  ج ۸۷، ص ۱۴۸.
[۸] بحار الأنوار،  ج ۸۷، ص ۱۵۳.  [۹] بحار الأنوار ج ۸۷، ص ۱۶۱.

علامه طباطبایی (صاحب المیزان):یک روز در نجف اشرف درمدرسه ایستاده بودم که مرحوم آیت الله سیدعلی قاضی از آنجا عبور کرد ، چون به من رسید ، دستش را برشانه ام گذاشت و گفت: ای فرزند ، «آخرت می خواهی نماز شب بخوان و دنیا می خواهی نماز شب بخوان».

آیاتی که قبل از نمازشب خوانده می شود:بانگاه کردن به آسمان این ۵ آیه از سوره آل عمران رابخوانید.

إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لَآیَاتٍ لِأُولِی الْأَلْبَابِ(۱۹۰ آل عمران)
الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ (۱۹۱)
رَبَّنَا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصَارٍ (۱۹۲)
رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلْإِیمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ (۱۹۳)
رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لَا تُخْلِفُ الْمِیعَادَ ﴿۱۹۴ آل عمران﴾
ترجمه  ۵ آیه از سوره آل عمران
همانا در آفرینش آسمان‌ها و زمین و در پىِ یکدیگر آمدن شب و روز، نشانه‌هایى (از علم، رحمت، قدرت، مالکیّت، حاکمیّت و تدبیر خداوند) براى خردمندان است(۱۹۰)
کسانى که خداوند را [در همه احوال‏] ایستاده و نشسته و بر پهلو آرمیده، یاد مى‏کنند و در آفرینش آسمانها و زمین مى‏ اندیشند(تفکرمی کنند) که پروردگارا این را بیهوده نیافریده ‏اى، تو از هر عیب و نقصی منزّه و پاکی؛ پس ما را از عذاب آتش درامان خودنگهدار (۱۹۱)
پروردگارا هرکس را که به دوزخ درآورى، خوار و رسوایش ساخته‏اى و ستمکاران یاورانى ندارند (۱۹۲)
پروردگارا شنیدیم که دعوتگرى به ایمان فرامى‏خواند که به پروردگارتان ایمان بیاورید، و ما ایمان آوردیم، پروردگارا گناهان ما را بیامرز و سیئات ما را بزداى و ما را در زمره نیکان بمیران‏ (۱۹۳)

(خردمندان مى‌گویند): پروردگارا! آنچه را به واسطه‌ى پیامبرانت به ما وعده داده‌اى، به ما مرحمت فرما و ما را در روز قیامت خوار مساز، البتّه میدانیم که تو«خُلفِ وَعدِه» نخواهی کرد. (۱۹۴)

به زبان ساده

نماز شب را چگونه می خوانند ؟

نماز شب یازده‌ رکعت است: ۸ رکعت   به نیت نماز شب و  دو رکعت به نیت نماز شَفْعْ و یک نماز یک رکعتی به نیت نماز وَتْر

 ۸ رکعت نماز شب می‌خوانم قُربة اِلی الله(چهار نماز ۲ رکعتی)

 رکعت اول: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله احد + رکوع + سجده

  رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل هو الله احد  + رکوع + سجده + تشهد + سلام.

۳تادورکعتی دیگرنیز به صورت بالا میخوانیم(بدون وقفه وبدون اینکه رویمان راازقبله برگردانیم ویاحرفی بزنیم)

البته میتوان درحال حرکت«بدون رعایت قبله»نمازشب ویاهرنمازمستحبی را خواند(مثلاً هنگام رارفتن ویادرماشین نشسته ایم)

دربین ۳ نماز(شب و شفع ووتر)می توان فاصله انداخت،استراحت وکارهای دیگرپرداخت.

توضیح:هرسوره دیگررا میتوان بجای «سوره توحید»خواند

درسلام،میتوانیم فقط «سلام سوم»السلام علیکم ورحمه الله وبرکاته را بگوییم

 

نماز شفع:

دو رکعت نماز شَفْعْ می‌خوانم قُربة اِلی الله

 رکعت اولیک بار سوره حمد  + یک بار سوره قل اعوذ برب الناس + رکوع + سجده.

رکعت دوم: یک بار سوره حمد + یک بار سوره قل اعوذ برب الفلق + قنوت + رکوع + سجده + تشهد + سلام.


نماز وتر:یک رکعت 

۳بار سوره حمد + یک بار سوره قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ + یک بار سوره قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاس

قنوت نمازوتر:

در حالیکه دستهایتان در حالت قنوت است، (با«بند» انگشتان۲دست یا با تسبیح) چهل بار بگویید ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ )برای ۴۰ مؤمن .

توضیح :میتوانیم نام پدرومادر وامام خمینی وآیت الله خامنه ای،مراجع تقلید"زنده یامرده" ودوستان مؤمن خودرادرلیست۴۰مؤمن بیاوریم 

«خدایا ببخش جمیع مؤمنین مرد و مؤمنین زن را». و بعد از آن هفتاد بار بگویید ( اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبی وَ اَتُوبُ اِلَیه) «آمرزش می‌طلبم از خدایی که پروردگارم است و بسویش باز می‌گردم».

سپس هفت بار بگویید (هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار)

«این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد».

سپس سیصد مرتبه بگویید ( اَلْعَفو ) «ببخش». + و سپس یک بار بگویید (رَبّ اغْفِرْلى وَ ارْحَمْنى وَ تُبْ عَلىََّ اِنَّکَ اَنْتَ التّوابُ اَلْغَفُورُ الرّحیم )

توضیح:اگرتسبیح داریم ۳بارمُهره های ۱۰۰تایی «دانه»تسبیح را وگرنه ازبندهای انگشتان دست استفاده کنیم(۱۰بارهر۳۰بندانشتان رااَلْعَفومی گوییم)

«پروردگارا ببخش مرا و رحم کن به من و توبه مرا بپذیر به راستی که تو، توبه پذیرنده، بخشنده و مهربانی». + رکوع + سجد + تشهد + سلام + (پایان نماز) 

نمازشب آیت الله سیدابراهیم رئیسی درهواپیما(درسفربه آمریکا)۲۹ شهریور ۱۴۰۲ نیویورک

 نماز شب و فضیلت آن

 در بین نوافل، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است و در قرآن درباره آن تأکید و سفارش بسیار شده است. خدای متعال به پیامبرش می فرماید: مقداری از شب را به تهجد بپرداز این برای تو مستحب است شاید خدا تو را به مقام برگزیده ای مبعوث گرداند  و در تعریف بندگان خاص الهی می گوید: کسانی که شب را برای پروردگارشان در حال سجده و قیام بیتوته می کنند و در توصیف مؤمنین می فرماید: شبها پهلو از بستر خواب جدا کنند و با بیم و امید خدای را بخوانند و از آنچه به آنها دادیم انفاق کنند، پس کسی نمی داند چه نعمتهایی که موجب چشم روشنی آنها می شود و در پاداش اعمالشان ذخیره شده است.

 رسول خدا (ص) فرمود: خدای متعال به دنیا وحی کرد که خدمتگزارانت را به تعب بینداز و تارکین خودت را خدمت کن هنگامی که بنده خدا در تاریکی شب با پروردگارش خلوت و مناجات می کند خدا قلبش را نورانی می گرداند، وقتی می گوید: یارب یارب از جانب خدا گفته می شود: لبیک عبدی، هر چه می خواهی طلب کن تا عطا کنم و خدا به فرشتگانش گوید... شما شاهد باشید که بنده ام را آمرزیدم.

رسول خدا (ص) فرمود: اشراف امت من حاملین قرآن و شب زنده داران هستند .و هم فرمود: آن قدر جبرئیل درباره نماز شب به من سفارش کرد که گمان کردم نیکان امت من شب را نخواهند خوابید و باز فرمود: دو رکعت نماز در وسط شب از دنیا و ما فیها نزد من محبوبتر است.

آیه نماز شب درقرآن

وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَىٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا(آیه ۷۹ سوره اسراء)
و پاسى از شب را بیدار باش وتهجّد و عبادت کن، و این وظیفه‌اى افزون براى توست، باشد که پروردگارت تو را به مقامى محمود وپسندیده برانگیزد.

ازویژگیهای مؤمنان «نماز شب» است

کانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ (۱۷) وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ(۱۸)سوره ذاریات
(برنامه‌شان این بود که) اندکى از شب را مى‌خوابیدند. و در سحرگاهان، استغفار مى‌کردند.

وقتی برادران یوسف بخاطر ظلمی که به یوسف کرده بودند،ازپدرخواستندبرایشان«استغفارکند»،حضرت یعقوب گفت:بزودی برایتان استغفارمی کنم،منظور درهنگام «نمازشب» بود./سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَکُمْ رَبِّی إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ 

آیاتی که قبل ازشروع نمازشب خوانده می شود(بعدازنگاه به آسمان)آیات ۱۹۰ تا ۱۹۴  سوره آل عمران

آثار نماز شب :

 امام صادق (ع) فرمود: نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو و انسان را خوشبو می کند، رزق را زیاد و قرض را ادا می کند و اندوه را برطرف می سازد و چشم را جلا می دهد.

پیامبر عظیم الشأن اسلام فرمود: نماز شب وسیله ای است برای خوشنودی خدا و دوستی ملائکه، نماز شب سنت و روش پیامبران و نور معرفت و ریشه ایمان می باشد. بدن را آرامش می دهد و شیطان را خشمگین می کند سلاحی بر علیه دشمنان و وسیله ای است برای اجابت دعا و قبول شدن اعمال، روزی انسان را توسعه می دهد شفیع بین ملک الموت و نمازگزار می شود، چراغ و فرش قبر و جواب (دو فرشته) منکر و نکیر می باشد. در قبر تا قیامت مونس و زائر نمازگزار خواهد بود نماز بر سرش سایه می افکند، تاجی برسرش و لباسی بر بدنش می گردد، نور پیش رویش حائل بین او و آتش دوزخ خواهد بود، برای مؤمن حجتی است نزد خدا و وسیله سنگین شدن میزان اعمال و حکم عبور بر صراط و کلید بهشت می باشد زیرا نماز تکبیر است و حمد و ستایش و تسبیح و تمجید و تقدیس و تعظیم و قرائت و دعا و البته بهترین اعمال خواندن نماز در اول وقت آن است .

 وقت نماز شب: از نصف شب تا فجر صادق (اذان صبح) وقت نماز شب است و نماز شب در سحر از فضیلت بیشتری برخوردار است و تمام ثلث آخر شب سحر محسوب می شود و بهترین وقت سحر هم نزدیک فجر صادق است و بهتر از این آن است که نماز شب به تفریق خوانده شود چنانچه این سنت پیامبر (ص) بوده است (یعنی پشت سر هم نخواند و با فاصله بخواند)

 

آیت الله بهجت نقل می کند:

بعضی از اساتید اخلاق [آیت‌الله قاضی رحمت‌الله علیه] در نجف می‌گفتند: «من ضامنم کسی‌که این نمازهای پنج‌گانه را در اول وقت بخواند، به مقامات عالیه می‌رسد».

خیلی کلام بزرگی ایشان گفت. گفت: «اگر نمازهای پنج‌گانه را در اول وقت خواند، باز هم نرسید به آن مقامات عالیه، به من لعن کند!»

خیلی عجیب است. خیلی عجیب است! معلوم می‌شود این،‌ چیزی هم نیست؛ هر کاری دارد،‌ یکی از این نمازهای پنج‌گانه را می‌تواند در وسط آن کارها انجام دهد؛‌ چون اول وقت است.

در روایت هم دارد: «فضل [نماز] اول وقت با غیر اول وقت،‌ مثل فضل من [پیامبر] است بر امت». در یک روایت دیگر [می‌فرماید:] «مثل فضل آخرت (ابدیت) است بر دنیا».

 رکعات نماز شب: ۱۱ رکعت است که ۸ رکعت آن (۴ نماز دو رکعتی) به نیت نافله شب خوانده می شود که شکل آن مانند نماز صبح است [با این تفاوت که اولاً به نیت نافله شب می خواند و مستحب است و ثانیاً می تواند بلند یا آهسته بخواند] و بعد از آن ۲ رکعت به نیت شفع می خواند و در آخر هم یک رکعت به نام وتر بجای می آورد.

مستحب است که در قنوت نماز وتر ۷۰ مرتبه "استغفرالله ربی و اتوب الیه" و برای ۴۰ مؤمن دعا و استغفار کند.

برای مثال

۱.اللهم اغفر امام خمینی.

۲.اللهم اغفر آیت الله بروجردی.

۳. اللهم اغفر شهید چمران

و...

اینهارابه هرزبانی(حتی فارسی)میتوان گفت(الهم الغفرآقای...)

و ۳۰۰ مرتبه الهی العفو بگوید و هفت مرتبه "اللهم هذا مقام العائذ بک من النار"بخواند. البته اگر بعضی از اینها(۷۰ مرتبه استغفار و یا دعا برای ۴۰ مؤمن و یا ۳۰۰ مرتبه العفو گفتن) را هم بخواند ایرادی ندارد.

نکته: چنانچه مقداری از نماز شب را خوانده باشد و اذان صبح (طلوع فجر) سر رسد می تواند بقیه نماز شب را هم به نیت اداء بخواند.

 اگر وقت کم باشد می تواند تنها شفع و وتر را بخواند و اگر کمتر وقت داشته باشد تنها شفع را بخواند.

 خواندن دو رکعت نافله صبح از شفع و وتر افضل است.


فرشتگان پشت سَرِ نمازشب خوان به نماز می ایستند!

بنابر روایات ائمه اطهار(ع) سحرخیزان به مقامی می رسند که فرشتگان الهی، در پشت سر آنان ایستاده و ثواب آنها را می نویسند به نحوی که رسول خدا (ص) می فرمایند: بنده ای که نماز شب نصیب او شده، هنگامی که برای خداوند بیدار شود و وضو بگیرد و وضوی کامل، و با نیت خالص و قلب سالم و بدن خاشع و چشم گریان برای خدا نماز بخواند(خداوند) پشت سر او «نُه» صَف از فرشتگان را به صَف می کند، که جز خدا کسی نمی تواند آن ها را شمارش کند، چنانچه یک طرف صف در مشرق و طرف دیگر در مغرب است و هنگامی که آن فرد نماز خود را تمام کند خدا به تعداد آن فرشتگان برای او درجه و ثواب می نویسد.

همچنین در حدیثی دیگر امام صادق (ع) در باب ثواب و پاداش این عمل می فرمایند: هیچ کار خوبی نیست که انسان انجام دهد جز اینکه برای آن در قرآن پاداشی بیان شده است، مگر نماز شب، که خداوند پاداش آن را مشخص نکرده، به خاطر بزرگی و عظمت آن پیش خودش، بلکه فرموده است: (هنگامی که مومنین) خود را از بستر خواب حرکت می دهند (در دل شب) و با بیم و امید خدای خود را می خوانند و از آنچه روزی آن ها کردیم انفاق می کنند، هیچ کس نمی داند پاداش نیکوکاریشان چه نعمت ها و لذت های بی نهایتی است که برای آن ها در نظر گرفته شده است، و بی شک اجر و ثواب آن در عالم غیب برای آن ها ذخیره شده است./قدس آنلاین 

منابع:۱- بحارالانوار، ج۸۷: ۱۳۷؛ ج۸: ۱۲۶.۲- فضایل و آثار نماز شب: ۴۸-۴۹