پیراسته فر
علمی،تحقیقی و تحلیلیپیراسته فر
علمی،تحقیقی و تحلیلیشهر پلکانی”ماسوله"روستاهای پلکانی
علاوه برماسوله+روستاهای پلکانی«بوژان» نیشابور+« اشتبین » جلفا+روستای« پالنگان » کامیاران+« اورامان- اورامانات تخت »سروآباد-مریوان+« کنگ » طرقبه مشهد+« اسفیدان » بجنورد+« هجیج » پاوه+«رویین » اسفراین+ « سرآقاسید » کوهرنگ-شهرکرد+« زنوزق »شهرمرند+«تنگیسر»سنندج....
«ماسوله »یکی از شهرهای قدیمی کیلان،بلکه ایران وجهان است که در۶۰ کیلومتری شهر رشت، ۳۶ کیلومتری شهر فومن قراردارد.
شهر پلکانی«ماسوله»
قدمت ماسوله به بیش از ۱۵۰۰سال میرسد،بافت معماری ماسوله در زمان سلسله زندیه شکل گرفته است.
خانه به اینصورت است که حیاط یکی پشت بام دیگری است.هم‌اکنون ۳۵۰ واحد مسکونی در ماسوله وجود دارد.
ماسوله قدیم(کهنه ماسوله)
موقعیت جغرافیایی ماسوله قدیم در ۱۰ کیلومتر بالاتر از ماسوله فعلی، بوده ، در کاوش‌های انجام شده از محوطه ماسوله قدیم، سفالینه‌هایی متعلق به قرون پنجم تا هشتم هجری قمری به‌دست آمده است.
راه باریک شیب دار،خیابان‌های کوچک و پله‌های متعدد در این روستا اجازه ورود هیچ وسیله نقلیه موتوری را نمی‌دهد.
هوای کوهستانی و مه‌آلود بدون آلودگی، آرامش‌بخش مسافران می باشد.
ماسوله در زلزله مهیب ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ در گیلان و زنجان، صدمات زیادی دید.
روستاهای پلکانی ایران
۱-« بوژان » نیشابور
«بوژان» نیشابور : روستای بوژان از توابع بخش مرکزی شهرستان نیشابور در ۱۳ کیلومتری شمال شرقی نیشابور و ۱۲۰ کیلومتری مشهد ودارتفاع ۱۶۰۰ متر ی سطح دریا قرار گرفته استبافت این روستا به شکل پلکانی است و از معماری سنتی است وجمعیت آن حدودهزارنفرمی باشد
آبشار بسیار زیبا و رودخانه‌ای که حواشی آن را باغ‌های میوه پوشانده و چشم‌اندازی رویایی را دارد. رشته کوه‌های بینالود با انواع گل‌های دارویی و صنعتی توانسته رونق خوبی به شهرنیشابور بدهد.
۲-روستای« اشتبین » جلفا
روستای« اشتبین » باهشتصدنفر جمعیت در قالب ۱۵۰ خانوار در۹۵کیلومتری شرق شهرجلفا و (۲۵۰کیلومتری تبریز)قراردارد. فاصله اشتبین تا بخش ورزقان ۵۰کیلومتر و تا اهر ۲۲۵ کیلومتر است.
این روستا قدمتش به زمان شاه طهماسب صفوی برمی‌گردد.
تولید ابریشم در این روستا از قدیم رونق بسیاری داشته، گورستان قدیمی، کتیبه‌های مرمرین به قرن ده هجری حدس زده اند .
۳-روستای« پالنگان » کامیاران
روستای« پالنگان »با۱۹۴خانوار وجمعیت هزارنفری در ۴۵ کیلومتری شهر کامیاران و ابتدای اورمان کردستان است. روستایی با قدمتی از پیش از اسلام با چشمه‌های پر آب و دره زیبای تنگیور در فاصله ۸۰۰ کیلومتری آن که همگی جلوه خاصی به روستا بخشیده است.
تابستان گرم و معتدل پالنگان، قلعه زیبا و تاریخی آن و چشمه‌های دائمی آب معدنی و آبشارهای پلکانی این روستا از جاذبه‌های گردشگری به حساب می‌آید. هیچ وسیله نقلیه‌ای اجازه ورود به روستا را ندارد.
جمعیت آن ۸۲۱ نفری ( ۱۹۴خانوارسنگ‌چین بودن ساخت خانه‌های این روستا به جاذبه اش افزوده است.
۴-« اورامان »« اورامانات تخت »مریوان
روستای « اورامان » باجمعیت حدودسه هزارنفرجمعیت درجنوب شرقی ۶۵ کیلومتری- جنوب شرقی سروآباد- مریوان و ۱۷۰ کیلومتری سنندج قراردارد.
این روستا در میان جاده‌های پر پیچ و خم با شیب تند و وجود کوه‌های بلند جلوه زیبایی برای هربیننده دارد.
روستای «اورامانات تخت» باجمعیتی حدود ۷۰۰۰نفر در دل رشته کوه‌های زاگرس و ابتدای حوضه آبریز یکی از بزرگ‌ترین رودخانه‌های کردستان واقع شده است.
این روستارا به « اورامانات تخت » نیزمعروف است وعلتش این است که در گذشته مرکز سلطنت حکومت «اورامی‌ها »بوده و به معنی تخت سلطنت است.
درسال دو مراسم « کمسای» با آیین‌های خاص دراین روستابرگزارمی شود،یکی درآخرین چهارشنبه منتهی به ۱۵ بهمن ودیگری ۱۵ اردیبهشت است.
۵- روستای « کنگ » طرقبه مشهد
روستای « کنگ » طرقبه مشهد: در ۱۹ کیلومتری غرب طرقبه و ۲۹ کیلومتری مشهدبا چشم‌اندازهای کوهستانی زیبا و چشمه‌های روان که در دامنه کوه‌های بینالود قرار گرفته است.
این روستا با۲۷۰ خانوار ، هشتصد نفر جمعیت دارد
کنگ در لغت به معنای پرنده‌ای قوی پنجه یا دژی مستحکم است،قبرستان این روستااز سنگ‌هایی از جنس شیست تشکیل شده و روی هر قبر، دو سنگ قبر قلوه‌ای شکل وجود داردوروی هر قبر علامت مخصوص هر متوفی حک شده است.
۶-روستای « اسفیدان » بجنورد
اسپیدان یا«اسفیدان» باجمعیتی حدود۳هزارنفرجمعیت ،در میان درهای کوه‌های مرتفعی فراگرفته است که از جنوب‌غربی به کوه آق‌قیه و از شمال‌غربی به کوه اسب و از جنوب‌غربی به تنگه دهیر مزه متصل می‌شود.
علاوه بر آثاربجای مانده برج های سنگی «قاری مالاق» و «قارقه »در اطراف روستا ودرختان صندل با قطر ۲/۵ متری، چشمه آب معدنی و آبشار هنرور در فاصله ۳ کیلومتری اسپیدان، برجاذبه های این روستاافزوده است.
با توجه به کوهستانی بودن این منطقه و پلکانی بودن واحدهای مسکونی«اسفیدان» سنگ غلتان می‌تواند خطرناک باشد.
۷- روستای « هجیج » پاوه
روستای « هجیج » روستای هجیج با ۵۷۰ نفر جمعیت در ۳۴ کیلومتری شهر پاوه و ۱۵۰ کیلومتری غرب شهر کرمانشاه قرار دارد.
راههای پرپیچ‌وخم با خیابان‌های نیم‌دایره‌ای و ساختمان‌های رو به دره و رودخانه سیروان و«آب معدنی» ازجاذبه های این روستایی پلکانی ا
خانه‌های هجیج همگی از سنگ و به صورت خشکه چین و پلکانی ساخته شده است.
از مناطق دیدنی اورامانات است
۸- روستای «رویین » بین اسفراین -بجنورد
روستای «رویین » با ۸۰۴ خانوارو جمعیتی ۳ هزار نفری،در ۲۴ کیلومتری شمال اسفراین و ۵۲ کیلومتری جنوب‌شرقی بجنورد در یکی از دره‌های دامنه جنوبی
کوه‌های سر به فلک کشیده آلاداغ،در ارتفاع یک هزار و ۶۷۰ متری از سطح دریا قرارگرفته که رودخانه وباغ‌های میوه و دره‌های آن، زیبایی رویین را دو چندان کرده است.
امامزاده اسحاق در تپه‌های روستاقرارگرفته است.
۹- روستای « سرآقاسید » شهرکرد
روستای « سرآقاسید » در فاصله در ۴۵ کیلومتری شمال غرب مرکز شهرستان کوهرنگ ودر ۱۳۰ کیلومتری شهرکرد واقع شده است.
معماری آن شبیه «ماسوله گیلان »پشت‌بام منزل پایینی حیاط منزل بالایی است.
سر آقا سید» در ارتفاع ۲۵۰۰ متر از سطح دریا و در یکی از دامنه‌های قله «هفت تنان» در بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ و در فاصله حدود ۱۳۰ کیلومتری شهرکرد در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده، خانه‌هایش همه خشتی است و پنجره‌ها و درهای تمام خانه‌ها رو به طبعیت سبز و البته امامزاده «آقا سید» باز می‌شود. البته بیشتر خانه‌های سر آقا سید بدون پنجره هستند و درها تنها منفذ خانه‌ها به شمار می‌آید.
معماری «سرآقا» شبیه «ماسوله گیلان »پشت‌بام حیاط پایینی حیاط منزل بالایی است.
نام روستااز امامزاده‌اش «آقاسید»وام گرفته شده است،چند درخت گردوی کهنسال امامزاده و چشمه‌هایی زیبا دیدنی دیگرش است.
ازدیگرجاذبه های «سرآقا» آبشار شیخ علی خان که در ۴۰ کیلومتری روستا قرار دارد و یا غار یخی «چما». قله زردکوه که با ارتفاع ۴۲۰۰ متر در ۳۰ کیلومتری روستا واقع شده و یا پیست اسکی چلگرد در ۵۰ کیلومتری روستا و همچنین پیست اسکی تابستانی «چال میشان» در ۲۵ کیلومتری سر آقا سید.
این روستا تاقبل از بازدیدآیت الله خامنه درزمان ریاست جمهوری(۱۳۶۳)با وجود حدود ۳۰۰۰ نفر جمعیت از امکانات رفاهی مدرن فقط برق داشت، از داشتن مدرسه، درمانگاه مناسب وحتی جاده مناسبی محروم بوده است.
۱۰- روستای « زنوزق » شهرمرند
روستای « زنوزق »:باچهارهزارنفرجمعیت در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی قرار دارد.
قلعه ، آبشار دامجی قیه و سد قلعه از جاذبه‌های « زنوزق » می باشد.
یکی ازامرارمعاش این روستا،خشک کردن برگه‌های آلو قیسی درپشت بامهایشان است.
۱۱-روستای« هزاوه»وفس
روستای « هزاوه » باجمعیتی حدود۲۰۰۰ نفر با۴۸۰خانواردر ۱۸ کیلومتری شمال غربی اراک، در شیب آرام دامنه کوه‌های غربی اراک دارای بافتی پلکانی و متراکم واقع است.
وفس نیز از توابع بخش مرکزی شهرستان کمیجان در ۱۵ کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد. این روستا از شمال غرب به کوه قلعه گیری و از جنوب شرقی به کوه دزلی محدود می‌شود. ارتفاع وفس از سطح دریا ۲۲۰۰ متر است
قدمت هزاوه به قرن هفتم هجری و به دوره ایلخانیان بازمی گردد. هزاوه یکی از زیباترین روستاهای استان مرکزی است که زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر و قائم مقام فراهانی است.
منزل امیرکبیر و مسجد شبستان دار از بناهای تاریخی هزاوه است.
۱۲-روستای عجیب«فارسیان»
روستای فارسیان از توابع بخش چشمه‌ساران آزادشهر،با۳۵۰خانه گلی
روستای «فارسیان» قانچی از توابع بخش چشمه ساران شهرستان آزاد در مسیر جاده آزادشهر به شاهرود در یک منطقه کوهپایه ای در ارتفاع ۷۷۷ متر از سطح دریا قرار دارد و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی آزادشهر و ۹۰ کیلومتری شهر گرگان واقع شده است.
جمعیت آن ۴۰۰ نفربا۱۱۴خانوار
در حال حاضر در ۸۰ واحد مسکونی در این روستا ، الگو سازی مسکن روستایی انجام شده است.
روستایی عجیب بامردمانی عجیب
۱۳-روستای« تنگی سر»کردستان
«روستای تنگی سر» از توابع بخش «سیروان »شهرستان سنندج در استان «کردستان» است.
این روستابا دو هزار نفر بالغ بر ۵۰۰ خانوار دارای ۲۰۰۰نفرجمعیت در دل کوه های سر به فلک کشیده ی شاهو و در میان شهرستان کامیاران و سنندج نیز واقع می باشد.
فاصله «روستای تنگی سر» تا سنندج ۷۰ کیلومتر است-به طرف دهستان گاورود
توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:درتهیه این مقاله تحقیقی سعی کردیم آمارواطلاعات این مناطق مسکونی«پلکانی»را ازمنابع مختلف وموثق تهیه کنیم،اگراشتباهی خوانندگان متوجه شدند،اطلاع دهند تااصلاح شود.