ان الحسنات یذهبن السیات یعنی چه؟نماز

منظوراز حسنات: یکى از مصادیقش ، نمازهاى روزانه است.

​امیدبخش ترین آیه قرآن کدام است؟.. زُلَفاً مِّنَ الَّیْلِ کدام نماز است؟

نمازپاک کننده گناه/ان الحسنات یذهبن السیئات

 نماز چگونه گناهانرا پاک ومحو میکند؟

وَ أَقِمِ الصلَوةَ طرَفىِ النهَارِ وَ زُلَفاً مِّنَ الَّیْلِ إِنَّ الحْسنَاتِ یُذْهِبنَ السیِّئَاتِ ذَلِک ذِکْرَى لِلذَّکِرِینَ(۱۱۴هود)

وَ اصبرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ(۱۱۵)

اشاره به سه نماز صبح و مغرب و عشا شده و از نماز ظهر و عصر سخن به میان نیامده است."نماز" و -صبر.۱۱۴ - نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپا دار، چرا که حسنات ، سیئات (و آثار آنها را) بر طرف مى سازند، این تذکرى است براى آنها که اهل تذکرند.

۱۱۵ هود- و شکیبائى کن که خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نخواهد کرد.

در این آیات ، انگشت روى دو دستور از مهمترین دستورات اسلامى که در واقع روح ایمان و پایه اسلام است گذارده شده:
نخست فرمان به اقامه نماز داده مى گوید: نماز را در دو طرف روز، و در اوائل شب بر پا دار (و اقم الصلوة طرفى النهار و زلفا من اللیل ).
ظاهر تعبیر طرفى النهار (دو طرف روز) این است که نماز صبح و مغرب را بیان مى کند، که در دو طرف روز قرار گرفته و -زلف - که جمع"زلفه " به معنى نزدیکى است به قسمتهاى آغاز شب که نزدیک به روز است گفته مى شود بنا بر این منطبق بر نماز عشا مى گردد.
همین تفسیر در روایات ائمه اهلبیت (علیهمالسلام ) نیز وارد شده که آیه فوق اشاره به سه نماز (صبح و مغرب و عشا) است .
در اینجا این سؤ ال پیش مى آید که چرا از نمازهاى پنجگانه تنها در اینجاصبح است؟

پیچیده بودن پاسخ این سؤ ال سبب شده است که بعضى از مفسران -طرفى النهار- را آنچنان وسیع بگیرند که هم نماز صبح و هم ظهر و عصر و هم مغرب را شامل شود و با تعبیر به «زُلَفاً مِّنَ الَّیْل » که اشاره به نماز عشا است همه نمازهاى پنجگانه را در بر مى گیرد.
ولى انصاف این است که -طرفى النهار-تاب چنین تفسیرى را ندارد مخصوصا با توجه به اینکه مسلمانان صدر اول مقید بودند که نماز ظهر را در اول وقت و نماز عصر را حدود نیمه وقت (میان ظهر و غروب آفتاب ) انجام دهند.
تنها چیزى که مى توان اینجا گفت این است که در آیات قرآن گاهى هر پنج نماز ذکر شده مانند اقم الصلوة لدلوک الشمس الى غسق اللیل و قرآن الفجر (اسراء - ۷۸) و گاهى سه نماز مانند آیه مورد بحث و گاهى تنها یک نماز ذکر شده است ، مانند حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى و قوموا لله قانتین (بقره - ۲۳۸).
بنابراین لزومى ندارد که در هر مورد هر پنج نماز با یکدیگر ذکر شود بخصوص اینکه گاهى مناسبات ایجاب مى کند که تنها روى نماز ظهر (صلوة وسطى ) به خاطر اهمیتش تکیه شود، و گاهى روى نماز صبح و مغرب و عشا که گاهى بخاطر خستگى و یا خواب ممکن است در معرض فراموشى قرار گیرد.
سپس براى اهمیت نماز روزانه خصوصا و همه عبادات و طاعات و حسنات عموما چنین مى گوید: حسنات ، سیئات را از میان مى برند- ان الحسنات یذهبن السیئات.
و این تذکر و یادآورى است براى آنها که توجه دارند (ذلک ذکرى للذاکرین ).

آیه فوق همانند قسمتى دیگر از آیات قرآن تاثیر اعمال نیک را در از میان بردن آثار سوء اعمال بد بیان مى کند، در سوره نساء آیه 31 مى خوانیم ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم: اگر از گناهان بزرگ دورى کنید گناهان کوچک شما را مى پوشانیم .
و در آیه (۷ عنکبوت ) مى خوانیم و الذین آمنوا و عملوا الصالحات لنکفرن عنهم سیئاتهم : کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دارند گناهان آنانرا مى پوشانیم.
و به این ترتیب اثر خنثى کننده گناه را در طاعات و اعمال نیک تثبیت مى کند.
از نظر روانى نیز شک نیست که هر گناه و عمل زشتى ، یک نوع تاریکى در روح و روان انسان ایجاد مى کند که اگر ادامه یابد اثرات آنها متراکم شده ، به صورت وحشتناکى انسان را مسخ مى کند.
ولى کار نیک که از انگیزه الهى سر چشمه گرفته به روح آدمى لطافتى مى بخشد که آثار گناه را مى تواند از آن بشوید و آن تیرگیها را به روشنائى مبدل سازد.
اما از آنجا که جمله فوق (إِنَّ الحْسنَاتِ یُذْهِبنَ السیِّئَاتِ) بلا فاصله بعد از دستور نماز ذکر شده یکى از مصداقهاى روشن آن ، نمازهاى روزانه است و اگر مى بینیم در روایات تنها تفسیر به نمازهاى روزانه شده دلیل بر انحصار نیست ، بلکه همانگونه که بارها گفته ایم بیان یک مصداق روشن قطعى است .
اهمیت فوق العاده نماز
در روایات متعددى که ذیل آیات فوق از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) نقل شده تعبیراتى دیده مى شود که از اهمیت فوق العاده نماز در مکتب اسلام پرده بر مى دارد.

ابو عثمان مى گوید: من با سلمان فارسى زیر درختى نشسته بودم ، او شاخه خشکى را گرفت و تکان داد تا تمام برگهایش فرو رفت ، سپس رو به من کرد و گفت سئوال نکردى چرا این کار را کردم.
گفتم : بگو ببینم منظورت چه بود؟
گفت : این همان کارى بود که پیامبر (ص) انجام داد هنگامى که خدمتش زیر درختى نشسته بودم ، سپس پیامبر این سؤ ال را از من کرد و گفت سلمان نمى پرسى چرا چنین کردم ؟

من عرض کردم بفرمائید چرا؟

فرمود: إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ، ثُمَّ صَلَّى الصَّلَوَاتِ الْخَمْسَ، تَحَاتَّتْ خَطَایَاهُ کَمَا یَتَحَاتُّ هَذَا الْوَرَقُ ثُمَّ قَرَء هَذِهِ الْآیَةَ وَأَقِمِ الصَّلاةَ ...: هنگامى که مسلمان وضو بگیرد و خوب وضو بگیرد، سپس نمازهاى پنجگانه را بجا آورد، گناهان او فرو مى ریزد، همانگونه که برگهاى این شاخه فرو ریخت ، سپس همین آیه (اقم الصلوة ...) را تلاوت فرمود.
در حدیث دیگرى از یکى از یاران پیامبر (ص) بنام«أَبُو أُمَامَة البَاهِلی» مى خوانیم که مى گوید: روزى در مسجد خدمت پیامبر (ص) نشسته بودیم که مردى آمد و عرض ‍ کرد یا رسول الله من گناهى کرده ام که حد بر آن لازم مى شود، آن حد را بر من اجرا فرما.

فرمود: آیا نماز با ما خواندى ؟

عرض کرد آرى ، اى رسولخدا.

فرمود: خداوند گناه تو - یا حد تو - را بخشید.
و نیز از على (ع) نقل شده که مى فرماید: با رسول خدا در مسجد در انتظار نماز بودیم که مردى برخاست و عرض کرد: اى رسول خدا من گناهى کرده ام پیامبر (ص) روى از او برگرداند، هنگامى که نماز تمام شد همان مرد برخاست و سخن اول را تکرار کرد، پیامبر (ص) فرمود: آیا با ما این نماز را انجام ندادى ؟ و براى آن بخوبى وضو نگرفتى ؟ عرض کرد: آرى ، فرمود این کفاره گناه تو است!.

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:خداوندچگونه گناهان رامی بخشد؟

وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِى کَانُوا یَعْمَلُونَ.(آیه ۷ سوره عنکبوت)

و کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده ‏اند، قطعاً «گناهانشان را مى‏ پوشانیم» و  بهتر از آنچه عمل مى‏ کرده ‏اند پاداششان مى‏ دهیم.(اشاره به بخشش گناهان است).
ازحضرت على (ع) به نقل از پیامبر(ص) فرمود:یا علیُّ! إنّما مَنزِلَةُ الصَّلواتِ الخَمسِ لاُِمَّتی کَنَهرٍ جارٍ على بابِ أحَدِکُم، فَما یَظُنُّ أحَدُکم لَو کانَ فی جَسَدِهِ دَرَنٌ ثُمّ اغتَسَلَ فی ذلکَ النَّهَرِ خَمسَ مَرّات، أ کانَ یَبقى فی جَسدِهِ دَرَنٌ ؟ فکذلکَ و اللّهِ الصَّلواتُ الخَمسُ لاُِمَّتی:

نمازهاى پنجگانه براى امت من همچون یک نهر آب جارى است که بر در خانه یکى از شما باشد، آیا گمان مى کنید اگر کثافتى در تن او باشد و سپس پنج بار در روز در آن نهر غسل کند آیا چیزى از آن بر جسد او خواهد ماند (مسلماًنمی ماند ) بخدا سوگند نمازهاى پنجگانه براى امت من ،همچنین است .
به هر حال جاى تردید نیست که هر گاه نماز با شرائطش انجام شود، انسانرا در عالمى از معنویت و روحانیت فرو مى برد که پیوندهاى ایمانى او را با خدا چنان محکم مى سازد که آلودگیها و آثار گناه را از دل و جان او شستشو مى دهد.
نماز انسانرا در برابر گناه بیمه مى کند، و نیز نماز زنگار گناه را از آئینه دل مى زداید.
نماز جوانه هاى ملکات عالى انسانى را در اعماق جان بشر مى رویاند، نماز اراده را قوى و قلب را پاک و روح را تطهیر مى کند، و به این ترتیب نماز در صورتى که بصورت جسم بیروح نباشد مکتب عالى تربیت است .
امید بخشترین آیه قرآن
در تفسیر آیه مورد بحث حدیث جالبى از على (ع) به این مضمون نقل شده است که روزى رو به سوى مردم کرد و فرمود: به نظر شما «امید بخش ترین آیه قرآن کدام آیه است؟»

بعضى گفتند: آیه: إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَاءُ (خداوند هرگز شرک را نمى بخشد و پائین تر از آن را براى هر کس که بخواهد مى بخشد)۴۸نساء

امام فرمود: اینها هم خوب است ، ولى آنچه من میخواهم نیست.

بعضى گفتند آیه وَمَن یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللَّهَ یَجِدِ اللَّهَ غَفُورًا رَّحِیمًا  (هر کس عمل زشتى انجام دهد یا بر خویشتن ستم کند و سپس از خدا آمرزش بخواهد خدا را غفور و رحیم خواهد یافت )١١٠نساء

امام فرمود :خوبست ولى آنچه را مى خواهم نیست.

بعضى دیگر گفتند آیه «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ» (اى بندگان من که اسراف بر خویشتن کرده اید از رحمت خدا مایوس نشوید)٥٣ زمر

حضرت علی علیه السلام فرمود: این هم خوبست اما آنچه مى خواهم نیست !

وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ 
بعضى دیگر گفتند آیه: وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّهُ (پرهیزکاران کسانى هستند که هنگامى که کار زشتى انجام مى دهند یا به خود ستم مى کنند به یاد خدا مى افتند، از گناهان خویش آمرزش مى طلبند و چه کسى است جز خدا که گناهان را بیامرزد)١٣٥آل عمران.

باز امام فرمود خوبست ولى آنچه مى خواهم نیست .
در این هنگام مردم از هر طرف به سوى امام متوجه شدند و همهمه کردند.

امام فرمود: چه خبر است اى مسلمانان!؟.

عرض کردند: به خدا سوگند ما آیه دیگرى در این زمینه سراغ نداریم .

امیرالمؤمنین(ع) فرمود: از حبیب خودم رسول خدا شنیدم که فرمود: امید بخش ترین آیه قرآن این آیه است :«وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّیْلِ ۚ إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ ۚ ذَٰلِکَ ذِکْرَىٰ لِلذَّاکِرِینَ»١١٤سوره هود

تفسیرنمونه(آیت الله مکارم شیرازی وجمعی دیگر) می نویسد: البته همانگونه که در ذیل آیه ۴۸ سوره نساء گفتیم در حدیث دیگرى آمده است که امید بخشترین آیه قرآن :

إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَن یَشَاءُ مى باشد.
اما با توجه به اینکه هر یک از این آیات به زاویه اى از این بحث نظر دارد و یک بعد از ابعاد آنرا بیان مى کند، تضادى با هم ندارد:
در واقع آیه مورد بحث از کسانى سخن مى گوید که نمازهاى خود را به خوبى انجام مى دهند، نمازى با روح و با حضور قلب که آثار گناهان دیگر را از دل و جانشان مى شوید.
اما آیه دیگر از کسانى سخن مى گوید که داراى چنین نمازى نیستند و تنها از در توبه وارد مى شوند پس این آیه براى این گروه و آن آیه براى آن گروه امید بخش ترین آیه است .
چه امیدى از این بیشتر که انسان بداند هر گاه پاى او بلغزد و یا هوى و هوس بر او چیره شود (بدون اینکه اصرار بر گناه داشته باشد پایش به گناه کشیده شود) هنگامى که وقت نماز فرا رسید، وضو گرفت و در پیشگاه معبود به راز و نیاز برخاست احساس شرمسارى که از لوازم توجه به خدا است نسبت به اعمال گذشته به او دست داد گناه او بخشوده مى شود و ظلمت و تاریکیش از قلب او بر مى خیزد.
به دنبال برنامه انسانساز نماز و بیان تاثیرى که حسنات در زدودن سیئات دارد در آیه بعد فرمان به -صبر- مى دهد، و مى گوید: شکیبا باش که خدا اجر نیکوکاران را ضایع نمى کند (و اصبر فان الله لا یضیع اجر المحسنین ).
گرچه بعضى از مفسران خواسته اند معنى صبر را در اینجا محدود به مورد نماز و یا اذیت و آزارهاى دشمنان در برابر پیامبر (ص) کنند.

ولى روشن است که هیچگونه دلیلى بر محدود ساختن معنى صبر، در آیه مورد بحث نداریم بلکه یک مفهوم کلى و جامع را در بر دارد که هر گونه شکیبائى را در برابر مشکلات ، مخالفتها، آزارها، هیجانها، طغیانها و مصائب گوناگون را شامل مى شود و ایستادگى در برابر تمام این حوادث در مفهوم جامع صبر مندرج است.

«صبر»درقران چیست؟

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر: در کافى از امام صادق (ع) روایت شده که فرمود: هر وقت امرى و پیشامدى على (ع) را به وحشت مى ‏انداخت، برمی خاست، و به نماز مى ‏ایستاد، و این آیه رامی خواند «اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة»، از صبر و نماز کمک بگیرید.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ. یعنی: اى کسانى که ایمان آورده ‏اید،«از صبر و نماز کمک بگیرید»(درمشکلات) که خداوند با صابران است.(آیه ۱۵۳ بقره)

 و یا در آیه ۴۵ بقره می فرماید: وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلاَةِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَاشِعِینَ. یعنی ‏از صبر و نماز کمک بجوئید و آن بسى سنگین است مگر براى خشوع پیشگان.

و نیز درکافی از آن جناب روایت کرده که امام صادق(ع) فرمود: «صبر همان روزه است»، و فرمود: هر وقت حادثه‏اى براى کسى پیش آمد، روزه بگیرد، تا خدا آن را بر طرف سازد، چون خداى تعالى فرموده: (وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ)، که منظور از آن روزه است.
امام صادق(ع) : «صبر همان روزه است»
تفسیرنمونه درادامه نوشت:«صبر» یک اصل کلى و اساس اسلامى است که در موردى از قرآن با نماز همراه ذکر شده است شاید به این دلیل که نماز در انسان -حرکت -مى آفریند و دستور صبر، مقاومت ایجاب مى کند، و این دو یعنى "حرکت " و -مقاومت - هنگامى که دست به دست هم دهند عامل اصلى هر گونه پیروزى خواهند شد.

اصولا هیچگونه نیکى بدون ایستادگى و صبر ممکن نیست ، چون بپایان رساندن کارهاى نیک حتما استقامت لازم دارد، و به همین جهت در آیه فوق به دنبال امر به صبر مى فرماید خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمى کند، یعنى نیکوکارى بدون صبر و ایستادگى میسر نیست ./منبع:تفسیرنمونه جلد۹

نویسندگان تفسیرنمونه

 ​

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:تفسیرنمونه به ابتکارآیت الله ناصرمکارم شیرازی بوده است واما ۱۰ نویسنده،آیت الله مکارم رایاری کرده اند:حجج اسلام :محسن قرائتی،محمد محمدی اشتهاردی،محمدرضا آشتیانی،اسدالله ایمانی،عبدالرسول حسنی،سید،حسن شجاعی،سید نورالله طباطبائی ،محمدجعفر امامی،محمود عبداللهی وداود الهامی .

«آیت‌ الله محمد محمدی اشتهاردی» متوفی  ۲۸ آذر ۱۳۸۵ سن ۶۲ سالگی

​

المیزان جلد۱۱ درموردآیه۱۱۴هوداینگونه می نویسد:

دو طرف نهار به معنى «صبح و عصر» است ، و کلمه «زُلَف» جمع «زلفى» و بطورى که مى گویند از نظر معنا و ساختمان لفظى شبیه است به«قرب » که جمع «قربى» است ، و این وصفى است که به جاى موصوف خود - نظیر ساعات و امثال آن - نشسته و تقدیرش این است : و ساعاتى از شب که نزدیک به روز باشد.

یعنى نماز را در «صبح و عصر» و در ساعاتى از شب که نزدیکتر به روز باشد برپادار(اقامه کن)، و این ساعات با نماز «صبح و عصر »که در یک طرف روز قرار دارد و نماز مغرب و عشاء که وقتشان ساعتهاى اول شب است تطبیق مى کند، همچنانکه بعضى از مفسرین نیز گفته اند. و یا تنها با نماز صبح و مغرب که هر یک در یک طرف روز قرار دارند و نماز عشاء که وقتش اوایل شب است منطبق مى شود چنانکه دیگران گفته اند و بعضى دیگر حرفهاى دیگرى زده اند.
جمله «إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ » امر «أَقِمِ الصلَوة» را تعلیل نموده ، بیان مى کند که نمازها «حسناتى» است که در دلهاى مؤ منین وارد شده و« آثار  معصیت و تیرگیهایى که دلهایشان از ناحیه سیئات کسب کرده از بین مى برد».

علامه طباطبایی  درادامه می نویسد:راجع به «حبط» در جلد دوم این کتاب(المیزان) ایراد نمودیم .

توضیح مدیریت سایت-پیراسته فر:علامه طباطبایی درجلدسیزدهم  تفسیر المیزان، واژه حبط را «عمل بی أجر» معنا کرده ‏اند و در جلددوم  به معنای «باطل شدن عمل و از تأثیر افتادن آن» دانسته اند.

ادامه تفسیر۱۱۴هود:مؤلف المیزان می نویسد:«ذَٰلِکَ ذِکْرَىٰ لِلذَّاکِرِین» یعنى اینکه گفته شد که« حسنات، سیئات را از بین مى برد» به خاطر اهمیتى که دارد و براى بندگانى که به یاد خدا هستند مایه تذکر است .

وَ اصبرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ ۱۱۵ سوره هود

صاحب المیزان درباره آیه ۱۱۵ سوره هود می نویسد::پس از امر به نماز، رسول خدا (ص) را به «صبر»دستور مى دهد ، و در موارد دیگرى مانند: أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ (١٥٣بقره)‏ میان «صبر و نماز» جمع کرده . و سرّ(راز) آن این است که هر کدام از این ۲، در باب خودش مهم ترین ارکان هستند.

علامه طباطبایی :آرى ، در میان عبادات ، «نماز» مهمترین عبادت  و در اخلاقیات «صبر» مهمترین خُلق است و

همچنانکه درباره نماز فرموده: «وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ»(٤٥عنکبوت) و درباره صبر فرموده : إِنَّ ذَٰلِکَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُور ‎(٤٣شوری).
و اجتماع این ۲(نماز+صبر)، مهمترین وسیله اى است که با آن مى توان بر مصائب و ناملایمات فایق آمد.

چون «صبر»، نفس را از قلق و اضطراب و فرارى شدن نگه مى دارد، و «نماز» نفس را به سوى پروردگار توجّه مى دهد و در نتیجه ناملایمات را از یاد آدمى مى برد،

علامه طباطبایی می نویسد:بیان مفصل این معنا را در جلد اول این کتاب در تفسیر آیه ۴۵ سوره بقره گذراندیم(تفسیرکردیم) .

و از اینکه «بطور مطلق امر به صبر کرده» به دست مى آید که منظور از آن ، «اعم از صبر بر عبادت و یا صبر بر معصیت و یا صبر در مصیبت است» ، بلکه همه آنها را شامل مى شود و بنابراین ، امر مزبور، «امر به صبر است» در امتثال تمامى اوامر و نواهى که قبلا در سوره آمده ، از قبیل: «فاستقم»، «و لا تطغوا»، «و لا ترکنوا» و«اقم الصلوة »(فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا ۚ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ١١٢هود...فَاسْتَقِمْ کَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَکَ وَلَا تَطْغَوْا ۚ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ ١١۳هود)
مؤلف المیزان نوشت:و لیکن از اینکه «صیغه امر »را مفرد آورده و تنها به رسول خدا (ص) متوجّه کرده به دست مى آید که مقصود از آن «صبر»، صبر مخصوصى است که مختص به آن حضرت است ، و گرنه مى فرمود: و اصبروا- مخصوصا با اینکه سیاق امرها و نهى هاى گذشته همه سیاق جمع بود، و این مطلب گفتار آن کسانى را که مى گویند منظور از صبر، صبر رسول خدا (ص) در برابر آزار مشرکین و ظلم ستمگرانشان است تایید مى کند.
و اما اینکه  چراخداوند،« امر به نماز» را مفرد آورده مگر نماز هم اختصاص به آن جناب(پیامبر) دارد؟»

علامه محمدحسین طباطبایی :جوابش این است که نماز مخصوص به آن جناب نیست ، ولى مقصود از اقامه در اینجا چیزیست که آن روز مخصوص به آن جناب بوده ، و آن عبارت است از «اقامه نماز به جماعت »که آن روز باید آن حضرت این کار را مى کرد - دقت فرمایید(امامت جماعت راعهده دارمی شد)

منظورازطلوع فجر؟

«أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَىٰ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا »

نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاریکی شب به پا دار (یعنی نماز ظهرین را از اول ظهر و نماز عشائین را از بدو تاریکی شب به پا دار) و نماز صبح را نیز به جای آر که آن نماز به حقیقت مشهود (نظر فرشتگان شب و فرشتگان روز) است.

«أَقِمِ الصَّلَاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلَىٰ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ » ،«إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُودًا »: (نماز را هنگام زوال آفتاب تا اول تاریکی شب بپادار و نمازصبح را نیز بخوان که نماز صبح مشهود ملائکه شب و روز است )، (دلوک ) یعنی زوال و (دلوک شمس )هنگام اول ظهر و زوال آفتاب است (غسق اللیل ) یعنی هنگام پدید آمدن تاریکی شب که مطابق روایت به نیمه شب اطلاق می شود، بنابراین آیه شریفه از اول ظهر تا نصفه شب را شامل می گردد و نمازهای واجب این دوره زمانی شامل نماز ظهر، عصر، مغرب و عشاء است و با کلمه (قرآن الفجر) که ناظر به نماز صبح است ، نمازهای پنج گانه واجب کامل می شود. (قرآن الفجر) یعنی قرآنی که هنگام صبح خوانده شود که دلالت بر نماز صبح می نماید و آنگاه می فرماید نماز صبح مشهود است که مطابق روایات عامه و خاصه یعنی ، نماز صبح را هم ملائکه شب (هنگام مراجعت )و هم ملائکه صبح (در موقع آمدن ) می بینند و پس این آیه ناظر به مشخص کردن حدود اوقات شرعی نمازهای یومیه می باشد./المیزان

طرَفىِ النهَارِ"کدام نماز"ذَٰلِکَ ذِکْرَىٰ لِلذَّاکِرِین